Ομιλία Οικουμενικού Πατριάρχου στο Β΄ Αγιολογικό Συνέδριο εν Σμύρνη

Ὁμιλία 

τῆς Α. Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου

κατὰ τὴν Ἕναρξιν τοῦ Β' Ἁγιολογικοῦ Συνεδρίου

(Σμύρνη, 7 Φεβρουαρίου 2016)

Ἱερώτατοι ἅγιοι ἀδελφοί,

Ἐντιμότατε κύριε Γενικὲ Πρόξενε τῆς Ἑλλάδος ἐνταῦθα,

Ἐλλογιμώτατοι σύνεδροι,

Ἐντιμότατε Πρόεδρε τοῦ Ἐμπορικοῦ Ἐπιμελητηρίου Σμύρνης,

Τέκνα ἡμῶν ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

«Ὃ βλέπεις γράψον εἰς βιβλίον καὶ πέμψον ταῖς ἑπτὰ ἐκκλησίαις, εἰς Ἔφεσον καὶ εἰς Σμύρναν καὶ εἰς Πέργαμον καὶ εἰς Θυάτειρα καὶ εἰς Σάρδεις καὶ εἰς Φιλαδέλφειαν καὶ εἰς Λαοδίκειαν».

Ἑπτὰ πόλεις, ἑπτὰ Ἐκκλησίαι ἀποτελοῦν τὸν πολύτιμον πνευματικὸν πολυέλαιον τῆς Ἰωνίας, τὸν ἀκτινοβολοῦντα τὸ φῶς τῆς Θείας Ἀποκαλύψεως καὶ εἰς τὴν εὐρυτέραν Μικρὰν Ἀσίαν, ἀπὸ τῆς Μυσίας καὶ Βιθυνίας ἕως τῆς Φρυγίας, τῆς Λυκίας, τῆς Κιλικίας καὶ τῆς Παμφυλίας.

Δὲν εἶναι ἀσφαλῶς τυχαία ἡ ἐπιλογὴ αὐτῶν τῶν πόλεων ὑπὸ τοῦ πνεύματος τοῦ Θεοῦ. Δὲν εἶναι ἄνευ αἰτίας ἡ πνευματικὴ πρόοδος τῶν Ἐκκλησιῶν αὐτῶν. Ἡ Μικρὰ Ἀσία ἀπετέλει ἀπὸ τῶν πρώτων χριστιανικῶν χρόνων τὸν κατ᾽ ἐξοχὴν ζωτικὸν χῶρον, μετὰ τὴν Παλαιστίνην καὶ τὴν Συρίαν, πρὸς διάδοσιν τοῦ Εὐαγγελίου. Ὡς περιοχὴ εἰς τὴν ὁποίαν ἐκυριάρχει ἀπὸ ἀρκετοὺς αἰῶνας τὸ ἑλληνικὸν στοιχεῖον καὶ ὡμιλεῖτο ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα, ἡ Μικρὰ Ἀσία ἦτο διὰ τὸν ἐκ Ταρσοῦ τῆς Κιλικίας καταγόμενον ἀπόστολον Παῦλον τὸ ἰδανικὸν γεώργιον διὰ νὰ σπείρῃ τὸν σπόρον τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ. Ὁ θρησκευτικὸς συγκρητισμός, ὁ ὁποῖος ἐπεκράτει κατὰ τοὺς ἑλληνιστικοὺς καὶ ρωμαϊκοὺς χρόνους εἰς τὴν Μικρὰν Ἀσίαν, διευκόλυνε τὴν διάδοσιν τῆς χριστιανικῆς πίστεως, καθὼς οἱ ἄνθρωποι, μὴ διαθέτοντες ἓν σταθερὸν καὶ συγκεκριμένον θρησκευτικὸν σύστημα, ἀλλ᾽ οἰκειοποιούμενοι εὐκόλως θεότητας ἄλλων θρησκειῶν, ἦσαν κατ᾽ ἀρχὴν τουλάχιστον περισσότερον δεκτικοὶ εἰς τὸ κήρυγμα τῶν ἀποστόλων, καὶ εἰς τὴν κηρυττομένην νέαν πίστιν εἰς τὸν Χριστόν, ἀπὸ ὅ,τι συνέβαινε μὲ τοὺς Ἰουδαίους. Οὗτοι θεωροῦντες ὅτι ὑπερέχουν τῶν ἄλλων ὡς πιστεύοντες εἰς τὸν ἀληθῆ Θεὸν ἀντιμετώπιζον πλειστάκις τοὺς χριστιανοὺς καὶ τὴν εἰς Χριστὸν πίστιν ἐχθρικῶς, εἰς οὐκ ὀλίγας δὲ περιπτώσεις ἦσαν ἡ ἀφορμὴ τοῦ διωγμοῦ τῶν ἀποστόλων καὶ τῶν χριστιανῶν.

Τοιουτοτρόπως, ἡ Μικρὰ Ἀσία ἀπεδείχθη γεώργιον ἀγαθὸν καὶ ἔδαφος πῖον διὰ τὴν διάδοσιν τῆς εἰς Χριστὸν πίστεως. Ἡ γεώργησίς του καὶ ἡ ἐπιμελὴς σπορὰ τοῦ Θείου Λόγου, κατ᾽ ἀρχὴν ὑπὸ τῶν ἀποστόλων Παύλου καὶ Βαρνάβα, ἔδωκεν ἐνωρὶς τοὺς καρποὺς αὐτῆς διὰ τῆς ἀναδείξεως τῶν πρώτων συνεργατῶν τοῦ ἀποστολικοῦ ἔργου, ὡς εἶναι ὁ μαθητὴς τοῦ ἀποστόλου Παύλου καὶ μετέπειτα ἐπίσκοπος Ἐφέσου Τιμόθεος, ἐκ Λύστρων, καὶ ἡ ἁγία πρωτομάρτυς καὶ ἰσαπόστολος Θέκλα, ἐξ Ἰκονίου. 

Ἡ ἰδιαιτέρα μέριμνα τοῦ ἀποστόλου Παύλου διὰ τὰς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ ἐκκλησίας καὶ τοὺς ἐκεῖ πρεσβυτέρους καὶ πιστοὺς ἐκφράζεται τόσον διὰ τῶν ἐπανειλημμένων ἐπισκέψεών του, ὅσον καὶ διὰ τῶν ἐπιστολῶν του πρὸς τοὺς ἐν αὐτῇ χριστιανούς, ἐνῷ ἐκ παραλλήλου τὸ πατρικὸν αὐτοῦ ἐνδιαφέρον ἀποτυποῦται καὶ εἰς τὴν διήγησιν τοῦ συνεκδήμου αὐτοῦ εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ εἰς τὰς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων.

Ἡ ἐγκατάστασις καὶ παραμονὴ τοῦ ἠγαπημένου μαθητοῦ τοῦ Κυρίου καὶ εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου εἰς τὴν Ἔφεσον μετὰ τὸν μαρτυρικὸν θάνατον τοῦ ἀποστόλου Παύλου, εἰς μίαν ἐποχὴν κατὰ τὴν ὁποίαν εἰς τὸν ἐπισκοπικὸν θρόνον τῆς πόλεως εὑρίσκεται ὁ ἀπόστολος Τιμόθεος, ἀποδεικνύει τὴν ὕπαρξιν ἀνθούσης ἤδη χριστιανικῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία καὶ ἀσφαλῶς ηὐξήθη διὰ τοῦ κηρύγματος τοῦ ἁγίου εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου, ὁ ὁποῖος συμφώνως πρὸς τὸν βίον αὐτοῦ ἐκήρυξε τὸν Χριστὸν ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ, μετὰ δὲ τὴν ἀπελευθέρωσίν του ἀπὸ τὴν ἐξορίαν ἐπὶ αὐτοκράτορος Δομετιανοῦ εἰς τὴν Πάτμον ἐπέστρεψεν εἰς Ἔφεσον καὶ παρέμεινεν ἐκεῖ ἕως τῆς τελευτῆς αὐτοῦ.

Μετὰ τῆς Μικρᾶς Ἀσίας δὲν συνδέονται ὅμως μόνον οἱ ἀπόστολοι Παῦλος καὶ Ἰωάννης, καὶ οἱ μαθηταὶ αὐτῶν, εἰς τοὺς ὁποίους συγκαταριθμεῖται καὶ ὁ πρότριτα ἑορτασθεὶς ἐπίσκοπος Σμύρνης ἅγιος Βουκόλος. Παρότι αἱ μαρτυρίαι δὲν εἶναι πολλαὶ διὰ τὸν πρῶτον χριστιανικὸν αἰῶνα, γνωρίζομεν καὶ ἑτέρους ἐκ τοῦ κύκλου τῶν Ἑβδομήκοντα Ἀποστόλων, οἱ ὁποῖοι ἐκήρυξαν τὸ Εὐαγγέλιον καὶ διηκόνησαν τὴν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ.

Τὸ Συναξάριον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἔργον μὲν τοῦ 10ου αἰῶνος, ἀπηχοῦν δὲ τὴν παράδοσιν τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, μνημονεύει τὸν Ἀπελλῆν, ἐκ τῶν Ἑβδομήκοντα Ἀποστόλων, ὡς ἐπίσκοπον Σμύρνης πρὸ τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου, καὶ τὸν ὁμοίως ἐκ τῆς αὐτῆς ὁμάδος προερχόμενον ἀπόστολον Γάϊον ὡς ἐπίσκοπον Ἐφέσου, μετὰ τὸν ἅγιον ἀπόστολον Τιμόθεον. Ἐκ παραλλήλου, ἀναφέρει καὶ τὸν ἐν ταῖς Πράξεσι τῶν Ἀποστόλων μνημονευόμενον Φίλιππον, τὸν ἐκ Καισαρείας, ὡς διδάξαντα τὸ Εὐαγγέλιον εἰς τὰς Τράλλεις.

Εἰς τὰς ἱερὰς αὐτὰς μορφὰς συναριθμεῖται καὶ ὁ ἅγιος ἀπόστολος καὶ μάρτυς Κοδρᾶτος, ὁ ἐκ Μικρᾶς Ἀσίας καταγόμενος καὶ ἀναδειχθεὶς πιθανὸν καὶ ἐπίσκοπος Ἀθηνῶν. Ἐκδιωχθεὶς ἐκεῖθεν, διότι ἐκήρυττε τὸν Χριστόν, ἦλθεν εἰς τὴν Μαγνησίαν τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, συνεχίσας νὰ διδάσκῃ τὸν λόγον τοῦ Εὐαγγελίου, ὑπεραμυνόμενος διὰ τοῦ ἀπολεσθέντος ἀπολογητικοῦ αὐτοῦ συγγράμματος τῆς χριστιανικῆς πίστεως.

Διὰ τῶν προαναφερθέντων, δὲν ἐξαντλεῖται βεβαίως ὁ κατάλογος τῶν ἐν τῇ περιοχῇ ταύτῃ τὸν Χριστὸν κηρυξάντων καὶ ἐν εὐσεβείᾳ καὶ πίστει ζησάντων καὶ τελειωθέντων, διότι πολλῶν τὰ ὀνόματα μόνον ὁ Κύριος γινώσκει καὶ ἔχει καταγράψει ἐν βίβλῳ ζωῆς. Οὗτοι, γνωστοὶ καὶ ἄγνωστοι, ἔσπειραν τὸν σπόρον τῆς χριστιανικῆς πίστεως καὶ ἐγένοντο οἱ ἴδιοι σπόρος, καὶ διὰ τοῦ θανάτου αὐτῶν, τοὐτέστι τοῦ μαρτυρίου των, ἐλίπαναν τὴν γῆν ταύτην ἡ ὁποία ἀπέδωκε καρπὸν ἑκατονταπλασίονα. Ἀπετέλεσαν τὴν μικρὰν ζύμην ἡ ὁποία ἐζύμωσεν ὅλον τὸ φύραμα (Α΄ Κορ. ε΄, 6) καὶ προσέφεραν εἰς τὸν Χριστὸν καὶ τὴν Ἐκκλησίαν ἄρτον διὰ νὰ προσκομίζεται αἰωνίως εἰς τὸ ἐπουράνιον θυσιαστήριον ὑπὲρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς καὶ σωτηρίας. Ἀπετέλεσαν τὸν ἐκλεκτὸν ἀμπελῶνα τοῦ Κυρίου, ὁ ὁποῖος προσέφερεν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν τὸν βότρυν τὸν πέπειρον στάζοντα εὐώδη καὶ γλυκύτατον οἶνον, εὐφραίνοντα τὰς καρδίας τῶν πιστῶν.

Οὗτοι κεκοπιάκασι καὶ εἰς τὸν κόπον αὐτῶν εἰσεληλύθασι (Ἰωάν. δ΄, 38) πλεῖστοι ὅσοι, οἱ ὁποῖοι ἐσυνέχισαν τὸν ἔργον αὐτῶν, ποτίσαντες διὰ τῶν μαρτυρικῶν αὐτῶν αἱμάτων, τῶν δακρύων τῆς μετανοίας των καὶ τῶν τιμίων ἱδρώτων τῶν ποιμαντικῶν καὶ ἀσκητικῶν πόνων, τὴν Μικρασιατικὴν γῆν κατὰ τοὺς ἐπακολουθήσαντας αἰῶνας καὶ ἕως προσφάτως, καὶ περιστοιχίζουν τιμητικῶς τοὺς ἡγουμένους αὐτῶν ἐν τῇ πίστει, εἰς τοὺς ὁποίους εἶναι ἀφιερωμένον τὸ παρὸν Β´ Ἁγιολογικὸν Συνέδριον.

Αἱ ἱεραὶ αὐτῶν μορφαί, ἀναδυόμεναι ἐκ τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης καὶ ἐκ τῶν εἰσηγήσεων τῶν διακεκριμένων ἐπιστημόνων, τὰς ὁποίας θὰ ἔχωμεν τὴν χαρὰν νὰ ἀκούσωμεν (ἀπὸ τῆς αὔριον), εἴμεθα βέβαιοι ὅτι θὰ συνοδεύουν νοερῶς καὶ ἡμᾶς εἰς τὸ κατὰ τὰς ἡμέρας ταύτας διοργανούμενον Συνέδριον ἐπ᾽ εὐκαιρίᾳ τῆς ἑορτῆς τοῦ πρώτου ἐπισκόπου τῆς Σμύρνης ἁγίου Βουκόλου, καὶ θὰ ἐπαναλαμβάνουν καὶ πρὸς ἡμᾶς τὸν λόγον τῆς Ἀποκαλύψεως πρὸς τὸν ἄγγελον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Σμύρνης: «γίνου πιστὸς ἄχρι θανάτου, καὶ δώσω σοι τὸν στέφανον τῆς ζωῆς» (Ἀποκ. β΄, 10-11), τὸν ὁποῖον καὶ οἱ τιμώμενοι ἅγιοι ἀπολαμβάνουν ἐν οὐρανοῖς.

Κατακλείοντες τὰς ὀλίγας αὐτὰς σκέψεις ἐπὶ τῇ ἐνάρξει τοῦ Β´ Ἁγιολογικοῦ Συνεδρίου θὰ ἠθέλομεν νὰ συγχαρῶμεν τὸν ἐμπνευστὴν καὶ διοργανωτὴν αὐτοῦ, τὸν ἱερατικῶς προϊστάμενον τῆς Ὀρθοδόξου Κοινότητος Σμύρνης, Ὁσιολογιώτατον Ἀρχιμανδρίτην κύριον Κύριλλον Συκῆν, διὰ τὴν ἐξαίρετον ταύτην πρωτοβουλίαν, ἡ ὁποία ἐλπίζομεν καὶ εὐχόμεθα νὰ ἔχῃ μακρὰν συνέχειαν.

Ὑποδεχόμεθα μετὰ πολλῆς χαρᾶς πάντας τοὺς διαπρεπεῖς εἰσηγητάς, τοὺς ἐλθόντας ἐξ Ἑλλάδος, Βουλγαρίας, Ρουμανίας καὶ Γερμανίας, καὶ ἐκφράζομεν τὰς ὁλοκαρδίους ἡμῶν εὐχαριστίας. Καλωσορίζομεν ἐπίσης καὶ ἅπαντας τοὺς παρισταμένους ἐκ Σμύρνης, Κωνσταντιντινουπόλεως, (Ἑλλάδος, Βουλγαρίας, Γερμανίας) καὶ ἀλλαχόθεν, ἐπιδαψιλεύοντες πρὸς ἅπαντας τὴν Πατριαρχικὴν ἡμῶν εὐχὴν καὶ εὐλογίαν. Εὐχαριστοῦμεν δέ, τέλος, τὸ Ἐμπορικὸν Ἐπιμελητήριον τῆς Σμύρνης διὰ τὴν εὐγενῆ παραχώρησιν καὶ ἐφέτος τοῦ χώρου τούτου καί, κηρύσσοντες τὴν ἔναρξιν τοῦ Συνεδρίου, εὐχόμεθα ἀπὸ καρδίας τὸν ἀπὸ Κυρίου φωτισμὸν πρὸς ἐπίτευξιν τῶν στόχων αὐτοῦ.