Ταξίδεψε και φωτο-αποτύπωσε ο π. Παναγιώτης Καποδίστριας
Το πόνημα του Εμμανουήλ Στ. Βαλσαμίδη «Ο Ναός του Αγίου Μηνά Νάουσας» αναφέρεται στην ιστορία του ναού από της ιδρύσεώς του, η οποία συμπίπτει με τη δημιουργία της πόλης της Νάουσας στις αρχές του 15ου αιώνα.
Στην πορεία της εργασίας του ο Εμμανουήλ Βαλσαμίδης μάς δίδει ανάγλυφη την ιστορία της πόλης, με την οποία είναι συνυφασμένη η ιστορία του ναού, με αναφορές σε πρωτογενές υλικό και άλλες πηγές, ώστε να έχουμε εναργή εικόνα της ίδρυσης της πόλης σε μια εποχή που η οθωμανική απειλή κατά του Βυζαντίου έχει αποκόψει το ευρωπαϊκό τμήμα της βυζαντινής αυτοκρατορίας και βρίσκεται προ των πυλών της Θεσσαλονίκης και της Κωνσταντινούπολης.
«Είναι περίεργο αλλά αληθινό ότι σ’ αυτό το ασταθές περιβάλλον ιδρύεται μια πόλη χριστιανική, που προικίζεται με ιδιαίτερα προνόμια, διασφαλισμένα με βακουφική προστασία», μας λέει κ. Βαλσαμίδης, ο οποίος παρακολουθεί, παράλληλα προς την πορεία του ναού, και την ανάπτυξη της πόλης μέχρι την καταστροφή της το 1822, έτος κατά το οποίο καταστράφηκε και ο ναός του Αγίου Μηνά.
«Με το φιρμάνι του 1930, που επιτρέπει τον ανασυνοικισμό της πόλης σε όσους δηλώσουν υποταγή στον σουλτάνο, κτίζεται ο ναός και η ενορία του Αγίου Μηνά αποτελεί ζωντανό κύτταρο του κοινοτικού συστήματος της πόλης. Παρακολουθούμε την προσπάθεια της νέας πόλης να ανακτήσει την προτέρα της αίγλη. Την περίοδο αυτή η ενορία δίδει εκπροσώπους της στο κοινό και συντελεί στην ανάπτυξη του θεσμού της Κοινότητας, την ποιοτική εξέλιξη της κοινωνίας και τη συνοχή του ελληνικού στοιχείου έναντι νέων απειλών», εξηγεί ο συγγραφέας.
Με την απελευθέρωση της Μακεδονίας και την ενσωμάτωσή της στη μητέρα Ελλάδα, διαλύεται ως ιστός αράχνης το κοινοτικό σύστημα, αλλά συνεχίζει να καταυγάζει τη ζωή της πόλης το φως του κοινοτικού πνεύματος. «Η προσφορά του Αγίου Μηνά και των ενοριτών του στην ανάπτυξη της παιδείας της πόλης είναι θαυμαστή. Ο ναός διαθέτει τα οικόπεδά του και τα οικόπεδα του παρεκκλησίου του Τιμίου Προδρόμου στην υπηρεσία της παιδείας, ενώ οι ενορίτες του Αγίου Μηνά, επώνυμοι και ανώνυμοι, συνεισφέρουν στην ανέγερση των σχολείων της πόλης (σχολείο Αγίου Μηνά ή 1ο και 2ο Δημοτικό σχολείο, σχολείο Γαλάκεια ή 3ο Δημοτικό σχολείο, σχολείο Σεφέρτζειο ή 4ο Δημοτικό σχολείο και το Λάππειο Γυμνάσιο).
Η προσφορά του ναού στο Κοινό, πέραν της συνεισφοράς της ενορίας στα κοινά, ήταν ξεχωριστή, αφού στον ναό λειτουργούσε εργαστήριο αντιγραφής σπάνιων ελληνικών συγγραμμάτων, όπως μαρτυρείται από εύρημα στο Γυμνάσιο των Σερρών», συνεχίζει ο κ. Βαλσαμίδης.
Η προσφορά του ναού και της ενορίας είναι μεγάλη και στα χρόνια της Μικρασιατικής καταστροφής. Σύμφωνα με τα στοιχεία του βιβλίου, όλες οι οικογένειες των προσφύγων που έφτασαν στη Νάουσα ενσωματώθηκαν στην ενορία του Αγίου Μηνά, όπου συν τω χρόνω βρήκαν τον εαυτό τους, αποκαταστάθηκαν και τέλος έχτισαν δική τους ενορία με νέο ναό, τον ναό του Αγ. Δημητρίου.
«Τους χρόνους της Κατοχής, τους δύσκολους, ακολουθούν οι χρόνοι του εμφυλίου πολέμου. Το 1947, με την καταστροφή της πόλης, πυρπολείται και ο ναός. Οι κάτοικοι της πόλης και οι ενορίτες του ναού, ακόμη και νοικοκυραίοι, προσφεύγουν στην Πρόνοια για να αντιμετωπίσουν τα προς το ζην με τα προνοιακά επιδόματα. Είναι άθλος η ανέγερση αυτού του ναού αυτήν την περίοδο χωρίς καμία ενίσχυση κρατική. Είναι το πνεύμα το κοινοτικό αλλά και η θέληση του λαού να επιβιώσει. Διερράγη ο ιστός της πόλης, έφυγαν προς τα κέντρα πολλές οικογένειες, μεταξύ των οποίων, οι περισσότερες, και οικογένειες της ενορίας του Αγίου Μηνά».
Πέραν της ιστορικής προσφοράς της ενορίας, ο νέος ναός παρουσιάζει ενδιαφέρον ως αρχιτεκτονική δομή. Είναι έργο του εξ Αθηνών ναοδόμου Κωνσταντίνου Σταυρινού. Επίσης, ενδιαφέρον παρουσιάζει και η αγιογράφησή του. Είναι κατάγραφος ναός. Εργάστηκαν σ’ αυτόν 12 χρόνια εκλεκτοί αγιογράφοι, όπως ο Ανδρέας Λάμπρου, ο Σταύρος Γκοσποδίνης, ο Κωνσταντίνος Δεσπούδης και ο εξ Ιερισσού, Νικόλαος Παντελής.
Με το πόνημα του Εμμανουήλ Βαλσαμίδη αναδεικνύεται ένα ακόμα μνημείο της Νάουσας, που συμβάλλει τα μέγιστα στη γνώση της ιστορίας της πόλης, στην πολιτιστική και πνευματική προβολή της και ενδεχομένως στην ανάπτυξη του τουρισμού της.
Όπως αναφέρει σε απόσπασμά του, ο Μητροπολίτης κ. Παντελεήμων που προλογίζει το πόνημα, «τό νέο αὐτό βιβλίο τοῦ κ. Βαλσαμίδη εἶναι χωρίς ἀμφιβολία ἕνα σημαντικότατο ἱστορικό ἔργο πού ὑπερβαίνει κατά πολύ τούς στόχους πού θέτει ό τίτλος του καί μέσα ἀπό τό ὁποῖο ὁ συγγραφέας μᾶς χαρίζει γενναιόδωρα τίς γνώσεις του γιά τήν ἱστορία τῆς Ναούσης καί τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας τούς δύο τελευταίους περίπου αἰῶνες, γνώσεις τίς ὁποῖες ὁ ἴδιος ἀποκόμισε μέ πολλή καί ἐπίπονη ἔρευνα καί μελέτη ἀρχείων, ἐγγράφων καί κάθε εἴδους ἱστορικῶν πηγῶν».
Σε αναμονή της έκδοσης, ρωτήσαμε τον κ. Βαλσαμίδη, πότε θα κυκλοφορήσε και θα παρουσιαστεί το βιβλίο και όπως μας είπε, προς τιμήν της, η Αντιπεριφέρεια Ημαθίας εξέφρασε την επιθυμία να το εκδώσει.
Ευχόμαστε να γίνει σύντομα και η ιστορία του Αγίου Μηνά Νάουσας να περιέλθει στα χέρια των αναγνωστών, στις βιβλιοθήκες και στα τοπικά αρχεία, ως πολύτιμο ιστορικό υλικό και παρακαταθήκη για τον τόπο.
[πηγή: www.laosnews.gr]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου