Ποιο είναι αυτό το Βρέφος;

Αυτήν την περίοδο, η πίεση, δυστυχώς, που προκαλείται από τον καταναλωτισμό και τον ηδονισμό, οδηγεί τα Χριστούγεννα να κινδυνεύουν να χάσουν, αν δεν την έχουν ήδη χάσει, την πνευματική τους σημασία και να καταντήσουν απλώς σαν μια ευκαιρία εμπορική, κατά την οποία κάνουμε αγορές και ανταλλάσσουμε δώρα!

Αλλά και στο θρησκευτικό επίπεδο, συχνά ζούμε τα Χριστούγεννα μόνο μέσα από το συναισθηματικό τους φορτίο: τουλάχιστον στη δυτική εικονογραφία, στην εικόνα της γέννησης του Ιησού, μας συγκινεί ένας Βρέφος που μας τείνει τα χεράκια, παραγνωρίζοντας όμως, ποιο είναι αυτό το Βρέφος το «εσπαργανωμένον, κείμενον εν φάτνη» (Λουκάς 2,12).

Η ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΕΝΣΑΡΚΩΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

Αυτό το Βρέφος, ο Ενσαρκωμένος Λόγος του Θεού, ο «Θεός εκ Θεού», είναι παρών και ενεργεί, ήδη, πριν να γεννηθεί από την αειπάρθενο Μαρία. Είναι παρών στη δημιουργία του κόσμου. Πρόκειται για μία προοδευτική ενσάρκωση, μέσα στην ιστορία, αρχίζοντας ακριβώς από τη δημιουργία.

Ο Απόστολο Παύλος έχει μια υπερκόσμια εικόνα του Υιού του Θεού, όχι μόνο ως αιώνιος Λόγος του Θεού, αλλά και ως Ιησούς, που γεννήθηκε από την Αειπάρθενο Μαρία. Μέσου αυτού του Βρέφους Ο Θεός, όχι μόνο δημιούργησε τα πάντα, αλλά τα δημιούργησε για Αυτόν: «ὅτι ἐν αὐτῷ [του Ιησού] ἐκτίσθη τὰ πάντα ἐν τοῖς οὐρανοῖς καὶ ἐπὶ τῆς γῆς, …τὰ πάντα δι’ αὐτοῦ καὶ εἰς αὐτὸν ἔκτισται» (Προς Κολασσαείς, 1, 17).

Ξεκινώντας από αυτά τα λόγια, oι Πατέρες της Εκκλησίας τείνουν να βλέπουν τον κόσμο ως μια «θεοφάνεια», ένα είδος ιερού «μυστηρίου» της παρουσίας του Λόγου του Θεού, πραγματοποίηση μιας προοδευτικής ενσάρκωσης. Όλος ο κόσμος είναι «ιερός», επειδή περιέχει μια αρχή της ενσάρκωσης του Θείου Λόγου. Πράγματι, σύμφωνα με τη διήγηση της Γένεσης, ο Θεός δημιούργησε τα πάντα με μόνο τον λόγο του: «Είπε και εγεννήθησαν». Το δημιουργικό πρόσταγμα του Θεού γίνεται ύλη, κτιστή ενέργεια, φορέας του Λόγου που λάμπει και στις καρδιές μας.

Αλλά ο Λόγος του Θεού εξακολουθεί να γίνεται γεγονός, ενσαρκώνεται κατά το διάβα της ιστορίας: στο μήνυμα των προφητών, στις απελευθερωτικές πράξεις του Θεού και επιτέλους, όταν ήλθε το πλήρωμα του χρόνου, πραγματοποιήθηκε η ενανθρώπιση του Λόγου στον Ιησού από τη Ναζαρέτ, ο Λόγος έλαβε το πρόσωπο ενός μωρού στα σπλάχνα της Θεοτόκου. Ο Άγιος Παύλος διδάσκει: «’Οτε ήλθε το πλήρωμα του χρόνου, εξαπέστειλεν ο Θεός τον υιόν αυτού, γενόμενον εκ γυναικός, γενόμενον υπό νόμον» (Γαλάτες 4,4). Το γεγονός αυτό αποτελεί το αποκορύφωμα της προοδευτικής ενσάρκωσής του, η ενσάρκωση αυτή γίνεται «ενανθρώπιση».

ΕΙΝΑΙ Η «ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΑΟΡΑΤΟΥ ΘΕΟΥ»

Το Βρέφος που γεννήθηκε σε ένα στάβλο στη Βηθλεέμ, αντιπροσωπεύει όχι μόνον ένα λόγο, αλλά «τον Λόγο» τον κατ’ εξοχήν του Θεού, το αποκορύφωμα της Θείας Αποκάλυψης, το υπέρτατο φανέρωμα του Θεού στον άνθρωπο, «τον μεσίτη και το πλήρωμα ολόκληρης της Θείας Αποκάλυψης». Αυτό το Βρέφος είναι, πράγματι, ο «Λόγος του Πατέρα» (βλ. Ιωάννης 1,1), η «Σοφία του Θεού» (Α’ Κορινθίους 1,24), «Εικόνα του αοράτου Θεού» (Κολοσσαείς 1,15), «Απαύγασμα της δόξης και χαρακτήρ της υποστάσεως αυτού» (Εβραίους. 1,3). Σ’ αυτόν, στην υπέρτατη αυτό-επικοινωνία του Θεού προς τον άνθρωπο, συγκεντρώνεται και πραγματοποιείται το σχέδιο σωτηρίας και απελευθέρωσης του ανθρώπου. Σ’ αυτόν βρίσκεται το κλειδί της ερμηνείας της ζωής και της ιστορίας, γιατί μόνον αυτός «είναι άξιος να λάβει το βιβλίο και ν’ ανοίξει τις σφραγίδες του» (Αποκάλυψη, 4).

Η Εκκλησία ομολογεί το Βρέφος ως τέλειο Θεό και τέλειο άνθρωπο. Σε αυτό το Βρέφος, Θεός και άνθρωπος είναι ενωμένοι τόσο στενά και αδιάσπαστα μαζί, ώστε να αποτελούν ένα και μοναδικό ων, ένα και μοναδικό πρόσωπο, το θεϊκό Πρόσωπο. Αυτό το Βρέφος είναι ο ΘΕΑΝΘΩΠΟΣ.

ΕΙΝΑΙ Ο ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΗΣ ΜΑΣ

Αυτό το Βρέφος ήλθε για να απελευθερώσει τον άνθρωπο από κάθε μορφή πνευματικής σκλαβιάς.

«Ο άνθρωπος – γράφει ο Γρηγόριος Νύσσης - που είχε χάσει τη ζωή, είχε ανάγκη από τον ίδιο τον Δημιουργό της Ζωής· ο άνθρωπος που είχε απομακρυνθεί από τ’ αγαθά, είχε ανάγκη από κάποιον που θα τον επανέφερε σ’ αυτά· είχε ανάγκη από το φως ο άνθρωπος που ήταν βυθισμένος στο σκοτάδι· ο σκλάβος αναζητούσε τον ελευθερωτή, ο φυλακισμένος αναζητούσε αυτόν που θα τον υπεράσπιζε, ο δέσμιος ζητούσε κάποιον που θα του χάριζε την ελευθερία» (PG 45, 48 AB).

Ο Χριστός, ο Ουράνιος Άνθρωπος, είδε να καταπατείται σε μας η εικόνα Του και παρακινούμενος από αγάπη ήρθε για να επανοικοδομήσει την εικόνα Του αυτή, παίρνοντας ο ίδιος την εικόνα του αμαρτωλού ανθρώπου.

ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΜΑΣ

Εντέλει, σε αυτό το Βρέφος έγινε κάτι αποφασιστικό για την ανθρωπότητα, σ’ Αυτόν ο άνθρωπος βρίσκει το κλειδί ερμηνείας της ζωής του και την εγγύηση πραγματοποιήσεως ενός ανανεωμένου σχεδίου ανθρωπότητας. Αυτό το Βρέφος αντιπροσωπεύει, για όποιον δέχεται με πίστη τη μαρτυρία του, το οριστικό «ναι» του Θεού στις προσδοκίες του ανθρώπου, την ιστορική επαλήθευση της δυνατότητας του ανθρώπου να πραγματοποιήσει την πληρότητα μιας ανθρώπινης ύπαρξης. Τελικά, σ’ Αυτόν ξεκαθαρίζεται το νόημα του μόχθου και του πόνου, της αγάπης και της απογοήτευσης, της φιλίας και της βίας, της ζωής και του θανάτου, της συμβίωσης και του μέλλοντος. Σε αυτό το Βρέφος ο Θεός λέει στον άνθρωπο με κατανοητό και πιστευτό τρόπο πώς ζούμε και γιατί ζούμε, ποιος ο σκοπός της ιστορίας, προς ποια κατεύθυνση πορεύονται οι λαοί.

+ Ιωάννης Σπιτέρης

Αρχιεπίσκοπος

πρώην Κέρκυρας