Ολίγα για το έργο του Ιωσήφ Βιβιλάκη "Το κήρυγμα ως performance. Εκκλησιαστική ρητορική και θεατρική τέχνη μετά το Βυζάντιο"

Επιμέλεια παρουσίασης: π. Παναγιώτης Καποδίστριας

Είχαμε την τιμή να λάβουμε από τον φίλο Ιωσήφ Βιβιλάκη, Καθηγητή στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, μάλιστα δε με θερμότατη αφιέρωση, το νέο εκδοτικό τόλμημά του. Πρόκειται για το έργο του "Το κήρυγμα ως performance. Εκκλησιαστική ρητορική και θεατρική τέχνη μετά το Βυζάντιο", που κυκλοφορήθηκε φέτος (2013) από τις εκδόσεις Αρμός, με 520 σελίδες και με φωτογραφικό ένθετο 32 σελίδων. 

Ο Βιβιλάκης μάς έχει συνηθίσει στα δύσκολα. Η δε υπόθεση του κηρύγματος έκπαλαι μέχρι και σήμερα αποτελεί μια "δύσκολη" υπόθεση, πονετική έως τραγική θα λέγαμε... Για να λάβετε μια πρώτη γνώση τού εγχειρήματος Βιβιλάκη, αναφέρουμε ότι, πλην της Εισαγωγής, με τίτλο Το κήρυγμα στον χριστιανικό κόσμο (σελ. 35), ο τόμος σπονδυλώνεται από τρία μεγάλα κεφάλαια: Α'  Το δραματικό κήρυγμα (σελ. 101), Β΄ Η παραστατικότητα του κηρύγματος (σελ. 187) και Γ΄ Το κηρυγματικό δράμα (σελ. 311). 

Από το εξώφυλλο τού ανά χείρας έργου, πληροφορούμαστε ότι Το βιβλίο για το κήρυγμα ως performance μάς επιστρέφει σε καιρούς όπου ο εκκλησιαστικός λόγος των Πατέρων πρόσφερε από τον άμβωνα μιαν έντονη δραματική εμπειρία. Κατά έναν παράξενο τρόπο η θεατρομάχος Εκκλησία, από το Βυζάντιο έως τη νεώτερη εποχή, διατήρησε ένα ιδιαίτερο κανάλι για την υποκριτική και τη μίμηση των ανθρωπίνων παθών και καταστάσεων, με σκοπό να προσφέρει νοήματα, σκέψεις, υποσχέσεις και ελπίδες, να ανοίξει ένα παράθυρο θέας προς τα ουράνια.

Η βασική πρόθεση του συγγραφέα είναι να αναδείξει τον θεατρικό χαρακτήρα του κηρύγματος και να διευρύνει τον προβληματισμό γύρω από την παραστασιακή διάσταση που έχει, τεκμηριώνοντας ότι η γλώσσα και η σωματική κίνηση στην παρουσίασή του ήταν πάντοτε σε στενό σύνδεσμο και συναποτελούσαν ένα ενιαίο σύστημα που είχε την πρόθεση να απευθυνθεί κατευθείαν στην καρδιά και το νου του ακροατή / θεατή  /αναγνώστη. Η εργασία επιχειρεί να καλύψει ένα βιβλιογραφικό κενό, ενώ αναδεικνύει νέες περιοχές έρευνας τόσο στις σπουδές της ομιλητικής όσο και στην ανάλυση του θεατρικού φαινομένου σε μία ορθόδοξη προνεωτερική κοινωνία που δεν είχε επίσημο θέατρο δυτικοευρωπαϊκού τύπου.

Το νέο βιβλίο του Ιωσήφ Βιβιλάκη Το κήρυγμα ως preformance απευθύνεται σε θεολόγους και κληρικούς, αφηγητές και, γενικότερα, επαγγελματίες του θεάτρου, θεατρολόγους, ιστορικούς και μελετητές του πολιτισμού. Στις σελίδες και στην εικονογράφηση οι ηθοποιοί μπορούν να ανακαλύψουν μέσα στο κήρυγμα το αλφαβητάρι της υποκριτικής τέχνης, ενώ όσοι ασχολούνται με τις θεατρικές σπουδές θα εντοπίσουν ένα νέο πεδίο μελέτης και έρευνας.

Αξίζει και να αποκτηθεί και να μελετηθεί, ιδιαίτερα από τους σημερινούς επιφορτισμένους κληρικούς για την άσκηση του κηρύγματος του θείου λόγου, δεδομένου ότι συχνά-πυκνά διαπιστώνουμε ότι το άθλημα του κηρύσσειν επ' εκκλησίας προαπαιτεί εντέλει μιαν ιδιαίτερη γνώση των σύγχρονων πραγμάτων του περιρρέοντος κόσμου, αλλά εν πρώτοις επίγνωση της ορθόδοξης προσωπικής και συλλογικής αυτοσυνειδησίας μας! Ιωσήφ, εύγε! Καλή συνέχεια!