e-περιοδικό της Ενορίας Μπανάτου εν Ζακύνθω. Ιδιοκτήτης: Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου Παναγιώτης Καποδίστριας (pakapodistrias@gmail.com), υπεύθυνος Γραφείου Τύπου Ι. Μητροπόλεως Ζακύνθου. Οι δημοσιογράφοι δύνανται να αντλούν στοιχεία, αφορώντα σε εκκλησιαστικά δρώμενα της Ζακύνθου, με αναφορά του συνδέσμου των αναδημοσιευόμενων. Η πνευματική ιδιοκτησία προστατεύεται από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Τα νεότερα στα θεματικά ένθετα

Παρασκευή 23 Οκτωβρίου 2020

Ένα μελέτημα του 1987 για την α΄ έκδοση εν Ζακύνθω της Λειτουργίας του Αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου (1886)

π. Παναγιώτη Καποδίστρια 

"Η ΑΡΧΑΪΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΙΑΚΩΒΟΥ ΚΑΙ Ο ΛΑΤΑΣ 
Εκατό χρόνια από την α΄ έκδοσή της στη Ζάκυνθο 
(1886-1986)"

Ανάτυπο από το περιοδικό ΤΕΤΡΑΜΗΝΑ (τεύχ. 31-33), 
Άμφισσα 1987


[Ακολουθούν χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το εν λόγω μελέτημα

Ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός για το ιστορικό γίγνεσθαι της Ιόνιας Εκκλησίας και κυρίως για το χώρο της Ζακύνθου είναι η πρώτη έκδοση της αρχαιοπρεπούς Θείας Λειτουργίας του Αποστόλου Ιακώβου του Αδελφοθέου (πρώτου Επισκόπου Ιεροσολύμων) στη Ζάκυνθο το 1886, από τον Αρχιεπίσκοπο Ζακύνθου Διονύσιο Β΄ τον Λάτα και η τέλεσή της για πρώτη φορά στην Αθήνα τον ίδιο χρόνο και απ' τον ίδιο διαπρεπή Ιεράρχη.

          [...]
          Η Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου ετελείτο από πολύ παλιά στη Ζάκυνθο, στον ιστορικό ναό των Αγίων Πάντων της Χώρας, κατά την 23η Οκτωβρίου κάθε χρόνου, ημέρα της μνήμης του Αγίου, μετά από σχετική έγγραφη άδεια του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως.
          [...]


          Το 1886 ο Αρχιεπίσκοπος Ζακύνθου Διονύσιος Β΄ ο Λάτας προβαίνει στην ιστορική πρώτη έκδοση της αρχαίας αυτής Λειτουργίας, από το περιώνυμο, για τα τέλη του 19ου αιώνα, ζακυνθινό Τυπογραφείο "Φώσκολος" του Σπυρίδωνος Καψοκεφάλου, σε σχήμα μεγάλο όγδοο και 72 σελίδες. 

          Στην αφιέρωση του βιβλίου, στην τρίτη σελίδα του, γράφει χαρακτηριστικά: "Τω πατριαρχικώ των Ιεροσολύμων θρόνω τω τας αρχάς παντός ό,τι κέκτημαι επιχορηγήσαντί μοι την έκδοσιν της αρχαϊκής ταύτης Λειτουργίας ευγνωμόνως και προσηκόντως ανατίθημι". Με τον τρόπο αυτόν ο Λάτας αποτίει εδώ φόρο τιμής και σεβασμού στη Σιωνίτιδα Εκκλησία, που τον δέχτηκε στα δεκαέξι του χρόνια και τον εκπαίδευσε, αναδεικνύοντά τον φυσιογνωμία περιωπής. 
          [...]
          Πρέπει να σημειωθεί πώς ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος Α. Παπαδόπουλος (1868-1938), Καθηγητής του Ιστορικού κλάδου τής Θεολογίας, δημοσίευσε τη Λειτουργία του Ιακώβου το 1912 στα ιεροσόλυμα, σαν πρώτη έκδοση, τονίζοντας με έμφαση πως κινήθηκε με βάση κι αυτός αρχαιότατους κώδικες (Μεσσήνης και Rossano), παραθεωρώντας έτσι την, αρκετά παλιότερη από την δική του, έκδοση του Λάτα. 
          [...]
          Στοιχεία για την πρώτη πανηγυρική τέλεση της Αποστολικής Λειτουργίας του Ιακώβου στην πρωτεύουσα αντλούμε ξανά από τη "Σιών" της 10ης Δεκεμβρίου 1886, όπου στην τέταρτη σελίδα του 286ου φύλλου υπάρχει άρθρο, που επιγράφεται: "Η Λειτουργία Ιακώβου του Αδελφοθέου εν Αθήναις". Ο τελετουργός είναι ο διαπρεπής Αρχιεπίσκοπος Ζακύνθου Διονύσιος Β΄ ο Λάτας, που, μετά την πρώτη έκδοση της Λειτουργίας την περασμένη άνοιξη, θεωρείται πια ο μόνος ειδικευμένος στον ελλαδικό χώρο για την ορθή τέλεσή της. "Μετ' εξιδιασμένης μεγαλοπρεπείας" τελείται, λοιπόν, στον Ναό της Αγίας Ειρήνης της οδού Αιόλου (όπου για πολλά χρόνια διετέλεσε ψάλτης και ιεροκήρυκας), την 1η Δεκεμβρίου του 1886, ημέρα Δευτέρα, με την ευκαιρία των μεγάλων εορτών, που διοργανώθηκαν για την ενηλικίωση του διαδόχου Κωνσταντίνου. 
          [...]
          Η πρώτη έκδοση της αρχαϊκής Λειτουργίας του Αδελφοθέου Ιακώβου στη Ζάκυνθο από τον Λάτα αποτελεί εξαίρετη συμβολή στην Ελληνική Γραμματολογία και Θεολογία, γιατί έτσι α) διασώθηκε κι αθανατίστηκε το σημαντικότερο ελληνικό αντιοχειανό κείμενο του Δ΄ αιώνα και β) το πολύτιμο αυτό κείμενο, με την πρώτη τέλεσή του στην Αθήνα, μπήκε θριαμβευτικά στην ενεργό λειτουργική ζωή του υπόλοιπου Ελλαδικού χώρου, μια και, όπως δείχτηκε, στη Ζάκυνθο ανέκαθεν, έστω και με παραποιήσεις, ήταν γνωστό.
          Άλλωστε, το ότι πρωτοεκδόθηκε στο νησί του Ιονίου και από Τυπογραφεία τόσο φημισμένα, αποτελεί δείγμα του προ-πολιτισμού των Επτανήσων σε μιαν ιστορική καμπή, που η Ελλάδα προσπαθούσε ακόμη ν' αναρρώσει από τα αλλεπάλληλα τραύματα της Τουρκοκρατίας.

Δεν υπάρχουν σχόλια: