Ψήφισμα του Ιδρύματος Εθνικού και Θρησκευτικού Προβληματισμού για τη Μονή του Σινά

Το Ίδρυμα Εθνικού και Θρησκευτικού Προβληματισμού εξέδωσε ψήφισμα με θέμα: «Η Ιερά Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Θεοβαδίστου Όρους Σινά, υπό διάλυση, κατά την εφετειακή απόφαση της Αιγυπτιακής Δικαιοσύνης, στις 28 Μαΐου 2025»:

1. Το ιστορικό ιδρύσεως και λειτουργίας της Ιεράς Μονής Σινά επί 1500 χρόνια visavi προς την δικαστική απόφαση της 28 Μαΐου, 2025.

1α. Το Ψήφισμα εκδίδεται, κατόπιν ομοφώνου αποφάσεως της Γενικής Συνελεύσεως των Τακτικών Μελών του Ιδρύματος Εθνικού και Θρησκευτικού Προβληματισμού (Ι.Ε.Θ.Π.), της 5 Ιουνίου 2025, στην έδρα του, στο «Μέλαθρον Αναστασίου-Ιουλίας Μπίλλη», οδ. Μουσών 37, Άνω Πόλη Θεσσαλονίκης, 54634.

1β. Δύο μοναδικά θρησκευτικά-ιστορικά γεγονότα καθιστούν το Όρος Σινά, στην ομώνυμη Χερσόνησο, στο σημερινό Κράτος της Αιγύπτου, Θεοβάδιστο. Πρώτον˙ η παράδοση από τον ίδιο τον Θεό στον Μωυσή, στα 1200 π.Χ., των δύο πλακών των 10 εντολών, στην Αγία Κορυφή του Όρους Σινά˙ και Δεύτερον, η φλεγομένη, αλλά μη καιομένη βάτος, στο γεωγραφικό σημείο, όπου χτισμένη σήμερα η Ιερά Μονή της Αγίας Αικατερινής, κάτω από την Αγία Τράπεζα. Θεϊκή περιγραφή προς Μωυσή για το Σινά: «ο γαρ τόπος εν ω συ έστεικας, γη αγία εστίν (Έξοδος, 3,5). Καίτοι «γη έρημος και ανύδρος» (Δευτερονόμιον, 32,10).

1γ. Ένεκα των, μόλις, ανωτέρω, αναπτύχθηκε, διάσπαρτα, στην, απολύτου ησυχίας, έρημο του Σινά ιδιότυπος μοναχισμός, ήδη το 381-384 μ.Χ., αλλά και πολύ νωρίτερα, επί Μ. Κωνσταντίνου και της Αγίας Ελένης (4ος αι.).

1δ. Το πνευματικό αυτό κεφάλαιο του Πρωτοχριστιανικού μοναχισμού αξιοποιήθηκε, πρωτίστως και κυρίως, από τον ίδιο, προσωπικά, τον Αυτοκράτορα της Ελληνορωμαϊκής Οικουμένης Ιουστινιανό τον Α’. Γεννήθηκε στις 11-5-482 και βασίλευσε, το 527-565 μ.Χ. Η στέψη του, 1-8-527, και ο θάνατός του, 14-11-565.

1ε. Από τα πολλά μεγάλα, θρησκευτικής-χριστιανικής κληρονομιάς, οικουμενικού χαρακτήρος, διά των αιώνων, έκτοτε ως σήμερα, ΕΡΓΑ Του, ξεχωρίζουμε δύο, συμβολικά, που μας συγκινούν ως σήμερα και μέχρι των εσχάτων θα μας ακολουθούν, πάντα ζωντανά. Είναι: πρώτον, η Αγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως και δεύτερον, η Ιερά Μονή της Αγίας Αικατερίνης, του Θεοβαδίστου Όρους Σινά. Την μεν Αγία Σοφία ίδρυσε, για να είναι η, μοναδικής τέχνης, έδρα της Μητρός Μεγάλης Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως, είτε, πραγματικά, όπως ήταν επί αιώνες, κάποτε, είτε συμβολικά, όπως είναι μέχρι σήμερα, και διά παντός, στην συνείδηση της, ανά την Υφήλιο, Χριστιανικής Ορθοδόξου Οικουμένης. Την δε Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης Σινά – επί των ημερών του με το όνομο της Θεοτόκου Παναγίας – εξ αιτίας των προμνημονευθέντων δύο θεϊκών γεγονότων.

1στ. Τι έπραξε, λοιπόν, ο Μέγας Ιουστινιανός για την έρημο, της «πνευματικής ησυχίας», του Σινά; Για να την καταστήσει το ονομαστότερον, μετά τους Αγίους Τόπους Ιεροσολύμων και την Αγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως, Προσκύνημα της Ορθοδοξίας; Οικοδόμησε μεγαλοπρεπή ναόν, τον οποίον περιέβαλε δι’ ισχυρού τοίχους- φρουρίου. Ο ιστορικός Προκόπιος, σύγχρονος του Ιουστινιανού (500-565 μ.Χ.), γράφει, επί λέξει, στο περισπούδαστο έργο του «Περί κτισμάτων». «Εν τούτω δη τω Σινά όρει μοναχοί ώκηντο… Τούτοις τοις μοναχοίς Ιουστινιανός βασιλεύς… εκκλησίαν ωκοδομησατο, ήνπερ τη θεοτόκω ανέθηκεν…».

1ζ. Η ελληνικότητα, αυτονοήτως, της Μονής Σινά αναδεικνύεται και αποδεικνύεται, με πολλές ελληνικές επιγραφές, σύγχρονες, ή λίγο μεταγενέστερες της ιδρύσεώς της. Π.χ., η είσοδος της Μονής, εκ της Δυτικής πλευράς, διά Πύλης, φέρει την εξής ελληνική επιγραφή: «Αύτη η Πύλη Κυρίου/Δίκαιοι εισελεύσονται εν αυτή/Ιουστινιανού Αυτοκράτορος/Υψηλού Κτίστου» (βλ. ΘΗΕ, 11ος Τόμος, Αθήναι 1967, στ. 169). Εις δε «Νεαράν» Του, η οποία ονομάζεται και «Ορισμός» ή «Χρυσόβουλλον», δηλώνεται ότι ο προϊστάμενος του Σινά έδει να είναι αρχιερεύς. Επί λέξει: «η βασιλεία μου τον κατά καιρόν εν τω Σινά προστησόμενον των υπερτίμων τω αξιώματι… αμφιέννυσθαι δε και τα άμφια οποία και των αρχιερέων» (βλ. ό.π., στ. 169). Έκτοτε, ως τον σημερινό Ηγούμενο του Σινά π. Δαμιανό (από 23-12-1973 ως σήμερα), αυτό ισχύει. Ο διορισμός Δαμιανού έγινε το 1974, με το υπ’ αριθμ. 306 Προεδρικό Διάταγμα του Προέδρου Αιγύπτου.

1η. Η Ιερά Μονή Σινά, λόγω κρισίμου θέσεως, ευρέθη στην συνέχεια του χρόνου εν μέσω του Μωαμεθανισμού. Το γεγονός της προνομιακής διαχρονίας της Ιεράς Μονής Σινά, από τότε ως σήμερα, αναδεικνύεται και αποδεικνύεται στο περιεχόμενο του «Αχτιναμέ» (του 613 μ.Χ.), δηλαδή της Διαθήκης του Μωάμεθ του Α΄ (571-632 μ.Χ.), ιδρυτού της νέας μονοθεϊστικής θρησκείας του Ισλάμ, στον έβδομο αιώνα. Διά του «Αχτιναμέ», ο Μωάμεθ Α΄ προστάτεψε τους Σιναΐτες Μοναχούς και απάλλαξε αυτούς από κινδύνους και φόρους. Ένεκα τούτων, και εις σεβασμό τούτου, διάδοχοί του Μουσουλμάνοι Ηγεμόνες και Κυβερνήτες της Αιγύπτου, και δη στην Χερσόνησο του Σινά, κατά τους σαφείς «Ορισμούς» του «Αχτιναμέ», προστάτεψαν, θρησκευτικά και ιδιοκτησιακά, την Ιερά Μονή του Θεοβαδίστου Όρους Σινά, ως είχε, και εξακολουθεί, ως σήμερα, να έχει (βλ. ό.π.,, στ. 170).

1θ. Νέα περίοδος ζωής της Ιεράς Μονής του Σινά είναι αυτή της Αγίας Αικατερίνης. Κατά τις ιστορικές πηγές και την παράδοση, του 8ου και 9ου αι, μ.Χ., επί λέξει: «Άγγελοι το εκείνης σώμα το τίμιον… προς το Σινά όρος προπέμπειν εώκεσαν». Έκτοτε, η Ιερά Μονή είναι γνωστή, στην ιστορία της, ως της Αγίας Αικατερίνης: «Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης του Θεοβαδίστου Όρους Σινά». Η ίδρυση και Τζαμιού και Μιναρέ εντός της Ιεράς Μονής, δίπλα στον κυρίως Ιερό Ναό (περί του 1101-1106 μ.Χ.), οφείλεται στο πνευματικό-διπλωματικό γεγονός συνυπάρξεως, εκ των πραγμάτων, εδώ στην Χερσόνησο του Σινά, Χριστιανών και Μουσουλμάνων.

Οφείλεται στην, συμβολικού χαρακτήρος, πρωτοβουλία των Σιναϊτών Πατέρων. «Ο Μωάμεθ, λοιπόν, και οι οπαδοί του προστάτευαν το μοναστήρι και την Ελληνορθόδοξη Αδελφότητά του. Ένεκα τούτου, οι μοναχοί έκτισαν εντός της Ιεράς Μονής, δίπλα στην Εκκλησία, ένα ωραίο μιναρέ, για να μπορούν ο ίδιος και οι εντόπιοι οπαδοί του Βεδουίνοι, όταν περνούσαν από εκεί, στην πολύ αφιλόξενη έρημο του Σινά, να εισέρχονται στο Μοναστήρι, να προσεύχονται στο μιναρέ τους, και να τυγχάνουν της αβραμιαίας μοναστηριακής φιλοξενίας.

Συνύπαρξη, in citu, μέσα από την θρησκευτική και κοινωνική ετερότητα, υπόδειγμα – μήνυμα διαχρονικό, πανανθρώπινο, έκτοτε ως σήμερα» (βλ. ηλεκτρ Εφημ. Romfea.gr 19-8-2020, σελ. 3-4 και φωτογραφία εκεί και εδώ). Λόγω του «Αχτιναμέ» του Μωάμεθ για την Ιερά Μονή και του Τζαμιού – Μιναρέ εντός αυτής, που εδραίωσαν παράδοση βαθέων πνευματικών ριζών, ακολούθησαν και οι «Ορισμοί» του Σουλτάνου της Αιγύπτου, ονόματι Κάϊτ – Κάϊ (1464-1496), 22 τον αριθμό, για προστασία, θρησκευτικά και ιδιοκτησιακά, της Αγίας Αικατερίνης του Σινά.

            1ι. Επί οθωμανοκρατίας στο Σινά, εξαίρεται η συμπαράσταση προς το Σινά του ισχυρού Ρωμιού, ονόματι Τζερνοτάμπεης. Επ’ αυτού έχομε ανανέωση των προνομίων θρησκευτικών και ιδιοκτησιακών, και εξασφάλιση σιναϊτικού Μετοχίου στο Κάϊρο Αιγύπτου. Τελικά, η λύση του διαχρονικού σιναϊτικού προβλήματος εδόθη, οριστικά, στις 5-11-1932, επί Αρχιεπισκόπου Σιναίου τότε, του Πορφυρίου Γ΄. Το 1966, η Ιερά Μονή του Σινά εόρταζε τα 1400 χρόνια ζωής και δράσεως. Στο Σινά βρέθηκαν για το γεγονός ο Βασιλέας της Ελλάδος Κων/νος και ο Πρόεδρος της Κύπρου Αρχιεπίσκοπος Μακάριος. Για την ιστορία να λεχθεί, ότι, μεταξύ των μετοχίων του Σινά στην Ελλάδα, είναι και εκείνο της Αγίας Αικατερίνης, δίπλα στην σημερινή πόλη της Κατερίνης-Αικατερίνης, κατά τις πηγές του 19ου αι. Ιερό τεμάχιο των ιερών λειψάνων της Αγίας Αικατερίνης φυλάσσεται στον Καθεδρικό Ιερό Ναό Θείας Αναλήψεως Κατερίνης.

            Τέλος, ανακηρύσσεται Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την UNESCO, το 2002, με αίτημα-ειδικό φάκελλο – της Αιγυπτιακής Κυβερνήσεως, όπου κατοχυρώνονται και τότε ο σεβασμός στην ελευθερία της πίστεως, όσο και το ιδιοκτησιακό καθεστώς της Ιεράς Μονής Σινά.

2. Πως φθάσαμε στο σημερινό πρόβλημα, θρησκευτικής και ιδιοκτησιακής υφής, λόγω της εφετειακής δικαστικής αποφάσεως, της 28 Μαΐου 2025.    

2α. Έχει το σημερινό πρόβλημα, θρησκευτικής και ιδιοκτησιακής υφής, την αρχή του, προ 10ετίας, το 2015 περίπου. Τότε, φονταμενταλιστικοί κύκλοι των «Αδελφών Μουσουλμάνων», συνεπικουρουμένων, εμμέσως, και από τους Χριστιανούς Κόπτες, κατέθεσαν μήνυση κατά της Ιεράς Μονής Σινά, για 71, τάχα, καταπατήσεις ακινήτων από μέρους της. Τα οποία, κατά την υποκειμενική γνώμη τους, ήσαν κρατική και όχι μοναστηριακή περιουσία. Την μήνυση υιοθέτησε, ακρίτως ή και εσκεμμένως, η Κυβέρνηση του Νοτίου Σινά με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και του Προέδρου του Ανωτάτου Συμβουλίου Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου.

2β. Απώτερος στόχος ήταν η τουριστική αξιοποίηση της Ιεράς Μονής στα Πρότυπα των Πυραμίδων και η μετατροπή της σε Μουσείο. Το οποίο θα τελούσε υπό την εποπτεία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Επομένως, δεν θα υπήρχε λόγος υπάρξεως της Μοναχικής Αδελφότητος σε μια Μονή-Μουσείο.

2γ. Το δίκαιο αντίδοτο στην παραπάνω καταφανή εργαλιοποίηση, από μεθοδευμένου σκοπού, της ελεγχόμενης από το Κράτος «δικαιοσύνης», είναι ο εξωδικαστικός συμβιβασμός. Αυτός μεθοδεύτηκε, πολιτειακώς, σε συνεργασία Κυβέρνησης-Προεδρείας Αιγύπτου με την Ελληνική Κυβέρνηση, σε ανώτατο επίπεδο, ως πολύ καλά γνωστό, και κατέληξε σε συμφωνημένο κείμενο, έτοιμο προς υπογραφή (Δεκέμβριος 2024). Δι’ αυτού του συμβιβασμού, κατωχυρώνεται το συναμφότερο: και το θρησκευτικό και ιδιοκτησιακό καθεστώς, στην ιστορία και στο παρόν της Ιεράς Μονής, και η εκπόνηση τουριστικού προγράμματος της Αιγύπτου αξιοποιήσεως, τουριστικώς, της ευρύτερης γεωγραφίας της Χερσονήσου Σινά, κατά το προηγούμενο των πυραμίδων του Νείλου.

3. Οι ελληνικές και διεθνείς αντιδράσεις υπέρ των ιστορικών και σημερινών Δικαίων της ιστορικής Ιεράς Μονής Σινά 

Αυτές έγιναν:

3α. Από μέρους της Πολιτείας της Ελλάδος, Κυβερνήσεως, Βουλής των Ελλήνων, Ελληνικών Κομμάτων, Ευρωκοινοβουλίου, Διακοινοβουλευτικής Συνελεύσεως Ορθοδοξίας (ΔΣΟ), Πανεπιστημιακής Κοινότητος, σε ανώτατο επίπεδο. Στις 7 Μαΐου ε.ε., ο Πρόεδρος της Αιγύπτου ήταν στην Αθήνα, στα πλαίσια της γεωστρατηγικής και γεωενεργειακής συνεργασίας Ελλάδος-Αιγύπτου-Ε.Ε. Συζητήθηκε το επίμαχο Ζήτημα της Ιεράς Μονής Σινά, στα προλεχθέντα πλαίσια επιλύσεως του προβλήματος, στην βάση του εξωδικαστικού συμβιβασμού.

3β. Από μέρους του Οικουμενικού Πατριαρχείου (ανακοίνωση), της Εκκλησίας της Ελλάδος (Αρχιεπίσκοπος – Μητροπολίτες, με επίσημες δηλώσεις) και του Γραφείου της Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Ε.Ε., όπως και του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών.

4. Οι επίσημες τοποθετήσεις – αντιδράσεις της Αιγύπτου επί του «προβλήματος» της παλαιφάτου Ιεράς Μονής Σινά     

4α. Σ’ όλα τα παραπάνω ερευνηθέντα και αναλυθέντα, ακολούθησαν επίσημες δηλώσεις τόσο από το ΥΠΕΞ της Αιγύπτου, όσο και από την Προεδρεία της Δημοκρατίας της Χώρας αυτής. Αυτές είναι, γενικά, καθησυχαστικές, ως εξής, πλην και αμφισήμου ερμηνείας.

4β. ΥΠΕΞ. Κατά τον εκπρόσωπο του ΥΠΕΞ, η δικαστική απόφαση προϋποθέτει, ως σταθερά βάση, την διατήρηση του ανέκαθεν θρησκευτικού και ιδιοκτησιακού καθεστώτος της Ιεράς Μονής Σινά. Γίνεται, μάλιστα, έκκληση για σύνεση και σεβασμό των ιστορικών φιλικών και αδελφικών δεσμών της Αιγύπτου με την Ελλάδα (βλ. Ηλεκτρ. Εφημ. Romfea.gr, 29/5 και Orthodoxianewsagensy.gr, 29/5 και 30/5).

4γ. Προεδρεία Δημοκρατίας Αιγύπτου. Ο Πρέσβυς Mohamend El-Shenawy δηλώνει, επί λέξει, τα εξής: «Η Προεδρεία της Δημοκρατίας επαναβεβαιώνει την πλήρη δέσμευσή της να διατηρήσει το μοναδικό και ιερό θρησκευτικό καθεστώς της Αγίας Αικατερίνης και να μη βλάψει αυτό το καθεστώς. Επιβεβαιώνει επίσης ότι η πρόσφατη δικαστική απόφαση συνάδει επίσης με όσα επιβεβαίωσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Αθήνα, στις 7 Μαΐου. Τονίζει, επίσης, την σημασία της διατήρησης των στενών αδελφικών σχέσεων μεταξύ των δύο αδελφών χωρών και λαών και της μη διατάραξής τους» (βλ. Ηλεκτρ. Εφημ. Romfea.gr, 29/5 και Orthodoxianewsagensy.gr, 29 και 30/5).

5. Πηγές-Βιβλιογραφία.

Για περισσότερες πληροφορίες και πειστήρια των ενδιαφερομένων, στις Ηλεκτρονικές Εφημερίδες: Romfea.gr, 29/5, 30/5, 6/6, 13/6. Orthodoxianewsagensy.gr, 29/5, 30/5, 6/6, 12/6. Orthodox Times, 6/6. Power Game, 6/6. Mused.com, 11/6. Protothema.gr, 11/6. Vimaorthodoxias.gr, 11/6. Στην Θρησκευτική Ηθική Εγκυκλοπαιδεία (ΘΗΕ), 11ος Τόμος, Αθήνα 1967, στ. 169-170 και στην Κυριακάτικη Εφημερίδα «ΤΟ ΠΑΡΟΝ», έκδ. Μάκης Κουρής, στις 8 Ιουνίου, σελ. 6, όπου πλήρως τεκμηριωμένο Άρθρο Κ. Τσακάλου, «Η διάσωση της Μονής Σινά και η διασφάλιση των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων της». Τέλος, βλ. και «Επιτομής της Ιερο κοσμικής ιστορίας», εκδ. Ιεράς Μονής του Θεοβαδίστου Όρους Σινά, εν Αθήναις 1980, σελ. 432-433.

6. Γενικό Συμπέρασμα-Ευχή

6α. Από όλα τα παραπάνω, συμπεραίνεται, αβίαστα, βάσει αψευδών πηγών και παραδόσεων στο παρόν Ψήφισμα Μαρτυρίας, ότι το θρησκευτικό και ιδιοκτησιακό καθεστώς της Ιεράς Μονής Αγίας Αικατερίνης Σινά είναι δεδομένο, στην ιστορία και στο παρόν.

6β. Ευχή και προσδοκία του Ι.Ε.Θ.Π. είναι ότι, είτε δικαστικώς, είτε δι΄ εξωδικαστικού συμβιβασμού, ή και δι’ αμφοτέρων των διαδικασιών, η Ιερά Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Θεοβαδίστου Όρους Σινά δικαιούται του θρησκευτικού και ιδιοκτησιακού καθεστώτος της, βάσει και μόνον, του «Αχτιναμέ» Μωάμεθ Α΄, εις επιβεβαίωση προϋπαρχούσης ιστορικής καταστάσεως, που ανάγει την αρχή της στον Αυτοκράτορα της Ελληνορωμαϊκής Αυτοκρατορίας Μεγάλο Ιουστινιανό, όπως, ακριβώς, όλα αυτά έχουν αναλυθεί στο παρόν Ψήφισμα.

Εκ του Ι.Ε.Θ.Π.
Ο Δ/νων Σύμβουλος
Αθ. Αγγελόπουλος
Καθηγητής Πανεπιστημίου