Μητροπολίτου Αρκαλοχωρίου Ανδρέα Νανάκη
Διονύσιος Ε΄. Αυτοκρατορία - Έθνος - Κράτος
Tον Οκτώβριο του 1890, εξαιτίας του προνομιακού ζητήματος, έκλεισαν οι Εκκλησίες. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Διονύσιος Ε΄ (1887 –1891) κήρυξε την Εκκλησία σε διωγμό, γιατί ο Σουλτάνος Αμπντούλ Χαμίτ Β΄ (1876 – 1909) και η Πύλη παραβίαζαν τα προνόμια των χριστιανών, που με τους Γενικούς Κανονισμούς το 1860, απέκτησαν το κύρος ενός συνταγματικού κειμένου. Το Δεκέμβριο του 1890, η Πύλη φοβούμενη την κήρυξη πολέμου από τη Ρωσία, κατήργησε τους περιορισμούς των προνομίων. Τα Χριστούγεννα του 1890, λειτούργησαν όλες οι Εκκλησίες στο μιλέτι των Ορθοδόξων, όπου συνυπήρχαν ελληνόφωνοι, σλαβόφωνοι, βλαχόφωνοι, αρβανιτόφωνοι, τουρκόφωνοι, στην πυραμίδα της Ορθόδοξης ρωμιοσύνης, με τον Οικουμενικό Πατριάρχη στην κορυφή της και κυρίαρχο τον Ελληνικό πολιτισμό.
Με αφορμή την πρόσφατη, προσωρινή απαγόρευση της Θείας Λατρείας, με υπουργική απόφαση της 16ης Μαρτίου, και τη χθεσινή επικαιροποίησή της, έγιναν αναφορές σ’ αυτό το κλείσιμο των ναών, το 1890. Θεωρήθηκε ως προηγούμενο, που επέτρεπε στην Εκκλησία, με δική της ευθύνη, να κλείσει τους ναούς, υποκαθιστώντας έτσι την αποστολή της Πολιτείας. Τα ισχύοντα στην εποχή των αυτοκρατοριών, υπήρξαν διαφορετικά σε σχέση με την πραγματικότητα των εθνικών κρατών και των εθνικών Εκκλησιών. Στη Θεοκεντρική δομή των αυτοκρατοριών, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των υπηκόων, προσδιορίζονταν από τη θρησκευτική τους ταυτότητα και συνείδηση. Συνεπώς, το 1890, επειδή η εκκλησιαστική και πολιτική ευθύνη της Ορθόδοξης πυραμίδας, του Ορθόδοξου μιλετιού, ανήκε στον Οικουμενικό Πατριάρχη Διονύσιο Ε΄, την απόφαση του κλεισίματος των ναών την έλαβε η Εκκλησία, δια του Πατριάρχου. Διότι, η Μεγάλη του Χριστού της Κωνσταντινουπόλεως Εκκλησία, με τους κατά τόπους Μητροπολίτες της, είχε για πυραμίδα της ρωμιοσύνης, την ευθύνη των θρησκευτικών και των πολιτικών ζητημάτων, όπως γάμοι, διαζύγια, κληρονομικές υποθέσεις, εκπαίδευση, κοινωνική πρόνοια.