ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ..., σελ. 3
ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ Χ. ΤΣΟΜΠΑΝΙΔΗΣ
«Money-theism» ..., σελ. 5
π. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΘΕΡΜΟΣ
Ἄνθρωπος ἀφ-ορισμένος: τὸ χρῆμα ὡς ὅριο ..., σελ. 17
π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΠΙΝΑΚΟΥΛΑΣ
Ἡ οἰκονομικὴ διαχείριση τῆς ἐνορίας ..., σελ. 26
ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΡΓΥΡΙΑΔΗΣ
Πόθεν ἔρχεται καὶ ποῦ ὑπάγει; ..., σελ. 37
ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΣΑΠΗ
Οἱ Ζαβόλγειοι γέροντες καὶ τὸ ζήτημα τῆς μοναστηριακῆς περιουσίας ..., σελ. 43
ΘΑΝΑΣΗΣ Ν. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
Παναγιώτη Νέλλα μνήμη καὶ παρουσία ..., σελ. 48
ΠΑΝΔΩΡΑ ΔΗΜΑΝΟΠΟΥΛΟΥ - ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΟΡΜΠΑΣ
Ἀναζητώντας ἀπάντηση στὴ δύσκολη οἰκονομικὴ συγκυρία ..., σελ. 49
ΣΕΡΓΙΟΣ ΜΠΟΥΛΓΚΑΚΩΦ
Ὀρθοδοξία καὶ οἰκονομικὴ ζωή ..., σελ. 60
Ἀρχιμ. ΑΘΗΝΑΓΟΡΑΣ ΦΑΣΙΟΛΟΣ - π. ΑΡΣ. ΤΖΑΜΟΥΖΑΚΗΣ - π. ΜΙΧ. ΜΠΑΚΕΡ
Ἱερεῖς σὲ «κοσμικὰ ἐπαγγέλματα» ..., σελ. 69
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Γ. ΜΑΓΡΙΠΛΗΣ
Ὡραῖο τὸ γαϊδουράκι σου ..., σελ. 76
Μ. ΚΑΡΑΓΑΤΣΗΣ
Τὸ «10» ..., σελ. 78
C. F. FROST, S. A. HARVEY, T. REGULE, A. L.SAFCHUK, G. E. WOLOSCHAK
Ἡ Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδος τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ οἱ Γυναῖκες ..., σελ. 87
π. ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ ΜΑΡΤΖΟΥΧΟΣ
Ἐπιτρέπει ὁ Χριστὸς νὰ καταριέσαι; ..., σελ. 90
Διάλογος μὲ τοὺς ἀναγνῶστες ..., σελ. 95
Τὸ Βιβλίο ..., σελ. 98
Οἱ συνεργάτες τοῦ 138ου τεύχους ..., σελ. 110
«ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑ»
Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ι Κ Ο τεύχους 138ου
«Χρήμα», ως γνωστό, σημαίνει κάτι που το χρειαζόμαστε, κάτι που χρησιμοποιείται ως αναγκαίο. Κυρίαρχο στην ανθρώπινη ζωή, φαίνεται να ΄ναι το τέκνο της χρείας, γονιμοποιημένης από την ανθρώπινη εφευρετικότητα.
Ποιες σχέσεις αναπτύσσουν με τη χρεία και το εφεύρημα του χρήματος οι Χριστιανοί; Προφανώς πολλές και ποικίλες. Αλλά, ποιες δίνουν τον τόνο; ποιες διαποτίζονται από έγνοια για τα κριτήρια του ευαγγελίου και ποιες, αντιθέτως, θεωρούν αυτονόητο ρεαλισμό τον συσχηματισμό με το εκάστοτε οικονομικό σύστημα; Φυσικά, ουδείς μπορεί να βρεθεί έξω από την εποχή του και ουδείς (ακόμα κι αν στο έπακρο δυσανασχετεί μ’ αυτήν) δύναται να βρεθεί αυτομάτως σε κοινωνίες που δεν ζουν με το χρήμα, με τη συσσώρευσή του και με τα δίκτυα δύναμης που αυτή προϋποθέτει ή συνεπάγεται. Αλλά μπορεί να κοπιάσει για έναν προβληματισμό ο οποίος θα αφαιρεί τη μάσκα του αυτονόητου από πλήθος επιλογών, και θα κάνει αρχόντισσα του ανθρώπινου βίου την ευθύνη. Προβληματισμό που θα εκφέρεται και ρηματικά και έμπρακτα, ως στάση ζωής η οποία αλλάζει τον κόσμο, όπως η μαγιά τη ζύμη, αρκεί η μαγιά να είναι όντως μαγιά και όχι… στόκος.
Και ρηματικά και έμπρακτα! Υπάρχουν ρήματα που έχουν κόστος, υπάρχουν και ρήματα ανέξοδα, μεγαλοστομίες σε εντελή αναντιστοιχία προς τον τρόπο ζωής. Η αναντιστοιχία αυτή καραδοκεί παντού και όλους, και αποτελεί τον μεγάλο ύφαλο της ανθρώπινης συνθήκης και της εκκλησιαστικής ζωής. Αλλά το χειρότερο είναι μάλλον κάτι άλλο: Τα ρήματα που εκφέρονται εν ονόματι του Χριστού, για να συνθέσουν όμως «θεολογίες» συνειδητά και ριζικά αντί-χριστες. «Θεολογίες» που καταγίνονται να δικαιώσουν τη διαπλοκή και τον Μαμωνά. Η χριστιανική συνείδηση, λοιπόν, χρειάζεται αγρύπνια, άσκηση στο να μην εξαπατάται από «παν ρήμα αργόν» (Ματθ. 12: 36). Προσοχή, θα έλεγε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, η ανά-λυση να μη καταντήσει παρά-λυση [1]. Η χριστιανική συνείδηση χρειάζεται την αρετή τού να χάνει τον ύπνο της, ιστάμενη δια παντός μπρος στο κεντρικό ερώτημα της χριστιανικής ταυτότητας:
«Είσαι γεμάτος δολιότητα, παράνομε Ιούδα,
γιατί είσαι τόσο νοσηρά φιλάργυρος,
που αναπόφευκτα έγινες μισάνθρωπος.
Μα αν τα πλούτη αγαπούσες,
γιατί σύχναζες κοντά σ’ εκείνον που δίδασκε τη φτώχεια;» [2].
Οι κίνδυνοι για την ανθρώπινη ακεραιότητα και για την απονεύρωση του Ευαγγελίου είναι πολλοί, είτε επειδή η λύσσα της απόκτησης τρέφεται αχόρταστα με την εκμετάλλευση του συνανθρώπου, είτε επειδή καθαυτήν η προσήλωση στο χρήμα (ακόμα κι όταν γίνεται με κοσμικώς νόμιμους τρόπους) στεγνώνει την ανθρώπινη ψυχή. Και είναι κίνδυνοι που χρειάζεται να αντιμετωπίζονται με πνεύμα κριτικό, ασκητικό, πρόθυμο για ανατροπές και για μετάνοια, ώστε εν τέλει το χρήμα να υποτάσσεται στην ανθρωπιά και να ακούγεται μακρινή και ανεπίκαιρη η αγωνία του Μ. Βασιλείου:
«Έως πότε θα είναι παντοδύναμο το χρυσάφι, των ψυχών η αγχόνη, το αγκίστρι του θανάτου, της αμαρτίας το δόλωμα; Έως πότε θα κυβερνάει ο πλούτος, η αιτία του πολέμου, για τον οποίο κατασκευάζονται όπλα, για τον οποίο ακονίζονται ξίφη;» [3].
Ουτοπικά; Φυσικά ουτοπικά! Είναι το όχι-εδώ, όχι-ακόμη, είναι το φως που ρίχνει στο σήμερα το όραμα της Βασιλείας. Και οι εστίες που δεξιώνονται το φως αυτό, είναι η έμπρακτη πίστη και η έμπιστη πράξη!
Το τεύχος αυτό είναι, ουσιαστικά, το τρίτο μέρος μιας τριλογίας. Πρώτο μέρος της ήταν το αφιέρωμά μας «Η οικονομία σε κρίση» (114, το 2010), και δεύτερο μέρος ο «Νεοφιλελευθερισμός» (131, το 2014). Στα Προλογικά τους είχαμε δώσει διευκρινίσεις και είχαμε ορίσει άξονες οι οποίοι ισχύουν και προϋποτίθενται για το παρόν μας αφιέρωμα. Δεν μπορούμε να τα αναδημοσιεύσουμε τώρα, μα θερμά παρακαλούμε τον αναγνώστη να κάνει τον κόπο να τα λάβει υπόψη του. Τα κείμενα του παρόντος αφιερώματος δείχνουν ότι η αναμέτρηση με τη δεσποτεία του χρήματος είναι αδιάκοπη στις εκκλησιαστικές διαδρομές, η σύγκρουση θεολογιών και «θεολογιών» διαχρονική, η ανάγκη για αναπροσανατολισμό προς τα ουσιώδη αδιάκοπη, η χρεία για συγκεκριμένες προτάσεις μεγάλη, το δυνάμωμα των εστιών ζωτικό!
ΘΑΝΑΣΗΣ Ν. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Martin Lutrher King, Jr., «Strength to Love», Fortress Press, Philadelphia 91989, σ. 27.
[2] Στιχηρό ιδιόμελο Μ. Πέμπτης, «Η Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα» (απόδοση Γιάννης Σούκης), εκδ, Αρμός 2007, σ. 163
[3] PG 31, 297B. Μτφρ. Γεωργίου Δ. Ροδίτη, «Χριστιανισμός και πλούτος», Αθήνα 2009 (3η έκδ.), σ. 355.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου