Οι Πατέρες της Εκκλησίας όρισαν να εορτάζεται ο θρίαμβος του oρθοδόξου δόγματος την πρώτη Κυριακή των Νηστειών, για να δείξει στους πιστούς πως ο πνευματικός μας αγώνας θα πρέπει να συνδυάζεται με την ορθή πίστη για να έχει πραγματικό αποτέλεσμα, δηλαδή την σωτηρία του ανθρώπου. Η σωτηρία μας πηγάζει μόνο από την αλήθεια, σε αντίθεση με την πλάνη και το ψεύδος, που οδηγούν στην απώλεια.
Συγκεκριμένα, την Κυριακή της Ορθοδοξίας, η Εκκλησία μας εορτάζει την αναστήλωση των εικόνων και τη λήξη της εικονομαχίας. Κατά την περίοδο της εικονομαχίας πολεμήθηκε η προσκύνηση των εικόνων ως δήθεν «ειδωλολατρική», ενώ στην πραγματικότητα με αυτήν αποδίδουμε τιμή στο εικονιζόμενο πρόσωπο. Επίσης, οι εικόνες έχουν ποιμαντική αξία, καθώς απεικονίζονται αγιογραφικές παραστάσεις, βοηθώντας τους πιστούς να αναχθούν σε υψηλές πνευματικές θεωρίες με εποπτικό τρόπο.
Η Εκκλησία μας, από την θεμελίωσή της έως και σήμερα, πάντα αντιμετώπιζε προκλήσεις. Όπως τότε, έτσι και σήμερα, πάντα υπάρχουν κάποιοι που προσπαθούν να απομακρύνουν τον πιστό λαό μακριά από την ορθή πίστη, αλλοιώνοντας τις έννοιες, παίζοντας με τις λέξεις και απομονώνοντας αποσπάσματα από τις Γραφές. Το ίδιο έπρατταν οι Φαρισαίοι, πειράζοντας τον Ιησού, το ίδιο διάφοροι αιρετικοί ανά τους αιώνες, το ίδιο και σήμερα προσπαθούν μερικοί. Άλλωστε, ο ίδιος ο Κύριος μας, Ιησούς Χριστός, μας προειδοποίησε για τους ψευδοδιδασκάλους, που θα εμφανιστούν.
Ο Χριστός μάς «παρέδωσε» Μία Εκκλησία ενωμένη, Μία Εκκλησία για όλα τα έθνη, Μία κοινωνία μαθητών Του εν αγάπη, τους οποίους διαδέχθηκαν οι επίσκοποι ως ποιμένες της Εκκλησίας (αποστολική διαδοχή). Όπου αγάπη και ενότητα εκεί και ο Χριστός.
Κάποτε η πρόκληση ήταν η εικονομαχία. Σήμερα η Εκκλησία αντιμετωπίζει άλλου είδους προκλήσεις, που αφορούν την εκκλησιαστική ενότητα, όπως ο εθνοφυλετισμός, ο φονταμενταλισμός και ο γεροντισμός, έχοντας σοβαρό αντίκτυπο ακόμα και στην ίδια την πίστη.
Μέσω του εθνοφυλετισμού, η μεν πολιτική εξουσία χρησιμοποιεί την πίστη ως ένα εργαλείο επιβολής της πολιτικής της, οι δε λαοί θεωρούν την πίστη τους ως μια αποκλειστικά εθνική τους υπόθεση. Αποτέλεσμα είναι οι αντιπαραθέσεις και η διάσπαση της ενότητας που απαιτείται, ώστε η Ορθοδοξία να μπορεί να εκφράζεται ως «Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία», δίνοντας αποτελεσματικά την μαρτυρία της στον σύγχρονο κόσμο!
Χαρακτηριστικό του φονταμενταλισμού είναι η φαρισαϊκή και τυπολατρική εμμονή στην παράδοση, που στην ουσία καταργεί την καθαυτή παράδοση. Ο φονταμενταλισμός εκμεταλλεύεται την ευσέβεια, οδηγεί σε βίαιες ή αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές για την επιβολή απόψεων, δημιουργεί σχίσματα.
Βοηθός του φονταμενταλισμού είναι ο γεροντισμός, όπου «φωτισμένοι γέροντες» εμφανίζονται ως «χαρισματικοί», απολυτοποιούνται ως μοναδικοί γνώστες της αλήθειας δημιουργώντας φανατικούς και τυφλά υπάκουους οπαδούς. Στην ουσία ο δήθεν «χαρισματικός γέροντας» θέτει τον εαυτό του πάνω από τον Χριστό.
Ο φονταμενταλισμός και ο γεροντισμός αποσιωπούν εντέχνως πως θεμελιώδης αρχή της Εκκλησίας είναι το συνοδικό Της πολίτευμα, ως έκφραση αγάπης και ενότητας των μελών Της. Οι φονταμενταλιστές διατείνονται πως το σύνολο σχεδόν των ιεραρχών και ιερέων της Εκκλησίας βρίσκονται σε πλάνη και πως μόνο λίγοι «γέροντες» κατέχουν την αλήθεια της πίστης και όχι ο θεσμοθετημένος τρόπος με τον οποίο «μιλάει» η Εκκλησία, από την εποχή των Αποστόλων έως σήμερα, δηλαδή οι Σύνοδοί Της. Ενώ η Εκκλησία εκφράζεται μέσα από την εν Αγίω Πνεύματι συνοδικότητα των μελών της, οι φονταμενταλιστές προσπαθούν να αποκόψουν το πιστό λαό από την Εκκλησία και να τον απομακρύνουν από την ενοριακή ζωή.
Εργαλείο του φονταμενταλισμού και του γεροντισμού είναι τα ψευδή και φανταστικά αφηγήματα, που προκαλούν φόβο και αβεβαιότητα για το μέλλον. Ο φονταμενταλιστής προσπαθεί να τρομοκρατήσει τον πιστό λαό ότι δήθεν «προδίδεται» η πίστη και η Εκκλησία, ενώ ο ίδιος έχει ήδη προχωρήσει σε αίρεση και προδοσία της Εκκλησίας, εισάγοντας νέα εκκλησιολογία, αντίθετη της θεσμοθετημένης από τους Αγίους Πατέρες, ακολουθώντας τελικά το πνεύμα του πιο «προχωρημένου» προτεσταντισμού, όπου κάθε πάστορας με το ποίμνιό του μπορεί να αποτελεί και μια ξεχωριστή «εκκλησία».
Ενώ χρέος του χριστιανού είναι η ιεραποστολή, δηλαδή να μην κρατά την ορθή πίστη μόνο για τον εαυτό του, αλλά να την μεταλαμπαδεύει σε όλο το κόσμο, οι φονταμενταλιστές θέλουν έναν φοβικό χριστιανό, κλεισμένο στον εαυτό του και στα στενά εθνικά του όρια, σαν να ήρθε ο Χριστός στην γη μόνο για λίγους και όχι για όλους τους ανθρώπους.
Δυστυχώς, ο γεροντισμός και ο φονταμενταλισμός έχουν κάνει την εμφάνισή τους ακόμη και στο Άγιο Όρος, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τούς σχισματικούς καταληψίες του κεντρικού κτηρίου της Μονής Εσφιγμένου. Τα άτομα που διαμένουν παράνομα εκεί έχουν δημιουργήσει την δική τους «ιδιαίτερη ομάδα». Ισχυρίζονται πως, από τους περίπου 2.000 μοναχούς του Αγίου Όρους και το σύνολο των Ορθοδόξων Χριστιανών, μόνο αυτοί είναι ορθόδοξοι και κατέχουν την αλήθεια. Τα μέλη της ομάδας-σέκτας πρέπει να υπακούν τυφλά στις διαταγές του «γέροντα»-επικεφαλής τους, ακόμα και αν πρόκειται για πράξεις βίας.
Από όλα τα παραπάνω γίνεται φανερό πως οι σύγχρονες προκλήσεις, που προσπαθούν να διασπάσουν την εκκλησιαστική ενότητα, δημιουργούν ένα κακέκτυπο της Ορθοδοξίας, που ουδεμία σχέση έχει με την αυθεντική ορθή πίστη, όπως μας την παρέδωσαν οι Απόστολοι και οι Πατέρες της Εκκλησίας.
Η πρόκληση σήμερα για τον χριστιανό είναι μεγάλη, καθώς καλείται να παραμείνει σταθερός στην αυθεντική παράδοση, αποφεύγοντας τη στοχευμένη, από μερικούς, διαστρέβλωσή της. Αυτήν την παράδοση μέσα από την οποία οι πατέρες και οι πρόγονοί του, δίνοντας ακόμα και την ίδια τους την ζωή, του κληρονόμησαν το δικαίωμα να ζει και να πιστεύει ορθόδοξα και ελεύθερα!
Αρχιμανδρίτης Βαρθολομαίος
Καθηγούμενος Ιεράς Μονής Εσφιγμένου
