e-περιοδικό της Ενορίας Μπανάτου εν Ζακύνθω. Ιδιοκτήτης: Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου Παναγιώτης Καποδίστριας (pakapodistrias@gmail.com), υπεύθυνος Γραφείου Τύπου Ι. Μητροπόλεως Ζακύνθου. Οι δημοσιογράφοι δύνανται να αντλούν στοιχεία, αφορώντα σε εκκλησιαστικά δρώμενα της Ζακύνθου, με αναφορά του συνδέσμου των αναδημοσιευόμενων. Η πνευματική ιδιοκτησία προστατεύεται από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Τα νεότερα στα θεματικά ένθετα

Πέμπτη 31 Μαΐου 2012

Μεταμοσχεύσεις: Επιτεύγματα και μελλοντικές προκλήσεις

Ομιλία του ΝΙΚΟΥ ΣΚΑΡΤΣΗ, Ιατρού – Ερευνητή του Πανεπιστημίου Harvardστην 9η Σύναξη του ΑΛΗΘΩΣ, του Μορφωτικού Κέντρου Λόγου Ενορίας Μπανάτου Ζακύνθου (Κυριακή, 27 Μαΐου 2012)


Καλησπέρα σας! Πριν αρχίσω την ομιλία μου, με θέμα «Μεταμοσχεύσεις: Επιτεύγματα και μελλοντικές προκλήσεις», θα ήθελα να ευχαριστήσω καταρχάς τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Πατρών κ. κ. Χρυσόστομο για την υποστήριξη, ενθάρρυνση και έμπνευση που μου εμφύσησε από την πρώτη στιγμή, που τον συνάντησα για να του εξομολογηθώ την επιθυμία μου, να ασχοληθώ με τον κλάδο των Μεταμοσχεύσεων πριν σχεδόν πέντε χρόνια.
Για την πολύπλευρη δραστηριότητα του π. Παναγιώτη Καποδίστρια είχα ακούσει στην Βοστόνη και είχαμε συναντηθεί εδώ στο 2ο «Αληθώς», όπου και γεννήθηκε η ιδέα, την οποία σήμερα πραγματοποιούμε για ένα «Αληθώς» αφιερωμένο στις Μεταμοσχεύσεις.
Σήμερα θα συζητήσουμε πέντε βασικά ερωτήματα:
1. Ποιος χρειάζεται μεταμόσχευση,
2. Γιατί χρειάζεται μεταμόσχευση,
3. Ποια η επιβίωση μετά την μεταμόσχευση,
4. Τι προκλήσεις αντιμετωπίζει ο μεταμοσχευμένος ασθενής και
5. Τι πρέπει να λύσει ο γιατρός σήμερα μέσω της έρευνας για τους αυριανούς ασθενείς.
Επίσης, θα ήθελα να σας αναφέρω τι δεν θα συζητήσουμε σήμερα. Δεν θα επεκταθούμε σε θέματα βιοηθικής και αυτό όχι γιατί δεν είναι σημαντικά, αλλά γιατί θα πρέπει να αφιερώσουμε μία άλλη συζήτηση για αυτό το θέμα. Όπως γνωρίζετε, σήμερα στην Ελλάδα το μεγαλύτερο πρόβλημα στο οποίο οφείλεται το γεγονός ότι οι Μεταμοσχεύσεις δεν προχωρούν αρκετά είναι οι προκαταλήψεις και η ανεπαρκής ενημέρωση για το τι είναι εγκεφαλικός θάνατος. Ο κόσμος έχει ιδιαίτερη δυσπιστία και κάποιες φορές φτάνει να αναρωτιέται, αν, στην περίπτωση που θα εισαχθεί σε νοσοκομείο και θα είναι σε κρίσιμη κατάσταση, οι γιατροί βιαστούν να δώσουν τα όργανα του σε κάποιον άλλο. Γι’ αυτό το λόγο πιστεύω ότι τούτο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα στην Ελλάδα σήμερα και θα πρέπει αρμόδιοι φορείς να διασαφηνίσουν με κάθε λεπτομέρεια και χωρίς την παραμικρή αμφιβολία τι είναι εγκεφαλικός θάνατος.
Η πρώτη επιτυχής μεταμόσχευση νεφρού στον κόσμο έγινε στο Brigham and Women’s Hospital της Βοστόνης, στις 23 Δεκέμβρη 1954. Ο δίδυμος αδελφός δώρισε τον ένα του νεφρό στον αδελφό του και ο λήπτης επιβίωσε για τα επόμενα χρόνια, κάτι το οποίο θα ήταν αδύνατο με τον τεχνητό νεφρό της εποχής.
Οι πρώτες συστηματικές προσπάθειες για μεταμόσχευση έγιναν στις αρχές του 19ου αιώνα. Το 1912 ο Γάλλος χειρουργός Alexis Carrel (1873-1944), πήρε το βραβείο Nobel για την ανακάλυψη των χειρουργικών τεχνικών για την αναστόμωση αγγείων που επέτρεψαν να μπορεί να αγγειωθεί το όργανο του δότη στον λήπτη. 
Όμως παρότι οι χειρουργικές τεχνικές επέτρεπαν την μεταμόσχευση, το όργανο του δότη καταστρεφόταν εντός ωρών ή ημερών. 
Από το 1920, η έρευνα στον τομέα των μεταμοσχεύσεων επικεντρώνεται στην μελέτη του ανοσολογικού συστήματος ως υπεύθυνου για την αποτυχία των μεταμοσχεύσεων.
Το 1951, ο Peter Medawar (1915-1987) προτείνει την ανοσοκαταστολή ως θεραπεία στην απόρριψη του μοσχεύματος. Έτσι το 1959, η κορτιζόνη και η αζαθειοπρίνη- γνωστά ανοσοκατασταλτικά- χρημοποιούνται σε λήπτες για θεραπεία της απόρριψης με πολύ περιορισμένα αποτελέσματα. Το 1970, εισάγεται η κυκλοσπορίνη, το πρώτο ανοσοκατασταλτικό το οποίο θα είναι επαρκώς αποτελεσματικό να θεραπεύσει την απόρριψη μοσχεύματος, και οι μεταμοσχεύσεις αρχίζουν να μπαίνουν στην κλινική πράξη.
Σε αυτό το σημείο θα σας αναφέρω μια ιστορία σε σχέση με την κυκλοσπορίνη. Ένας από τους πρώτους χειρουργούς, οι οποίοι δοκίμασαν σε πειραματικό στάδιο την κυκλοσπορίνη ήταν Έλληνας και ένα από τα προβλήματα που αντιμετώπισε ήταν το γεγονός ότι η κυκλοσπορίνη ήταν αδιάλυτη στο νερό. Η μητέρα του, από την Καλαμάτα, ανησυχούσε για τον γιό της στο Λονδίνο, όπου δεν έχει ήλιο και του έστελνε ελαιόλαδο για να παίρνει τις αναγκαίες βιταμίνες. Σε κάποια συζήτησή τους ο χειρουργός μίλησε στην μητέρα του για το ότι το φάρμακο δεν διαλύεται στο νερό και η μητέρα του πρότεινε να το διαλύσει σε λάδι. Έτσι λύθηκε το πρόβλημα της χορήγησης του φαρμάκου και από εκεί και πέρα τα πειράματα συνέχισαν με την κυκλοσπορίνη διαλυμένη σε ελληνικό ελαιόλαδο!
Στην συνέχεια το 1984, ανακαλύφθηκε το Tacrolimus, το οποίο έδωσε ιδιαίτερη ώθηση στις μεταμοσχεύσεις περισσοτέρων και πιο αντιγονικών οργάνων.
Για τις κύριες νόσους, που οδηγούν στην ανάγκη για Μεταμόσχευση, μίλησε η κ. Κατσαρού και δεν θα τις επαναλάβω. Παρότι ο τεχνητός νεφρός βοηθά ιδιαίτερα τον νεφροπαθή ασθενή, η επιβίωση με την μεταμόσχευση είναι ανώτερη του τεχνητού νεφρού, καθώς επίσης και η ποιότητα ζωής. Έτσι η μεταμόσχευση είναι η θεραπεία εκλογής σε τελικού σταδίου νεφρική νόσο, σε κατάλληλους ασθενείς.
Οι κυριότερες προκλήσεις, με τις οποίες είναι σήμερα αντιμέτωπο το πεδίο των μεταμοσχεύσεων, είναι αφενός μεν η έλλειψη οργάνων, αφετέρου δε η ανοσοκατασταλτική θεραπεία που πρέπει να λαμβάνουν οι ασθενείς εφ’ όρου ζωής. Όσον αφορά στην έλλειψη οργάνων, οι λίστες για μεταμόσχευση συνεχώς αυξάνονται και έχουν πολλαπλάσιους ασθενείς από αυτούς που τελικά μεταμοσχεύονται. Η αντιμετώπιση έγκειται στην κοινωνική ευαισθητοποίηση για την δωρεά οργάνων, στην χρήση τεχνητού νεφρού και στην προσπάθεια με βιοτεχνολογικά μέσα δημιουργίας μοσχευμάτων.
Όσον αφορά στην σημερινή θεραπεία, που λαμβάνουν οι μεταμοσχευμένοι ασθενείς, είναι αρκετά προβληματική και η έρευνα έχει συγκεντρωθεί ώστε να βρεθούν καινούριες θεραπείες στο μέλλον. Οι κύριες αιτίες, που περιορίζουν την επιβίωση των μεταμοσχευμένων ασθενών, είναι η απόρριψη του μοσχεύματος και οι ευκαιριακές λοιμώξεις, που βρίσκουν έφορο έδαφος στον ανοσοκατασταλμένο ασθενή. Και τα δύο είναι απόρροια της θεραπευτικής αγωγής που λαμβάνουν σήμερα οι λήπτες μεταμοσχευμένων οργάνων. Είτε λόγω της μερικής αποτελεσματικότητάς τους να αντιμετωπίσουν την απόρριψη του μοσχεύματος, είτε λόγω της γενικευμένης ανοσοκαταστολής και συνεπακόλουθης αδυναμίας του οργανισμού να πολεμήσει παθογόνους μικροοργανισμούς, αντίστοιχα.
Συνεπώς, υπάρχει μια επείγουσα ανάγκη, να σχεδιαστούν κατάλληλες θεραπευτικές αγωγές, ούτως ώστε ο οργανισμός του λήπτη να αναγνωρίζει ως δικό του το όργανο του δότη και παράλληλα το ανοσολογικό σύστημα του λήπτη να είναι πλήρως λειτουργικό για να εξουδετερώνει παθογόνους μικροοργανισμούς. Αυτή η κατάσταση έχει ήδη περιγραφεί σε πειραματικά μοντέλα μεταμοσχεύσεων ως «ανοσοανοχή».
Αρχικά, η γέννηση της ιδέας των Μεταμοσχεύσεων οφείλεται στην ανάπτυξη κατάλληλων χειρουργικών τεχνικών για την αναστόμωση των αγγείων ανάμεσα στο όργανο του δότη και στον λήπτη. Όμως για αρκετά χρόνια, παρότι οι χειρουργικές τεχνικές ήταν γνωστές, οι μεταμοσχεύσεις δεν μπορούσαν να πραγματοποιηθούν επιτυχώς, διότι ο οργανισμός του λήπτη κατέστρεφε το όργανο του δότη. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, η ανακάλυψη των ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων έδωσε την αναγκαία ώθηση για να αναπτυχθεί στην κλινική ο τομέας των μεταμοσχεύσεων. Η επιβίωση των μοσχευμάτων και των ληπτών επιμηκύνθηκε σημαντικά, όμως σημαντικές προκλήσεις, όπως η χρόνια απόρριψη των μοσχευμάτων και η προδιάθεση στις λοιμώξεις, ακόμα απαιτούν την λύση τους. Η εκ νέου εκπαίδευση του ανοσολογικού συστήματος του λήπτη, ούτως ώστε να αναγνωρίσει το όργανο του δότη ως δικό του θα μπορούσε να βελτιώσει εντυπωσιακά την επιβίωση των μοσχευμάτων και να αφήσει ανέπαφο το αμυντικό σύστημα έναντι των λοιμώξεων.

Δεν υπάρχουν σχόλια: