e-περιοδικό της Ενορίας Μπανάτου εν Ζακύνθω. Ιδιοκτήτης: Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου Παναγιώτης Καποδίστριας (pakapodistrias@gmail.com), υπεύθυνος Γραφείου Τύπου Ι. Μητροπόλεως Ζακύνθου. Οι δημοσιογράφοι δύνανται να αντλούν στοιχεία, αφορώντα σε εκκλησιαστικά δρώμενα της Ζακύνθου, με αναφορά του συνδέσμου των αναδημοσιευόμενων. Η πνευματική ιδιοκτησία προστατεύεται από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Τα νεότερα στα θεματικά ένθετα

Κυριακή 6 Οκτωβρίου 2019

Πατριάρχης Αλεξανδρείας το 2004: "Έτοιμοι διά να συνοδεύσωμεν Υμάς, Παναγιώτατε, εις τους ευγενείς οραματισμούς Σας διά το μέλλον της Ορθοδοξίας"


[Επειδή scripta manent, φέρουμε στην επιφάνεια σήμερα δύο ιστορικά κείμενα, τα οποία, διά στόματος του Μακ. Πάπα και Πατριάρχου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ. Θεοδώρου Β΄, απευθύνθησαν προς τον Παν. Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο Α΄, στις 4 και 5 Δεκεμβρίου 2004, κατά την Ειρηνική Επίσκεψη του νεοεκλεγέντος τότε Προκαθημένου του δευτερόθρονου Πατριαρχείου στο ιερό Κέντρο της Ορθοδοξίας, το μαρτυρικό Φανάριο. 
    Εφιστούμε την προσοχή στους αγαπητούς αναγνώστες μας να μελετήσουν τα αρχειακά αυτά ντοκουμέντα και ας κάνουν μαζί μας μια ευχή: Τα κείμενα να αποδειχθούν εντέλει μεστά ουσίας και περιεχομένου και όχι κενό γράμμα ή έκφραση μιας κάποιας εθιμοτυπικής ευγένειας! Γένοιτο!!!]



Ἀντιφώνησις τῆς Α. Θ. Μακαριότητος, τοῦ Πάπα καί Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας κ.κ. Θεοδώρου Β΄ ἐπί τῇ ἀφίξει Αὐτοῦ εἰς Φανάριον 

(04/12/2004)

Παναγιώτατε,

Εὐλογητός ὁ Θεός καί Πατήρ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ καταξιώσας ἡμᾶς τῆς ὑψηλῆς ταύτης δωρεᾶς νά συνέλθωμεν ἐν τῷ Ἁγίῳ Ὀνόματι Αὐτοῦ καί νά ἱερουργήσωμεν τά ἐγκαίνια τῆς Κοινωνίας καί τῶν ἁγίων δεσμῶν μας.

Ἀπείρῳ ἐλέει τοῦ Θεοῦ κληθείς ἐπί τούς οἴακας τοῦ Ἁγιωτάτου, Ἀποστολικοῦ καί Πατριαρχικοῦ Θρόνου τῆς Μεγάλης Πόλεως Ἀλεξανδρείας πρότριτα, εἰς διαδοχήν τοῦ μακαρίᾳ τῇ λήξει γενομένου ἀοιδίμου προκατόχου ἡμῶν κυροῦ Πέτρου τοῦ Ζ´, ἐν αἰσθήμασι πανευφροσύνου χαρᾶς καί ἱερᾶς συγκινήσεως, σπεύδομεν εἰς τήν Βασιλίδα τῶν Πόλεων, ὑπαντῆσαι Ὑμᾶς, Παναγιώτατε, καί ἐν τῷ προσώπῳ Ὑμῶν χαιρετῆσαι τήν Σεπτήν Ἱεραρχίαν, τόν ἱερόν κλῆρον καί τό εὐσεβές καί φιλόχριστον ποίμνιον τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ ἐν Κωνσταντινουπόλει Μεγάλης Ἐκκλησίας.

Καί ἰδού ἐγώ ἐν μέσῳ Ἡμῶν. Μᾶλλον ἐν τῷ μέσῳ ἡμῶν ὁ Χριστός, Ὅς ἦν, ἐστί καί ἔσται.

Τόν ἀσπασμόν τῆς εἰρήνης ἀποδίδοντες διατελοῦμεν ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς ἀγάπης, καί ἐνώπιον Ὑμῶν ὁμολογοῦμεν τήν κοινήν Ὁμολογίαν τῆς Πίστεως τῆς Μιᾶς, Ἁγίας, Ὀρθοδόξου, Καθολικῆς καί Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας.

Ἡ δευτερόθρονος εἰς τά πρεσβεῖα Ἐκκλησία τῆς Ἀλεξανδρείας ἀνά τούς αἰῶνας πιστῶς καί σταθερῶς ἠκολούθησεν τά ἴχνη τῆς Πρωτοθρόνου, μεθ᾿ ἧς τελεῖ ἐν ἀκλονήτῳ ἑνότητι. Διότι ἐδῶ εἰς χρόνους δυσχειμέρους καί χαλεπούς διεφυλάχθησαν τά ὅσια καί ἱερά τῆς Πίστεως καί τοῦ Γένους ὡς τίμιος Ἄρτος εἰς τό Ἀρτοφόριον τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας.

Καθώς δρασκελίσαμεν τά κράσπεδα τῆς Πύλης τοῦ Ἱεροῦ τούτου Κέντρου ἀπόκοσμον ἠκούσαμεν ἐν τῇ καρδίᾳ ἡμῶν τήν φωνήν τοῦ Ἁγίου Θεοῦ ἐκ τῆς φλεγομένης βάτου “.....Λῦσον τό ὑπόδημα ἐκ τῶν ποδῶν σου, ὁ γάρ τόπος ἐν ᾧ ἔστηκας γῆ ἁγία ἐστί...” (Ἐξ. 3,5). Ὅσοι ἔχουν ὅρασιν καθαράν βλέπουν τί ἐπί αἰῶνας μυστικῶς τελεσιουργεῖται εἰς τά ἔνδον τοῦ ἱεροῦ τούτου θυσιαστηρίου καί ἀναγνωρίζουν καί σέβονται. Ὄντως, ἐδῶ κτυπᾶ ἀδιαλείπτως ἡ καρδία τῆς Ὀρθοδοξίας καί τοῦ Γένους. Ἐδῶ τό ἔνδοξον παρελθόν ἀρρήκτως συνδέεται μέ τό παρόν καί γίνεται ἡ χρυσῆ γέφυρα διά τό μέλλον τῆς Ὀρθοδοξίας.

Ἐδῶ ὁ ἀκάνθινος στέφανος καί ἡ κοκκίνη χλαμύδα, ὁ κάλαμος καί οἱ ἐμπτυσμοί, αἱ μαστιγώσεις καί οἱ ἐμπαιγμοί, ἡ χολή, τό ὄξος καί ἡ λόγχη. Ἐδῶ ὁ Γολγοθᾶς. Ἐδῶ ὅμως τό Κενόν Μνημεῖον καί τό Ὑπερῷον τῆς Ἁγίας Σιών. Ἐδῶ ὁ Ἐσταυρωμένος Χριστός. Ἐδῶ καί ἡ Ἀνάστασις. Ἐδῶ ἡ Ἀνάληψις καί ἡ Πεντηκοστή. Αὐτό εἶναι τό θαῦμα τῆς δυνάμεως καί τῆς δόξης τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας.

Ἡμεῖς αὐθορμήτως προσήλθομεν ἐκ Κυρήνης καί προσφέρομεν ἑαυτούς Κυρηναίους, ἕτοιμοι διά νά ἄρωμεν μεθ᾿ Ὑμῶν τόν Σταυρόν τῆς Ἐκκλησίας καί νά συνοδεύσωμεν Ὑμᾶς, Παναγιώτατε, εἰς τούς εὐγενεῖς ὁραματισμούς Σας διά τό μέλλον τῆς Ὀρθοδοξίας.

Προσήλθομεν ὡς εἷς ἐξ ὑμῶν. Καί ἤδη ὁ λογισμός μου ἀνατρέχει εἰς τό παρελθόν, εἰς χρόνους παρῳχημένους, ὅτε συνωδεύομεν τόν μακαριστόν Γέροντά μας Πατριάρχην Παρθένιον καί διεδράμομεν τούς ἱερούς τούτους τόπους διδασκόμενοι παρ᾿ αὐτοῦ τόν σεβασμόν καί τήν ἀφοσίωσιν πρός τήν Μεγάλην Ἐκκλησίαν. Ἐγεννήθημεν καί ἀνετράφημεν εἰς τήν μεγαλόνησον Κρήτην, τιμάριον τοῦ Οἰκουμενικοῦ τούτου Θρόνου, ἡ ὁποία ὡς σπάνιος ἀδάμας στολίζει τό τιμαλφές διάδημά του. Ἐλάβομεν τήν ἱερωσύνην διά χειρός τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου Λάμπης Θεοδώρου, Ἱεράρχου διακεκριμένου τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας. Εἰς δυσκόλους στιγμάς ἀπηλαύσαμεν τῆς στοργικῆς εὐεργεσίας τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Λέρου κ. Νεκταρίου ὡσαύτως ἐκλεκτοῦ Ἱεράρχου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου. Διεδέχθημεν Πατριάρχας ἀφωσιωμένους εἰς τόν θεσμόν, ὡς οἱ Πατριάρχαι Νικόλαος ΣΤ´, Παρθένιος Γ´ καί Πέτρος Ζ´. Δέν λησμονοῦμεν. Οὐδέποτε θά παύσωμεν νά ὁμολογοῦμεν τῆς εὐεργεσίαν καί τήν ἀφοσίωσιν. Ἐντεῦθεν ὁρμώμενοι σπουδάζομεν νά διαφυλάξωμεν, παντί σθένει, εἰς τό θησαυροφυλάκιον τῆς καρδίας μας ἀναλλοίωτον καί ἄθικτον τό πνεῦμα τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας.

Παναγιώτατε,

Ἔμπλεοι τοιούτων αἰσθημάτων συνεορτάζομεν Ὑμῖν ἐπί τῇ πανευφροσύνῳ ταύτῃ ἑορτῇ τῆς συναντήσεως ἡμῶν, τῶν διαδόχων Ἀνδρέου τοῦ Πρωτοκλήτου καί Μάρκου τοῦ Εὐαγγελιστοῦ καί κατασπαζόμεθα Ὑμᾶς φιλήματι ἁγίῳ.


*     *     *

Ἀντιφώνησις τῆς Α. Θ. Μακαριότητος, τοῦ Πάπα καί Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας κ.κ. Θεοδώρου Β΄, κατά τό ἐν Φαναρίῳ Συλλείτουργον 

(05/12/2004)

“Εἴδομεν τό Φῶς τό ἀληθινόν, ἐλάβομεν Πνεῦμα ἐπουράνιον, εὕρομεν πίστιν ἀληθῆ, ἀδιαίρετον Τριάδα προσκυνοῦντες αὕτη γάρ ἡμᾶς ἔσωσεν”.

Παναγιώτατε,

Εὐλογητός ὁ ἐν Τριάδι προσκυνούμενος Θεός, ὁ συναγαγών ἡμᾶς ἐπί τό αὐτό καί καταξιώσας ἡμᾶς εἰς τήν πρόσωπον πρός πρόσωπον κοινωνίαν καί συμμετοχήν εἰς τό μέγα καί ὑπερφυές μυστήριον τῆς Θείας Εὐχαριστίας, τό μυστήριον τῆς Ζωῆς, ἐπί τοῦ αὐτοῦ θυσιαστηρίου καί ἐν τῷ κοινῷ Ποτηρίῳ.

Συλλειτουργοῦντες σήμερον ἐν τῷ Πανιέρῳ Ναῷ τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου, ἐν αἰσθήμασι ἰδιαιτέρας χαρᾶς καί ἐν τιμῇ βαθυτάτῃ ἀντηλλάξαμεν ἀδελφικόν ἀσπασμόν κοινωνίας καί ἑνότητος μετά τοῦ σοφοῦ, ἀξίου καί τετιμημένου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου καί ἐν τῷ προσώπῳ Αὐτοῦ χαιρετίζομεν καί ἀσπαζόμεθα τήν σεπτήν Ἱεραρχίαν, τόν εὐαγῆ Κλῆρον, τά μοναχικά τάγματα καί τόν εὐσεβῆ λαόν τοῦ ἀνά τήν οἰκουμένην ποιμνίου τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ ἐν Κωνσταντινουπόλει Ἐκκλησίας.

Ἡ Ὑμετέρα Θειοτάτη Παναγιότης ἀπό τῆς ἀναρρήσεως Αὐτῆς εἰς τόν ἡγιασμένον Θρόνον τοῦ Πρωτοκλήτου Ἀνδρέου μετά πίστεως ἀκλονήτου, μετά σοβαρότητος, ἐν ὑψηλῷ αἰσθήματι εὐθύνης, ἐν σοφίᾳ καί θυσιαστικῇ διαθέσει ἀνεδείχθη ὁ γνήσιος φορεύς τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, ὁ εὐγενής ἐκπρόσωπος τῆς μακραίωνος ἐκκλησιαστικῆς μας παραδόσεως, ὁ συνεχιστής τοῦ ἔργου τῶν καλλιστεφάνων ἁγίων καί μαρτύρων προκατόχων της, ὁ θετικός παράγων τῶν ἱερῶν δεσμῶν τῶν δύο Ἐκκλησιῶν Κωνσταντινουπόλεως καί Ἀλεξανδρείας καί αὐτῶν μετά τοῦ συλλόγου τῶν λοιπῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ἀλλά καί ὁ ἔνθερμος διάκονος τοῦ διαλόγου τῆς ἀγάπης μετά τῶν ἄλλων Χριστιανικῶν Ὁμολογιῶν ἐπί τῷ τέλει τῆς πληρώσεως τοῦ θελήματος τοῦ Κυρίου ἵνα πάντες οἱ πιστεύοντες εἰς Αὐτόν ἕν ὦσι.

Ἡ ἐπίσκεψις ἡμῶν πρός τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον καί τόν Πατριάρχην τοῦ Γένους ἐπιβεβαιώνει καί ἐπιμαρτυρεῖ πρῶτον τά πρεσβεῖα τιμῆς τῆς δευτεροθρόνου Ἐκκλησίας Ἀλεξανδρείας πρός τήν πρωτόθρονον τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἐπισφραγιζομένων ὑπό τῆς ἀνά τούς αἰῶνας διακονίας καί μερίμνης τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, τόσον πρός τόν Θρόνον τοῦ Ἀποστόλου καί Εὐαγγελιστοῦ Μάρκου, ὅσον καί πρός τάς λοιπάς ἀδελφάς καί θυγατρικάς Ἐκκλησίας.

Ἐπιβεβαιώνει καί ἐπιμαρτυρεῖ τούς ἀρρήκτους δεσμούς ἑνότητος τῶν δύο Ἐκκλησιῶν, ἐν τῇ κοινῇ ἡμῶν ἁγίᾳ ὀρθοδόξῳ πίστει, τῇ ὁμολογίᾳ καί τῇ μαρτυρίᾳ αὐτῆς. Ο ἀκατάλυτοι αὐτοί δεσμοί ἀνεγράφησαν χρυσοῖς γράμμασι εἰς τάς δέλτους τῆς ἱστορίας καί ὑπαρξιακῶς διέπουν τόν βίον τῶν δύο Ἐκκλησιῶν καί ρυθμίζουν τήν κοινήν διακονίαν αὐτῶν καί συμπόρευσιν εἰς ἅπαντας τούς τομεῖς.

Ἐπιβεβαιώνει καί ἐπιμαρτυρεῖ τήν κοινήν ἀγωνίαν ἀμφοτέρων τῶν Ἐκκλησιῶν διά τήν τήρησιν τῆς παραδεδεγμένης καί ἰσχυούσης κανονικῆς καί ἐκκλησιαστικῆς τάξεως, ἀποσκοπούσης εἰς παροχήν συμβολῆς πρός ἑδραίωσιν τῆς πανορθοδόξου ἑνότητος, ὡς αὕτη ἡ κανονική τάξις καθιερώθη ὑπό τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας καί διετυπώθη εἰς τούς Κανόνας τῶν Οἰκουμενικῶν καί Τοπικῶν Συνόδων ἀλλά καί ἐκ τῆς ἐκκλησιαστικῆς πράξεως καί παραδόσεως.

Ἐπιβεβαιώνει καί ἐπιμαρτυρεῖ τήν κοινήν πορείαν εἰς τούς θεολογικούς διαλόγους, ἡ περαιτέρω προώθησις τῶν ὁποίων κρίνεται ἀναγκαία, τοῦτο μέν ἐκ τῆς ὁσημέραι αὐξανομένης προσηλυτιστικῆς δράσεως δοξασιῶν, αἱ ὁποῖαι καταπατοῦν ἐν κυριολεξίᾳ τήν ἐλευθερίαν τοῦ πνεύματος, τοῦτο δέ ἐκ τῆς συνυπάρξεως τῶν λαῶν, τῶν μεταναστευτικῶν ρευμάτων καί τῆς δημιουργίας πολυπολιτισμικῶν κοινωνιῶν.

Ἐπιβεβαιώνει καί ἐπιμαρτυρεῖ τήν κοινήν προσπάθειαν καί ἀλληλεγγύην εἰς τήν ἱεραποστολήν. Εἰς τόν τομέα τῆς συγχρόνου ἱεραποστολῆς ἐνωρίτατα ἐδραστηριοποιήθησαν αἱ δύο Ἐκκλησίαι, κατακολουθοῦσαι τήν Εὐαγγελικήν ἐντολήν “Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνη”. Χάριτι Θεοῦ αἱ προσπάθειαι ἀπέδωκαν καί ἀποδίδουν καρπούς ἀλλά δυστυχῶς τό ἱεραποστολικόν καθῆκον τῆς Ἐκκλησίας ἀποτελεῖ ἀκόμη καί εἰς τήν ἀρχήν τῆς τρίτης μετά Χριστόν χιλιετίας ἐπιτακτικήν ἀνάγκην. Ὁ λαός τοῦ Θεοῦ καλεῖται εἰς κάθε στιγμήν τοῦ προσκυνηματικοῦ ταξειδίου του ἐντός τῆς ἱστορίας νά μοιρασθῆ τήν “δίψαν” τοῦ Λυτρωτοῦ (πρβλ. Ἰω. 19,28). Αἱ κοινωνικαί καί θρησκευτικαί προκλήσεις τῆς συγχρόνου ἐποχῆς ἐνισχύουν τούς πιστούς εἰς τήν ἀνανέωσιν τοῦ ἱεραποστολικοῦ των σθένους. Εἶναι ἀπαραίτητον νά ἐνδυναμωθῇ μέ θάρρος ἡ ἱεραποστολή τῶν λαῶν, στηριζομένη εἰς τό κήρυγμα Ἰησοῦ Χριστοῦ, Λυτρωτοῦ τῆς κάθε ἀνθρωπίνης ὑπάρξεως.

Ἐπιβεβαιώνει καί ἐπιμαρτυρεῖ τήν ἀγωνίαν τῶν δύο Ἐκκλησιῶν διά τά σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα. Δέν ἠδυνάμεθα νά ἀγνοήσωμεν τήν περί ἡμᾶς σκληράν πραγματικότητα τοῦ συγχρόνου κόσμου καί δέν δικαιούμεθα νά ἐγκαταλείψωμεν τόν σύγχρονον ἄνθρωπον καί νά ἀναχωρήσωμεν ὅλοι εἰς τήν μακαριότητα τοῦ ἐφησυχασμοῦ. Ἀντιθέτως τό ποιμαντικόν ἡμῶν χρέος, ἡ ὀρθόδοξος χριστιανική μας εὐθύνη, καλεῖ τάς Ἐκκλησίας μας νά τοποθετηθοῦν ἐνώπιον τῆς ἀδυσωπήτου πραγματικότητος. Ἀθεΐα, ἀναρχία, τρομοκρατία, γενική σύγχυσις ὡς πρός τήν κλίμακα τῶν πνευματικῶν καί ἠθικῶν ἀξιῶν, AIDS, διάδοσις τῶν ναρκωτικῶν, ἡ καταστροφή τοῦ περιβάλλοντος εἶναι ἐνδεικτικῶς φαινόμενα ἀνησυχητικά, τά ὁποῖα πλήττουν τόν ἄνθρωπον ἀνεξαρτήτως θρησκείας, χρώματος, γλώσσης, φυλῆς καί ἐθνικότητος.

Τέλος, ἐπιβεβαιώνει καί ἐπιμαρτυρεῖ τήν καθολικήν προσευχήν τῆς Ἐκκλησίας διά τήν ἐπικράτησιν τῆς εἰρήνης καί τοῦ σεβασμοῦ τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων. Ὡς ποιμαίνουσαι Ὀρθόδοξοι Ἐκκλησίαι ἐναγωνίως παρακολουθοῦμεν τήν συνεχιζομένην ἀντιπαλότητα λαῶν καί πολιτισμῶν καί θρηνοῦμεν διά τάς ἑκατόμβας τῶν ἀθώων θυμάτων τοῦ πολέμου ἀλλά καί τῆς καταπατήσεως τῶν δικαιωμάτων τοῦ ἀνθρώπου, τά ὁποῖα θυσιάζονται ἔναντι ἰδιοτελῶν συμφερόντων καί ἐπιδιώξεων διό καί προσευχόμεθα ἐκτενῶς “ὑπέρ τῆς εἰρήνης τοῦ σύμπαντος κόσμου”.

Παναγιώτατε,

Ἡ συνάντησις αὕτη τῶν δύο Ἐκκλησιῶν ἡμῶν ἀποτελεῖ βεβαίως κατά πρῶτον λόγον εὐκαιρίαν καί ὑπόθεσιν ἀδελφικῆς διαβουλεύσεως καί συνεργασίας ἐπί θεμάτων ἀφορώντων εἰς αὐτάς. Ὅμως ἡ ἀναίμακτος αὕτη θυσία προσηνέχθη παρ᾿ ἡμῶν συλλειτουργούντων ὑπέρ τῆς Μιᾶς, Ἁγίας, Καθολικῆς Ἐκκλησίας καί ὡς ὑπεύθυνοι ποιμένες προσφέρομεν ἑαυτούς καί ἀλλήλους ὑπέρ τοῦ Χριστοῦ, ὡς κεφαλῆς τῆς Ἐκκλησίας ἁπάσης ἐν τῷ κόσμῳ, ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας ὡς σώματος τοῦ Χριστοῦ, ὑπέρ τοῦ σύμπαντος κόσμου, ὑπέρ οὗ Χριστός ἐσταυρώθη καί ἀνέστη. Εἰς τό μυστήριον τῆς Θείας Εὐχαριστίας ξαναζήσαμε τό μυστήριον τῆς ἀπολυτρώσεως. Εἶναι δι᾿ ἅπαντας τό χάρισμα τῆς σωτηρίας. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι εἶναι προσκεκλημένοι εἰς αὐτό τό συμπόσιον καί εἰς αὐτήν τήν θυσίαν. Καί ἡμεῖς ταπεινοί διάκονοι Θεοῦ καί ἀνθρώπων.

Τό λοιπόν, Παναγιώτατε, κατά τήν προτροπήν τοῦ Ἀποστόλου “ἀληθεύοντες ἐν ἀγάπῃ αὐξήσωμεν εἰς αὐτόν τά πάντα, ὅς ἔστιν ἡ κεφαλή, ὁ Χριστός” (Ἐφ. 4,15).

Αὐτῷ ἡ δόξα καί ἡ τιμή καί ἡ προσκύνησις νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. 
  

Δεν υπάρχουν σχόλια: