Με το φως των Φώτων

Γράφει ο Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

«Μέγας ει Κύριε, και θαυμαστά τα έργα σου, και ουδείς λόγος εξαρκέσει προς ύμνον των θαυμασίων σου».

Τέτοια λατρευτικά μεγαλυνάρια απευθύνουμε στον Υπερύμνητο Δημιουργό τού Παντός, ανήμερα της γιορτής των Φώτων, κατά την οποίαν «οι φωτοειδείς αστέρες (…) την οικουμένην καλλωπίζουσι» και «αι νεφέλαι υετόν δικαιοσύνης τη ανθρωπότητι ουρανόθεν δροσίζουσι», σύμφωνα με τις ευχές του Μεγάλου Αγιασμού.

Μέγα το γεγονός, που μνημονεύει με κάθε μεγαλοπρέπεια το εκκλησιαστικό σώμα!!! Την από κοινού φανέρωση (κατά το ιστορικό γεγονός της Βάπτισης του Ιησού) της Τριαδικής Θεότητας πανηγυρίζει, ονομάζοντάς την προσφυέστατα «Θεοφάνια»!!! Ο Θεός φαίνεται! Συγκαταβαίνει! «Το πυρ της θεότητος, σωματικώς κατερχόμενον και εισερχόμενον» στον Ιορδάνη ποταμό διαδηλώνει (κατά τον εμπνευσμένο Υμνογράφο των Φώτων) «της περί ημάς του Θεού οικονομίας το μέτρον». Και τούτο σημαίνει, ότι ο Ιησούς, με την κορυφαία πράξη της Βάπτισής Του, «την ημών κάθαρσιν καθαίρεται».

Αυτές οι εξαίσιες υμνολογικές φράσεις της δεσποτικής γιορτής των Θεοφανίων δεν αποτελούν απλά και μόνον στιγμές ωραίας εκκλησιαστικής ποίησης και τίποτε περισσότερο, αλλά είναι δηλωτικές της παραδεκτής διαχρονικά, ψηλαφητής πραγματικότητας, ότι ο Ιησούς, ως ο αναμενόμενος σωτήρας της ανθρωπότητας, αναλαμβάνει προς αμνήστευσιν τις δικές μας ευθύνες, τα ημέτερα πάθη και λάθη. Στην προκείμενη περίπτωση, «ο μόνος καθαρός και ακήρατος» εισέρχεται στον Ιορδάνη ποταμό και, όντας αναμάρτητος, ξεπλένει εκεί μέσα τους δικούς μας λεκέδες, όπως ακριβώς θα συμβεί και πάλι τρία χρόνια αργότερα. Τότε δηλαδή, που θα σηκώσει στους ώμους του το επαίσχυντο (μέχρι εκείνη τη στιγμή) ξύλο του Σταυρού και πάνω εκεί θα καταργήσει τον ίδιο τον θάνατο και την «παρά φύσιν» επικράτεια της φθοράς (Μκ 8,36).

Κατά την επίσημη εορτή των Θεοφανίων, η Εκκλησία δεν θα μπορούσε, παρά ν’ απευθύνει για πολλοστή φορά προς κάθε κατεύθυνση συνθήματα ειλικρίνειας και μετάνοιας. Αν δεν ιδούμε τον εαυτό μας καθαρά -ενώπιος ενωπίω- και με την απαιτούμενη παρρησία, αν δεν ασκηθούμε στην ανίχνευση του σωθικού μας μικρόκοσμου, αν τελικά δε μεταβάλουμε το νου μας προς το καλύτερο, αποβλέποντας στ’ ανώτερα, τα ποιοτικότερα και τ’ αγιότερα, μάταια ο Χριστός έρχεται και ξανάρχεται κάθε χρόνο ανάμεσά μας… Μάταια επιμένει να νηπιάζει και να βαπτίζεται... Μάταια θαυματουργεί και αυτοπροσφέρεται… «Κενόν άρα το κήρυγμα ημών» (Α΄ Κορ 15,14)… Τα Θεοφάνια δικαιώνονται μόνον όταν ο εν Τριάδι φανερούμενος Θεός αφεθεί, ωσαν σε άλλον Ιορδάνη, ν’ αντιστρέψει με τρόπον έκτακτο τη ροή της προσωπικής, εθνικής και της εν γένει ανθρώπινης Ιστορίας. Κι επειδή ο ανακαινούμενος Άνθρωπος έχει πάντοτε την προτεραιότητα στο «σχέδιο της θείας οικονομίας», για να διορθωθεί τελικά ο Κόσμος μας, είναι απαραίτητο, τα πολύτιμα Δώρα των Φώτων να προσληφθούν από την κάθε ψυχή, όπου δηλαδή φθάνει η χαρμονή των εορταστικών ημερών του Δωδεκαημέρου. Εκεί όπου δεν υφίσταται ειλικρίνεια (με όλες τις έννοιες, τις προοπτικές και τις παραμέτρους), εκεί δηλαδή, που κυριαρχεί υστεροβουλία και υποκριτική συμπεριφορά, κρυφή ή φανερή κακότητα ή ιδιοτέλεια, εκεί σίγουρα τα Θεοφάνια έχουν ήδη ατροφήσει και οι Φωτισμοί απαγορεύονται.

Ας συλλογιστούμε για λίγο τους γεωγραφικούς εκείνους τόπους, οι οποίοι μαστίζονται από τη λειψυδρία και την αναβροχιά. Επικρατεί σύντομα ο θάνατος κάθε έμβιου οργανισμού. Κάτι ανάλογο συμβαίνει, όπου δεν μπορεί -λόγω της (απ)ανθρώπινης σκληροκαρδίας- να εισχωρήσει ο αγιασμός που απορρέει από την αγιοτριαδική επίσκεψη, αρδεύοντας τα πάντα. Η φρικώδης συναίσθηση λόγω της έλλειψης του αγιασμού καθίσταται χειρότερη, αν αυτός ο άνυδρος τόπος είναι η ψυχή μας. Τότε ο άνθρωπος αυτός, ο ανεπίδεκτος δηλαδή αγιασμού και μη δυνάμενος να ζωογονηθεί από τους κρουνούς της θείας Χάριτος, αφυδατώνεται αναπόδραστα, οδηγούμενος αργά μα σταθερά στο μαρασμό. Το να υπερβούμε τη φθορά της ψυχής, το ν’ απομακρύνουμε όσα τη ζημιώνουν, χρειάζεται ν’ αποτελέσει το μόνιμο μέλημα και άθλημα του γνήσιου αγωνιστή Χριστιανού. «Τι γαρ ωφελήσει άνθρωπον, εάν κερδίση τον κόσμον όλον και ζημιωθή την ψυχήν αυτού;»

Οι σκέψεις μας αυτές ας μην εκληφθούν ως κηρυκτικά πυροτεχνήματα ή ανούσια ηθικο-πολυλογία. Αποτελούν –κατά την άποψή μας, γι’ αυτό άλλωστε κι εκφράζονται- ανάγκη αναπνοής της «συγκυπτούσης» κοινωνίας μας. Αποτελούν όρους πνευματικής επιβίωσης του σύγχρονου και αυριανού Κόσμου, ο οποίος, αδιέξοδα, «μεριμνά και τυρβάζεται περί πολλά» (Λκ 10,41), δίχως -ο άφρονας- να συλλογίζεται ή και να κατανοεί, ότι μόνον «ενός εστί χρεία» (Λκ 10,42). Αυτό το «Ένα», που όλοι χρειαζόμαστε εξάπαντος, είναι η ειλικρίνεια στις σχέσεις με τον Θεό και τον συνάνθρωπο. Αν αφεθούμε στην αγιαστική Χάρη των Θεοφανίων, αν δηλαδή φωτισθούμε ειλικρινά από το υπερούσιο Φως τού ολοένα καί πάντοτε και στους αιώνες Αποκαλυπτόμενου Θεού, τότε μια είναι η προοπτική της ύπαρξής μας: Ασφαλώς, η αγιαστική αυτή καί στοργική ενέργεια τ’ Ουρανού θα περάσει ευεργετικά και στον συνάνθρωπο, στη γειτονιά, στην πατρίδα μας, στον κόσμο μας!

Είθε, οι «εκζητούντες τον Κύριον» να πληθυνθούν! Είθε, η ειλικρίνεια να καταστεί το διανθρώπινο χαρακτηριστικό γνώρισμα, το διαχριστιανικό σήμα αναγνώρισης των «πεποιθότων επί Κύριον»! Τότε, το φως των Φώτων θα καταυγάσει την ανθρωπότητα, διότι, αν «φως Χριστού φαίνει πάσι», συμβαίνει εκείνο το θαύμα που ο (θεολογών συνήθως) Διονύσιος Σολωμός έχει εκφράσει με ποιητική έμφαση:

«Φως στο χέρι, φως στο πόδι κι όλα γύρω σου είναι φως».