Στον Λόφο πάνω στα Βιδελάτα

Γράφει η ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΜΟΥΣΟΥΡΑ

Στον Λόφο πάνω στα Βιδελάτα

Αρνάκια χόρευαν πάντα χορτάτα

Τα ΄βλεπε ο Άγιος κι όλο γελούσε

Κείνα χαιρότανε πως τους μιλούσε

Και πιο τρελά χορεύανε και τραγουδούσαν

Με τα σπουργίτια έσμιγαν κι όλα γλεντούσαν.

Έτσι όμορφα και γαλήνια κυλούσε η ζωή επάνω στον μεγάλο Λόφο! Βιγλάτορας για αιώνες τώρα ο Άι Γιώργης μέσα στο μικρό του εξωκλήσι! Ψηλός κι απότομος ο Λόφος. Πολύ δύσκολη η ανάβαση, γινόταν από στενό, φιδωτό μονοπάτι κι όταν χρειαζόταν να μεταφερθεί κάτι εκεί πάνω, μόνο με ζώα. Ουδείς γνωρίζει πότε ακριβώς χτίστηκε κι από ποιους. Εικάζεται, όμως, ότι βρίσκεται εκεί για πάνω από 500 χρόνια!

Ένας από τους σημερινούς συνιδιοκτήτες, ο κος Βαρθαλάκης Βαρθάλης (άνω των 70 σήμερα), είχε την ευγενή καλοσύνη, όχι μόνο να μοιραστεί μαζί μου όσες πληροφορίες υπήρχαν για το ξωκλήσι, αλλά και να δεχτεί την πρόταση μου, να γράψω όλα αυτά που διαβάζετε, ώστε να μην χαθεί κάτι τόσο σημαντικό με το πέρασμα του χρόνου!

Αρχικά, φοβερά διστακτικός να αναφερθεί το όνομα του, κατάφερα να τον πείσω όμως, (χωρίς φυσικά να τον πιέσω) ότι δεν πρόκειται για αυτοπροβολή ούτε θα βλάψει η αναφορά στο όνομα του. Άλλωστε, πρόκειται για ιστορικό τόπο κι οφείλουμε να διαφυλάξουμε όσα αυθεντικά γνωρίζουμε και για τις επόμενες γενιές. Και ποιος καλύτερος και πιο γνήσιος να μιλήσει για αυτά, από άνθρωπο που βρίσκεται ανάμεσα μας κι είναι άμεσα συνδεδεμένος με το ξωκκλήσι! Μεταξύ άλλων, λοιπόν, μου διηγήθηκε ότι πολλά χρόνια πίσω, άτομο της οικογένειας, Βαρθαλαίων, ένας από τους τότε συνιδιοκτήτες, υπερήλικας και που έχει εγκαταλείψει τα εγκόσμια πολλές δεκαετίες τώρα, του εμπιστεύτηκε ότι στο Ιερό του Ναού, υπήρχε ένα μικρό βαλιτσάκι που μέσα βρισκόταν Κωδικός.

Όμως, το βαλιτσάκι χάθηκε και μαζί με αυτό και ο Κωδικός που «θα ξεκλείδωνε» όλα τα μυστικά της μικρής εκκλησίας.

Παλιά, πρέπει να υπήρχε Μοναστήρι εκεί, το μαρτυρούν ερείπια τοίχων γύρω από το εκκλησάκι. Άλλη απόδειξη για αυτό, η Ζώνη που υπάρχει μέχρι σήμερα στην κατοχή του Β. Βαρθάλη, με κεντημένο το όνομα, «Ιωακείμ ιερομόναχος», δεν αναφέρεται, όμως, χρονολογία. Επί πλέον, υπάρχουν ίχνη θεμελίων κτισμάτων αριστερά και δεξιά του Ναού.

Το πώς η ιδιοκτησία του Ναού έφτασε στα χέρια της οικογένειας Βαρθάλη, δεν έχει διευκρινισθεί ποτέ, ακόμα και η οικογένεια η ίδια αγνοεί πότε και υπό ποιες συνθήκες περιήλθε στην κατοχή της. Θα πρέπει να χρονολογείται πολύ παλιά αυτή η ιδιοκτησία, γιατί πολλές γενιές πίσω, υπήρχαν πολλές οικογένειες με το επίθετο Βαρθάλης, ενεργοί, όμως, μόνο τα μέλη τριών οικογενειών.

Το ξωκλήσι, περιβάλλεται από εξωτερικό μαντρότοιχο, όπου σε πολλά σημεία, φαίνεται ακόμα ο σοφάς. Στην Ανατολική πλευρά, υπήρχε μεγάλη πόρτα με πέτρινο ανώφλι αλλά ο σεισμός του 1953 την γκρέμισε. Η εκκλησία δεν έπαθε μεγάλες ζημιές, άλλο από ρωγμές που αποκαταστάθηκαν με πολύ μεγάλες δυσκολίες, γιατί βρίσκεται πάνω στην κορυφή Λόφου και η μεταφορά των υλικών για τις επισκευές κατέστη δυνατή μόνο με ζώα.

Ο Λόφος είναι περιφραγμένος στους πρόποδές του με ξερολιθιά, έχει έκταση δε, 20 στρέμματα περίπου και ανήκει εξ αδιαιρέτου, στον Β. Βαρθάλη και τον εξάδελφό του. Πολύ παλιά, οι ιδιοκτήτες έσπερναν σιτάρι, σήμερα τα έχουν δώσει σε κάποιον με συμβολικό ενοίκιο, όπου βόσκει εκεί τα ζωντανά του.

Το 1982 επισκευάσθηκε το εκκλησάκι για δεύτερη φορά από τον Β. Βαρθάλη με τις δυσκολίες που προαναφέρθηκαν και το 2010 άλλαξε την στέγη και έβαψε το χαγιάτι. Έφτιαξε τα πεζούλια γύρω στην μάντρα και το ανώφλι το μετέτρεψε σε πέτρινο τραπέζι, μπροστά από το χαγιάτι. Φρόντισε, επίσης, μέσω συγγενικού του προσώπου, του Παναγιώτη Μαρίνου που ήταν ζωγράφος, να καθαριστούν οι ιερές εικόνες που βρίσκονταν μέσα στο εκκλησάκι, χωρίς να επιζωγραφίσει, απλά με ειδικό υγρό τις καθάρισε και φάνηκαν κάπως οι μορφές των Αγίων.

Γεωγραφικά το εκκλησάκι βρίσκεται μεταξύ των χωριών Μαριές και Εξωχώρα, στην κορυφή ενός πευκόφυτου Λόφου. Η περιοχή λέγεται Βιδελάτα. Ο μύθος λέει, ότι πήρε το όνομα του από κάποιον Ιταλό ονόματι Βιδάλε.* Η σχέση του με την περιοχή και πώς βρέθηκε εκεί, παραμένουν αδιευκρίνιστα.

Στην περιοχή, έχουν επίσης βρεθεί ανθρώπινα οστά κατά την εκσκαφή για ελαιοφυτεύσεις, όπως επίσης βρέθηκαν και κεραμικές πλάκες. Λέγεται, πως κάποτε υπήρξε χωριό εκεί, δεν βρέθηκε, όμως, κανένα σημάδι ερειπίων. Αλλά υπάρχουν πολλές στέρνες σκαμμένες στους βράχους, με πολλές από αυτές να είναι ημιτελείς.

Λατρευτικά, κάθε χρόνο στην μνήμη του ή την Κυριακή του Θωμά, αν πέφτει πριν από το Πάσχα, καλούν τον Ιερέα της Ενορίας όπου τελεί λειτουργία. Τα τελευταία χρόνια, γίνεται ένα μικρό πανηγύρι μετά τη θεία λειτουργία, όπου ο Β. Βαρθάλης και η σύζυγός του Κατερίνα προετοιμάζουν διάφορα εδέσματα και αναψυκτικά για όλο το εκκλησίασμα.

Έρχονται οι χωριανοί αλλά και από διπλανά χωριά, όπου πολλές γυναίκες φέρουν τα καλούδια τους κι άλλα φαγώσιμα που προετοιμάζουν οι ίδιες! Φέρνουν, επίσης, και το καθιερωμένο «πανηγύρι», δηλαδή, βρασμένο σιτάρι ανακατεμένο με διάφορα ζαχαρωτά, σταφίδες και άλλα και με το πανέρι που τα βάζουν μέσα, στολισμένο με τριαντάφυλλα. Κάποιες φέρνουν και πεντάρτους, παλιότερα ζυμωμένους από τις ίδιες τις νοικοκυρές! Όμως, πολυάσχολες οι σημερινές νοικοκυρές, πολλές εργάζονται και εκτός νοικοκυριού και οικογένειας έτσι, τηρούν μεν το έθιμο αλλά παραγγέλνουν τους πεντάρτους στο φούρνο.

Μετά τη λειτουργία, βγαίνουν όλοι έξω γεμίζει ο περίβολος χώρος κι αντηχεί από ευχές και χαρούμενες συζητήσεις μεταξύ όλων. Είναι, όχι μόνο τόπος συνάντησης, αλλά και τόπος ψυχαγωγίας και γνωριμιών! Κάπως απομακρυσμένα τα χωριά και δεν έχουν όλοι την ευκαιρία για πολλές συναναστροφές!

Πολλά ειδύλλια πλέχτηκαν την ημέρα του πανηγυριού όπου πολλά από αυτά κατέληξαν σε γάμο! Αλλά και πολλά προξενιά, όπως τον παλιό καιρό.

Το πανηγύρι, γίνεται ανήμερα στη γιορτή του Αγίου ή όπως αναφέρθηκε νωρίτερα την Κυριακή του Θωμά, ανάλογα πότε πέφτει το Πάσχα. Αντηχεί ο Λόφος κι η πλαγιά από χαρές και γέλια. Ζωντανεύει ολόκληρη η περιοχή κι έστω για μια μέρα το χρόνο, στη Γιορτή τ΄ Άι Γιωργιού όλοι οι κάτοικοι του χωριού και των γύρω χωριών παίρνουν τον ανήφορο, σταματώντας να ξαποστάσουν κάθε τόσο απολαμβάνοντας την όμορφη Φύση γύρω τους. Περισσότερο χαίρονται οι ηλικιωμένοι που δεν έχουν πια πολλές ευκαιρίες για ψυχαγωγία και μεγάλες συγκεντρώσεις! Συμμετέχουν στη γιορτή και στη χαρά κι αναπολούν τα δικά τους παλιά, καλά χρόνια και τα μεγάλα γλέντια που γίνονταν κάθε φορά στο πανηγύρι του χωριού τους ή σε διπλανά χωριά!

Παλιά γίνονταν πολλές βαφτίσεις εκεί. Και ο ίδιος ο Β. Βαρθάλης, από ό,τι του είχαν πει οι γονείς του, σε αυτό το εκκλησάκι βαφτίστηκε, υπήρχε λόγος για αυτό. Ο πατέρας του ήθελε να του δώσει το όνομα ενός προγόνου, ονόματι Βαρθαλάκης ο οποίος έζησε σε αυτόν τον χώρο, όχι σαν ιερομόναχος, αλλά σαν βοσκός, εξόριστος από τον γαμπρό του που τον πήρε σώγαμπρο για την μονάκριβη θυγατέρα του. Εκείνος όμως τον έδιωξε από το σπίτι εξορίζοντας τον πάνω στον λόφο στο ξωκκλήσι τ΄ Άι Γιωργιού.

Η παράδοση λέει, πως, όταν μια μέρα του πήγε φαΐ το κοπέλι του σώγαμπρου, του ξεφούρνισε την ερώτηση που έκανε κάθε φορά μόλις γύριζε το κοπέλι:

-Ακόμα ζει αυτό το παλιόσκυλο;

Πεισμάτωσε ο 75χρονος τότε Βαρθαλάκης και μια μέρα πήρε το δρόμο για το διπλανό χωριό όπου είχε έναν φίλο με τρεις θυγατέρες ανύπαντρες. Του ζήτησε λοιπόν μια από τις κόρες κι ο φίλος του νόμισε πως κόμιζε προξενιό. Όταν, όμως, ξεκαθαρίστηκε ότι την ήθελε για τον εαυτό του, για να μην τον προσβάλει ο φίλος του με ξεκάθαρη άρνηση, του λέει ρώτα αν κάποια σε θέλει και θα είμαι σύμφωνος, σίγουρος ότι καμία δεν θα τον δεχτεί, έλα όμως που πρόβαλε μπροστά η μικρότερη και είπε ότι τον δέχεται εκείνη! Γίνεται ο γάμος και το ζευγάρι πάει στο σπίτι του Βαρθαλάκη, εκδιώχνουν κακήν κακώς το σώγαμπρο, γεννιούνται αγόρια από αυτόν τον γάμο και η «δυναστεία» συνεχίστηκε.

Έτσι ο πατέρας του σημερινού Βαρθαλάκη Βαρθάλη, τίμησε τον αδικημένο πρόγονο, δίνοντας το όνομα του στο γιο του και βαφτίζοντας τον, προς τιμήν του, στο ξωκκλήσι και τόπο εξορίας του!

Φέτος, όμως εν έτει 2020, για πρώτη ίσως φορά στην ιστορία το ξωκκλήσι έμεινε αλειτούργητο. Δεν δοξάστηκε η χάρη Του. Μόνος, κατάμονος ο Άι Γιώργης με το θρόισμα των πεύκων από τον απαλό ή δυνατό αγέρα που πολλές φορές απειλούσε να τα ξεριζώσει. Και μόνη ζωντανή συντροφιά τα πετούμενα του ουρανού λες κι έψελναν εκείνα την λειτουργία που δεν έγινε και τα αρνάκια και τα άλλα ζωντανά που έβοσκαν αμέριμνα για ό,τι γίνεται γύρω τους. Ούτε πανηγύρι, ούτε χωριανοί και άλλοι να σμίξουν να χαρούν να ανταλλάξουν ευχές, να τιμήσουν τις λιχουδιές που έφτιαξαν η Κατερίνα και οι άλλες κυρίες του χωριού και προσκυνητές! Ούτε πεντάρτοι, έστω κι από το φούρνο.

Φέτος, ο Κορονοϊός, ή COVID-19, άλλαξε τη ζωή σε oλόκληρο τον πλανήτη Γη. Χιλιάδες συνάνθρωποί έχασαν τη ζωή τους, πάνω από 250.000 μέχρι αυτή τη στιγμή. Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν προσβληθεί από τον θανατηφόρο ιό. Η ζωή λες και σταμάτησε πια. Ούτε επιχειρήσεις ανοικτές, ούτε Βιομηχανίες/Βιοτεχνίες, ούτε εργοστάσια, ούτε γραφεία ή Δημόσιες Υπηρεσίες.

Για πρώτη φορά στον Αιώνα μας, έκλεισαν τα Σχολεία! Έκλεισαν οι Ιεροί Ναοί! Για πρώτη φορά οι ιερείς λειτουργούν κι έκαναν όλες τις Ακολουθίες της Μ. Εβδομάδας και του Πάσχα ολομόναχοι, χωρίς πιστούς, μ' έναν ψάλτη μόνο κεκλεισμένων των θυρών!

Σχεδόν όλος ο πληθυσμός της Γης κλεισμένος στα σπίτια. Πεθαίνουν άνθρωποι και πάνε σχεδόν άκλαυτοι, αφού μόνο δέκα άτομα επιτρέπεται να παρευρεθούν. Φόβος και τρόμος επικρατεί λίγο πολύ παντού!

Άγιε μου Γιώργη, πάνω στο λόφο, εσύ που βρίσκεσαι πιο κοντά στον Θεό, προσευχήσου και μεσίτεψε για όλους μας να απαλλαγούμε από το Κακό! Είθε, την επόμενη χρονιά να αξιωθούν όλοι οι χωριανοί κι από τα γύρω χωριά, να Σε τιμήσουν! Να ανάψει το Καντήλι Σου και να καίει ακοίμητο μπροστά Σου! Να στολιστεί ο μικρός σου Ναός με Μερτίες και φιόρα από τους αγρούς! Να γεμίσει η πλαγιά κι ο Λόφος από χαρούμενους ανθρώπους, που αφού λειτουργηθούν θα βγουν έξω χαρούμενοι να ακουστεί Ταμπουρλονιάκαρο , να αντηχεί μέχρι και τα πέρα χωριά! Και αργά, έστω δειλά, να στήσουν το χορό νιοι και γέροι τιμώντας τον Άι Γιώργη! Γιορτάζοντας και τιμώντας την Πολύτιμη ζωή!

Είθε, Άι Γιώργη!

* Σχετικά με το όνομα Βιδάλε και Βιδελάτα και την προέλευση του, αναφέροντας Ιταλό, όπου ουδείς γνώριζε πού και πώς βρέθηκε εκεί, έκανα μια μικρή έρευνα, (βοήθησε και η Μαρία Σιδηροκαστρίτη-Κοντονή), και διαπίστωσα ότι στο Λεξικό του Ζώη, σελίδα 93, γίνεται αναφορά σε οικογένεια Βιδάλε στην Ζάκυνθο.

Βιδάλε, Βιδάλη. Οικογένεια εκ των αρχαιοτέρων Ζακύνθου των εγγεγραμμένων εν τη Χρυσοβίβλω. Εξέλιπεν προ του 1683.

Το πιο πιθανόν, μέλος αυτής της οικογένειας, να είχε κτηματική περιουσία εκεί, εξ ου και το όνομα και το ίδιο άτομο να έκτισε το ξωκκλήσι, αφού λέγεται, ότι βρίσκεται εκεί γύρω στα 500 χρόνια.

Βέβαια, υπάρχει και στο Ακρωτήρι ο Άγιος Γιάννης ο Θεολόγος, ή Άι Γιάννης του Βιδάλε.

Τολμώ να πω, ότι τα Βιδελάτα, δεν οφείλουν το όνομα τους σε άγνωστο Ιταλό, αλλά στην γνωστή, τότε, οικογένεια Βιδάλε/Βιδάλη.

δ.μ.