Λόγος στην Δ΄ Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής

Γράφει ο Μητροπολίτης Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμασκηνός

Βρισκόμαστε στὴν τέταρτη Κυριακὴ τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Ἡ Ἐκκλησία μας συνεχίζει νὰ μᾶς τροφοδοτεῖ πνευματικὰ μὲ ὑπέροχες κατανυκτικὲς ἀκολουθίες πού μᾶς καλοῦν νὰ προετοιμαστοῦμε γιὰ τὸ Ἅγιο Πάσχα, ἀλλὰ καὶ νὰ συναισθανθοῦμε τὴν ἀγάπη καὶ τὴν ἑνότητα μεταξύ μας. Εἴμαστε ἕνα σῶμα καὶ μᾶς ἑνώνει ἡ κοινὴ πίστη πὼς ὁ Θεὸς ἔγινε ἄνθρωπος, ἐπωμίστηκε τὶς συνέπειες τῶν δικῶν μας ἁμαρτημάτων καὶ μᾶς χάρισε τὸ φῶς καὶ τὴ χαρὰ τῆς Ἀναστάσεως.

Παράλληλα, ὁ καθένας ἀπὸ ἐμᾶς ἔχει τὴν εὐκαιρία νὰ χαράξει τὴν προσωπικὴ πνευματική του διαδρομή, ἀσκούμενος στὴν νηστεία, αὐξάνοντας τὴν προσευχὴ καὶ προετοιμάζοντας τὸν ἑαυτό του νὰ προσφύγει στὴν μετάνοια. Αὐτὴ ἀποτελεῖ γιὰ ὅλους μας τὸ μέγιστο ὅπλο κατὰ τῶν παθῶν καὶ ἀποκαθιστᾷ τὴν σχέση μας μὲ τὸν Θεό,  ἀλλὰ καὶ μὲ τοὺς ἀδελφούς μας.

Ἡ πνευματικὴ ἄσκηση τῶν ἡμερῶν τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ἀπαιτεῖ συστηματικότητα, ἐπιμονή, συνέπεια καὶ προσοχή. Κυρίως ὅμως ἀπαιτεῖ δίψα γιὰ Χριστὸ καὶ βαθὺ πόθο νὰ Τὸν ἀκολουθήσουμε γεμάτοι εὐγνωμοσύνη στὰ Πάθη, τὴν Ταφὴ καὶ τὴν Ἀνάστασή Του. Καθόλου τυχαῖο λοιπὸν δὲν εἶναι τὸ γεγονὸς πώς, σήμερα, ἡ Ἐκκλησία μας μνημονεύει καὶ τιμᾷ  ἕναν ἅγιο, ὁ ὁποῖος ἀφιέρωσε τὴ ζωή του στὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ καί, συγχρόνως, δίδαξε ὡς βαθὺς γνώστης τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς, τὸν τρόπο,  μὲ τὸν ὁποῖον ἐκδιώκονται τὰ πάθη καὶ ἀποκτῶνται οἱ δωρεὲς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Πρόκειται γιὰ τὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Σιναΐτη, γνωστὸ καὶ ὡς Ἰωάννη τῆς Κλίμακος.  Τὰ διδάγματά του ἀποτελοῦν γιὰ ὅλους τούς Χριστιανούς, μοναχοὺς καὶ λαϊκούς, ἀλάνθαστους ὁδοδεῖκτες πρὸς τὴν κάθαρση τῆς ψυχῆς καὶ τὴν συνάντηση μὲ τὸν Θεό.

Τὸ μεγάλο καὶ ἀνυπέρβλητο ἔργο τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου εἶναι ἡ Κλίμακα. Πρόκειται γιὰ ἕνα βιβλίο, ἀποτελούμενο ἀπὸ 30 κεφάλαια,  τὰ ὁποῖα, σκαλὶ σκαλί, ὁδηγοῦν τὸν πνευματικὸ ἀγωνιστῆ ἀπὸ τὴ γῆ στὸν οὐρανό. Ὅποιος θελήσει νὰ ἀνέβει τὴ σκάλα αὐτή, θὰ δεῖ τὸν ἑαυτό του νὰ ἀπαλλάσσεται ἀπὸ τὴν προσκόλληση στὶς φθαρτὲς καὶ μάταιες ἡδονὲς αὐτοῦ τοῦ κόσμου καὶ νὰ ἀποκτᾷ, σταδιακά, καρδίαν καθαρὰν καὶ θέαν Θεοῦ.

Δυὸ εἶναι τὰ μεγάλα διδάγματα τῆς Κλίμακος: Τὸ πρῶτο, πώς  πρέπει διαρκῶς νὰ βρισκόμαστε σὲ ἐπαφὴ μὲ τὸν ἴδιο μας τὸν ἑαυτό. Νὰ ἐντοπίζουμε τὰ πάθη ποὺ παγιδεύουν τὴν ψυχή μας. Νὰ ἀναγνωρίσουμε τὰ ἐμπόδια πού μᾶς χωρίζουν ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ τοὺς ἀδελφούς μας. Νὰ ἐπιμένουμε στὴν πνευματικὴ ζωὴ καὶ νὰ μὴν πτοούμεθα ἀπὸ τὶς δυσκολίες καὶ τὶς πτώσεις μας.

Ὑπάρχει ὅμως καὶ ἕνα δεύτερο δίδαγμα, γεμάτο παρηγοριὰ καὶ ἐλπίδα. Πρόκειται γιὰ τὴν ἀπόλυτη βεβαιότητα πώς, στὸν ἀγῶνα αὐτό, ἔχουμε διαρκῆ συμπαραστάτη τὸν ἴδιο τὸν Θεό. Πρόκειται γιὰ τὴν ἐμπειρία τῆς Θείας Χάριτος, ἡ ὁποία ἐξορίζει ἀπὸ τὴν ψυχὴ κάθε λύπη καὶ μετατρέπει τὴν καρδιὰ σὲ κατοικητήριο τοῦ ἴδιου τοῦ Χριστοῦ. Πρόκειται γιὰ τὴν ἀνέκφραστη χαρὰ ποὺ προσφέρει στὸν ἄνθρωπο ἡ σταδιακὴ ὁμοίωση μὲ τὸν Δημιουργό του.

Σὲ λίγες μέρες, ὁ Κύριος τοῦ σύμπαντος θὰ ἐμφανιστεῖ ἐξευτελισμένος καὶ καταματωμένος ἐνώπιον τοῦ ὄχλου. Ὁ Βασιλεὺς τοῦ παντὸς θὰ ἀνέβει τὸν Γολγοθὰ ὡς ὁ ἔσχατος τῶν ἀνθρώπων. Ὁ ἴδιος ὁ Δημιουργὸς θὰ ἐνδυθεῖ τὴν ἄκρα ταπείνωση, ὑποδεικνύοντάς μας τὴν ὁδὸ συνάντησης μαζί Του.

Ἰδοὺ λοιπὸν ἡ αἰτία ποὺ ὁδηγεῖ τὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Σιναΐτη νὰ μιλήσει μὲ τόσο θαυμασμὸ ἀλλὰ καὶ τόσο δέος γιὰ τὴν ὕψιστη ἀρετὴ τῆς ταπεινοφροσύνης.

«Ἡ ταπεινοφροσύνη», ἀναφέρει, «εἶναι ἡ ἀνώνυμη χαρὰ τῆς ψυχῆς ἡ ὁποία μπορεῖ νὰ περιγραφεῖ μόνον ἀπὸ ἐκείνους ποὺ τὴν δοκίμασαν ἐκ πείρας. Εἶναι ἀνέκφραστος πλοῦτος, συνώνυμη τοῦ ἴδιου τοῦ Θεοῦ, δωρεὰ τοῦ Δημιουργοῦ, ἀφοῦ Ἐκεῖνος εἶπε, ὄχι ἀπὸ ἄγγελο, ὄχι ἀπὸ ἄνθρωπο, ὄχι ἀπὸ βιβλία ἀλλὰ ἀπὸ Ἐμένα μάθετε πὼς εἶμαι πρᾶος καὶ ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ καὶ θὰ βρεῖτε ἀνάπαυση ἀπὸ τὸν πόλεμο τῶν πειρασμῶν καὶ ἀνακούφιση ἀπὸ τοὺς λογισμοὺς ποὺ ταλαιπωροῦν τὴν ψυχή σας».

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, ὁ ὁποῖος ἀφιέρωσε ὅλη του τὴ ζωὴ στὴν προετοιμασία τῆς ψυχῆς του, ὥστε νὰ ἀξιωθεῖ νὰ συναντήσει τὸν ταπεινὸ καὶ πρᾶο Χριστό, περιέγραψε μὲ ἀκρίβεια τοὺς τρόπους καὶ τὶς μεθόδους μὲ τὰ ὁποῖα ὁδηγούμεθα πρὸς τὴ θέωση. Ὡς κορωνίδα ὅμως ὅλων αὐτῶν ποὺ ὁδηγοῦν στὴν ἁγία ταπεινοφροσύνη ἀναφέρει τὴν μετάνοια. Σύμφωνα μὲ τὸν λόγο του, ἡ μετάνοια δὲν ἀποτελεῖ ἁπλὴ ἀναφορὰ σὲ περιστασιακὲς ἁμαρτίες ἀλλὰ ἐπιστροφὴ στὸν Θεὸ καὶ ἀνανέωση τοῦ βαπτίσματός μας. Εἶναι, ὅπως ἀναφέρει, ἡ προσπάθειά μας νὰ ἀνανεώσουμε τὸ συμβόλαιο μὲ Ἐκεῖνον, ἡ ὑπόσχεση νὰ ἀλλάξουμε ζωή, ἡ μεγάλη μας εὐκαιρία νὰ ἀποκτήσουμε ταπείνωση ποὺ σημαίνει εἰρήνη μὲ τὸν Δημιουργό, τὸν ἑαυτό μας, τοὺς ἀνθρώπους καὶ ὅλη τὴν κτίση. Ἡ μετάνοια ἀποτελεῖ γέννηση τῆς ἐλπίδας καὶ  ἀπόρριψη τῆς ἀπελπισίας,  ἀπομάκρυνση τοῦ πόνου καὶ τῆς θλίψης,  κάθαρση τῆς συνείδησης, ἐμπειρία ζωῆς ποὺ νὰ ἀξίζει κανεὶς νὰ τὴ ζεῖ, ζωῆς ἀπαλλαγμένης ἀπὸ ὅλες τὶς ἁμαρτίες ποὺ διαπράξαμε στὸ παρελθόν.

Ἀλήθεια, ποιὸς δὲν διψᾷ γιὰ μία τέτοια ζωή;  Ποιὸς δὲν ἐπιδιώκει τὴν λύτρωση ἀπὸ τὴν ἐνοχή; Ποιὸς δὲν ἐπιθυμεῖ μὲ ὅλη τὴ δύναμη τῆς ψυχῆς του νὰ ἀπαλλαγεῖ ἀπὸ τὴ θλίψη καὶ τὴν ἀπόγνωση μὲ τὴν ὁποία καθημερινά μᾶς βομβαρδίζουν τὰ μέσα ἐνημέρωσης; Ποιὸς δὲν ποθεῖ μία ζωὴ χαρᾶς ἀδαπάνητης, ἐντελῶς ξένης ἀπὸ τὴν πρόσκαιρη χαρὰ ποὺ προφέρουν τὰ φθαρτὰ καὶ τὰ μάταια τοῦ κόσμου τούτου; Τὸ ἔργο ἀλλὰ καὶ ὁ βίος τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτη ἀποδεικνύουν πὼς μία τέτοια ζωή, ζωὴ φωτός,  ζωὴ γεμάτη νόημα καὶ ἐλπίδα, εἶναι, μέσῳ τῆς μετανοίας, ἐφικτὴ καὶ μᾶς περιμένει. Γιά τὸν λόγο αὐτό σᾶς προτρέπω νὰ ἀναζητήσετε καὶ νὰ ἐντρυφήσετε στὴν Κλίμακα, ὥστε νὰ βρεῖτε ἀνάπαυση καὶ ἐνδυνάμωση ἀπὸ τοὺς πνευματικοὺς καρποὺς ἑνὸς ἀπὸ τοὺς μεγαλύτερους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας.

Ἡ ἐπιμονὴ στὸν πνευματικὸ ἀγῶνα, ποὺ τόσο ἔνθερμα διδάσκει ὁ ἅγιος Ἰωάννης,  πρέπει διαρκῶς νὰ τροφοδοτεῖται ἀπὸ τὴν πεποίθηση πὼς ἡ χαρὰ τῆς συνάντησης μὲ τὸν ἀναστημένο Χριστὸ δὲν μπορεῖ νὰ συγκριθεῖ μὲ καμία ἀπὸ τὶς χαρὲς ποὺ ὑπόσχεται ὁ κόσμος τοῦτος.  Στὸ τέλος τοῦ πνευματικοῦ ἀγῶνα τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς μᾶς περιμένει ἡ ἀνοιχτὴ ἀγκαλιὰ τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος  προσφέρει τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό Του, προκειμένου νὰ μοιραστοῦμε μαζί Του τὸν θρίαμβο τῆς νίκης ἐπὶ τοῦ θανάτου. Ὁ πρᾶος καὶ ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ Χριστὸς, ἄς μᾶς καθοδήγει, ἄς μᾶς ἐνισχύει καὶ ἄς μᾶς ζωογονεῖ στὴν πορεία τῆς μετανοίας μας, διότι Αὐτὸς καὶ μόνον Αὐτὸς  εἶναι ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή. Ἀμήν.