e-περιοδικό της Ενορίας Μπανάτου εν Ζακύνθω. Ιδιοκτήτης: Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου Παναγιώτης Καποδίστριας (pakapodistrias@gmail.com), υπεύθυνος Γραφείου Τύπου Ι. Μητροπόλεως Ζακύνθου. Οι δημοσιογράφοι δύνανται να αντλούν στοιχεία, αφορώντα σε εκκλησιαστικά δρώμενα της Ζακύνθου, με αναφορά του συνδέσμου των αναδημοσιευόμενων. Η πνευματική ιδιοκτησία προστατεύεται από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Τα νεότερα στα θεματικά ένθετα

Παρασκευή 23 Σεπτεμβρίου 2016

Εόρτιος Εσπερινός για την Παναγία την Μυρτιδιώτισσα ή Μερτιώτισσα στον Μητροπολιτικό Ναό Ζακύνθου

Φωτογραφίες - κείμενο: Γιάννης Δεμέτης, 23 Σεπτεμβρίου 2016

Ιερός Μητροπολιτικός ναός Αγίου Νικολάου των Ξένων. Πανηγυρικός Εσπερινός επί τη αυριανή εορτή του θαύματος της ιάσεως του παραλυτικού υπό Παναγίας Μυρτιδιωτίσσης.








Η εφέστιος εικόνα του ναού συνδέει την προσεισμική πόλη της Ζακύνθου με τη μετασεισμική. Μυρτιδιώτισσα, Μερτιώτισσα ή του Χρυσοπλεύρη. Φυλασσόταν στο ναό των Αγίων Πάντων. Η εικόνα και η καθέδρα της κάηκαν στη σεισμοπυρκαγιά του 1953, ενώ σώθηκε μόνο το ασημένιο πουκάμισο και η ασημένια στέψη, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για να στολίσουν τη νέα εικόνα, που σήμερα βρίσκεται στο Μητροπολιτικό ναό. Το ασημένιο πουκάμισο και η στέψη είχαν περισυλλεγεί από τα αποκαΐδια του ναού των Αγίων Πάντων, από τον ιερέα Σπυρίδωνα Νέγκα και στάλθηκαν στη Αθήνα, όπου αποκαταστάθηκαν και προσαρμόστηκαν σε ξύλινη κατασκευή στο εργαστήριο των αδελφών Σκιαδόπουλου (ζακυνθινής καταγωγής). 

Στη συνέχεια ανετέθη στο ζωγράφο - αγιογράφο Χρήστο Ρουσέα, να ζωγραφίσει τα πρόσωπα της Παναγίας και του Χριστού. 

Στην πίσω πλευρά της εικόνας έχει εικονογραφηθεί νεότερη σύνθεση με την παράσταση του θαύματος ίασης του παραλυτικού, από τον αγιογράφο Κ. Ν. Μαλλιά το 1982. Και φέρει την επιγραφή "Δέησις Γεωργίου Φουρτούνη και Σκοπιώτη Επισκοπόπουλου εις μνήμη των γονέων τους".

Εκκλησία Ρουμανίας για την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο: "Η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν προωθεί τον θρησκευτικό πόλεμο ή το ομολογιακό μίσος"


Την τελευταία περίοδο έλαβαν μέρος μερικές δημόσιες εκδηλώσεις διαφόρων ατόμων, τα οποία, σε κοσμικό και επιθετικό πνεύμα, κατηγόρησαν και συκοφάντησαν τους ιεράρχες της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρουμανίας, παρόντες στη Σύνοδο της Κρήτης (Ιούνιος 2016), όπου έλαβαν μέρος σχεδόν 200 αρχιερείς από δέκα Ορθόδοξες αδελφές Εκκλησίες.

Αυτοί οι οποίοι προωθούν αυτές τις αρνητικές στάσεις είναι γενικά μερικοί ανυπότακτοι κληρικοί και αντικανονικοί, ανυπάκουοι και ασταθείς μοναχοί, οι οποίοι δεν μένουν στα μοναστήρια σύμφωνα με τα μοναστικά διατάγματα, καθώς και ορισμένοι λαϊκοί που επηρεάζονται αρνητικά από εκείνους.

Μια παρόμοια ομάδα διαμαρτυρήθηκε στο Μητροπολιτικό Λόφο (στο Βουκουρέστι) στις 30 Αυγούστου 2016. Ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Πλοϊεστίου κ. Βαρλαάμ, βοηθός του Πατριάρχη, άκουσε τα αιτήματά τους, αλλά αυτοί έδειξαν ότι είναι ανίκανοι για διάλογο, επιθετικοί, και επαναλαμβάνουν ιδέες και αδικαιολόγητες κατηγορίες, κρίνουν και συκοφαντούν τους ιεράρχες οι οποίοι ενέκριναν το κείμενο της Συνόδου της Κρήτης σχετικά με τις σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας με τους άλλους χριστιανούς.

Σε μια περίοδο όταν η Ορθόδοξη Εκκλησία επιτίθεται από πολλές εξωτερικές ορατές και αόρατες δυνάμεις του φαινομένου της εκκοσμίκευσης, αυτοί οι ανυπότακτοι, με την δικαιολογία ότι προστατεύουν την Ορθοδοξία, ταράζουν την εσωτερική ειρήνη και ενότητα της Εκκλησίας επειδή δεν βρίσκονται υπό την καθοδήγηση του Πνεύματος του Χριστού.

Ως εκ τούτου, η πλειονοψηφία του κλήρου, των μοναχών και των πιστών της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρουμανίας διαφυλάττει την ειρήνη και την ενότητα της Εκκλησίας του Χριστού και γνωρίζει την αλήθεια ότι η Σύνοδος της Κρήτης δεν σχημάτισε καινούργια δόγματα, αλλά ομολόγησε ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι η Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία του Χριστού, ενώ οι εκκλησίες ή ετερόδοξες (μη-ορθόδοξες) ομολογίες αποκόπηκαν από την Ορθοδοξία επειδή απομακρύνθηκαν από την Ορθόδοξη πίστη, η οποία είναι η βάση της ενότητας της Εκκλησίας. Ενώ επειδή ο Κύριος Ιησούς Χριστός προσευχήθηκε προς τον ουράνιο Πατέρα ώστε οι μαθητές Του και όλοι οι άλλοι οι οποίοι πιστεύουν εις Αυτόν, "ἵνα πάντες ἓν ὦσι" (Ιω. 17,21), δηλαδή να κρατήσουν την ενότητα της Εκκλησίας βάση της αληθινής πίστης. Η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν προωθεί τον θρησκευτικό πόλεμο ή το ομολογιακό μίσος, αλλά "την πίστιν δι᾿ ἀγάπης ἐνεργουμένην" (Γαλ. 5,6), ομολογώντας την Ορθοδοξία με ταπείνωση και ψυχική ειρήνη.

Άρα, οι αληθινοί ορθόδοξοι χριστιανοί μπορούν να κρατήσουν την ορθή πίστη ακόμη και να βρίσκονται σε διάλογο είτε σε συνεργασία κοινωνικού, φιλανθρωπικού και πολιτιστικού φύσης με άλλους χριστιανούς, ειδικά σε χώρες όπου οι Ορθόδοξοι χριστιανοί βρίσκονται σε μειονότητα. Παραδείγματος χάρη, στο παρόν υπάρχουν στη Δυτική Ευρώπη, πάνω από 700 Ορθόδοξες Ρουμανικές ενορίες από τις οποίες οι 670, επειδή δεν κατέχουν δικές τους εκκλησίες, προσεύχονται σε νοικιασμένους ή δανεισμένους ναούς από καθολικούς πιστούς, αγγλικανούς ή προτεστάντες, χωρίς αυτοί οι Ρουμάνοι να χάνουν την Ορθόδοξη πίστη τους.

Άρα ο διαυγής και ρεαλιστικός Ορθόδοξος χριστιανός μπορεί να μείνει πιστός στην Ορθοδοξία ακόμη και όταν βρίσκεται σε διάλογο και συνεργασία με άλλους χριστιανούς χωρίς να είναι φανατικός, συκοφάντης ή επιθετικός. Όμως αυτoί οι οποίοι τώρα ταράζουν την ειρήνη και την ενότητα της Εκκλησίας δεν έχουν καμία ποιμαντορική ευθύνη για τις Ορθόδοξες Ρουμανικές κοινότητες της Διασποράς και ούτε καταλαβαίνουν όση μεγάλη είναι η αμαρτία του διαχωρισμού και της ταραχής της ειρήνης και της ενότητας της Εκκλησίας με την δικαιολογία ότι μόνο αυτοί οι ανυπότακτοι είναι αληθινοί πιστοί, ορθοί και ικανοί για την υπεράσπιση της Ορθοδοξίας, ονομάζοντας αιρετικούς όλους αυτούς οι οποίοι δεν σκέφτονται όπως αυτοί.

Ο όρος Εκκλησία σημαίνει συγκέντρωση, όχι διαχωρισμός, δηλαδή συγκέντρωση των Ορθοδόξων χριστιανών στην αγάπη της Αγίας Τριάδος μέσω ομολογίας και βίωση της αληθινής πίστης στην αδελφική έν Χριστώ κοινότητα και υπακοή προς τους πνευματικούς πατέρες στους οποίους ανατέθηκε η ποίμανση των χριστιανών προς την οδό της σωτηρίας.

Γι’αυτό πρέπει να διαφυλάττουμε πάντοτε την ειρήνη και την ενότητα της Εκκλησίας του Χριστού!

Το Μήνυμα του Πάπα και Πατριάρχου Αλεξανδρείας κ. Θεοδώρου II προς την Διεθνή Συνάντηση της Ασίζης "Sete di Pace"


Αγαπητοί Αδελφοί,

«Ο Θεός δεν θέλει μόνος να μας σώσει… Πάντοτε βοηθεί, πάντα προφθάνει, αλλά θέλει και εμείς να εργαστούμε, να κάνουμε εκείνο που μπορούμε.»
(Γέρων Ιωσήφ ο Ησυχαστής)

Η πορεία του ανθρωπίνου γένους προς τη σωτηρία υπήρξε ευθύς εξ αρχής είτε πορεία συγκλίσεως προς το θέλημα του Δημιουργού μας είτε πορεία αποκλίσεως από αυτό λόγω υπερισχύσεως του ιδίου θελήματος. Η ταλάντευση αυτή του ανθρωπίνου αυτεξουσίου μεταξύ του θείου και του ιδίου θελήματος σφράγισε και εξακολουθεί ακόμη να σφραγίζει –συχνά με τρόπο τραγικό– την πορεία του ανθρώπου προς τον φυσικό του, λόγω της χαρισματικής του προς τον Θεό συγγένειας, προορισμό, που δεν είναι άλλος από το να γίνει ο άνθρωπος κατά χάριν θεός.

Ευρισκόμενος στον παράδεισο της κοινωνίας με τον Κτίστη του, ο άνθρωπος λησμόνησε την ευεργεσία της Δημιουργίας και ύψωσε σημαία ανταρσίας, αθετώντας το συμβόλαιο που έκανε με τον Θεό. Ωστόσο ο Θεός, με πατρική στοργή και αγάπη, δεν εγκατέλειψε τον άνθρωπο στην τραγωδία της πτώσεώς του. Επέλεξε τον ισραηλίτη λαό προκειμένου να αποκαλύψει το θέλημά Του. Στάθηκε στο πλευρό του, οδήγησε τα βήματά του και όταν ο λαός αυτός παγιδεύτηκε στο τέλμα της σκλαβιάς, του άνοιξε τον δρόμο της ελευθερίας και της επανόδου στη γη της επαγγελίας.

Λησμονώντας όμως την ευεργεσία της απελευθερώσεως από τα δεσμά της σκλαβιάς, ο άνθρωπος θέλησε να επανέλθει στον κούφιο κόσμο των ειδώλων. Ωστόσο και πάλι ο Θεός, με περισσή μακροθυμία, δεν εγκατέλειψε μόνο τον άνθρωπο στο δρόμο της απωλείας. Συγκαταβαίνοντας προς την ανθρώπινη αδυναμία, απεκάλυψε το θέλημά Του, προσφέροντας στον άνθρωπο δείκτες ορθής και φιλαδέλφου βιωτής.

Λησμονώντας την ευεργεσία της θείας συγκαταβάσεως και αποκαλύψεως, ο άνθρωπος υποβάθμισε την ουσία των θεικών παραινέσεων και μετέβαλε το Νόμο σε κούφιο τύπο. Ωστόσο και πάλι ο Θεός, από άκρα αγάπη προς το δημιούργημά Του, προσέφερε στον άνθρωπο δώρο μεγαλύτερο από αυτό της Δημιουργίας. Του προσέφερε το δώρο της Υιοθεσίας. Έστειλε τον Υιό Του τον Μονογενή για να αναμορφώσει τον άνθρωπο στον Σταυρό της θυσίας και να φωτίσει την οδό της επιστροφής στην Πατρική αγκάλη.

Αυτή τη φορά το συμβόλαιο του Θεού με το ανθρώπινο γένος συγκεφαλαιώθηκε σε μια και μόνη παραίνεση: αγαπάτε αλλήλους. Η ανυπόκριτη αγάπη τέθηκε ως μόνος απαραίτητος παρονομαστής, ως μόνη απαραίτητη προϋπόθεση για την σωστή λειτουργία των ανθρωπίνων κοινωνιών. Και τούτο διότι η εν Χριστώ αγάπη είναι πολύ παραπάνω από ένα απλό συναίσθημα. Είναι στάση και τρόπος ζωής, τον οποίο μπορούν να ανακαλύψουν μόνο όσοι μπορούν να υπερβούν την εγωιστική φιλαυτία. Είναι στάση και τρόπος ζωής, ο οποίος μετράται με την πνευματική ετοιμότητα να αναγνωρίσω στο πρόσωπο του άλλου όχι απλά τον συνάνθρωπο, αλλά τον αδελφό.

Ο άνθρωπος όμως και πάλι λησμόνησε την ευεργεσία της σταυρικής θυσίας και την αναστάσιμη προοπτική της Βασιλείας των Ουρανών, ως πραγματικότητας που διαρκώς βιώνεται στο λειτουργικό παρόν της Εκκλησίας. Ενέδωσε και πάλι στη σαγήνη των σειρήνων του εγώ, έβαλε στο περιθώριο το εν Χριστώ εμείς και άρχισε να απομακρύνεται επικίνδυνα από το θέλημα του Θεού. Ειδωλοποίησε τον εαυτό του, αποθέωσε τις ικανότητές του και θέλησε να υποκαταστήσει τον Θεό.

Έθεσε τον αυτάρεσκο δικαιωματισμό του ως πυξίδα των συντεταγμένων της ζωής του. Θέλησε να δέχεται ή να αρνείται κατά το δοκούν το δώρο της νέας ζωής. Θέλησε να ορίσει τον εαυτό του αποκλειστικό διαχειριστή του τερματισμού της επίγειας ζωής του. Θέλησε να επαναπροσδιορίσει το θεόδοτο θεσμό της οικογενείας ως ζωτικού κυττάρου των ανθρωπίνων κοινωνιών. Θέλησε να κυβερνήσει την κτίση όχι ως εχέφρων οικονόμος, αλλά ως στυγνός εκμεταλλευτής. Θέλησε να μετατρέψει την εγγενή ανθρώπινη ανάγκη της θρησκευτικής πίστεως σε δούρειο ίππο επιβολής μισάνθρωπων ιδεολογιών.

Και τελικά, αφού τα συμβατικά σύνορα κατέλυσε η τεχνολογία, νέα σύνορα ύψωσε το μίσος. Ο μεταμοντέρνος άνθρωπος των απειραρίθμων κατακτήσεων, νιώθει σήμερα να ασφυκτιά μέσα στον κλοιό της ανασφάλειας και της αβεβαιότητας. Νιώθει απροστάτευτος και ανυπεράσπιστος, διότι περιτριγυρίζεται από ανθρώπους που είναι αποφασισμένοι να θυσιάσουν τις ζωές των άλλων, προκειμένου να επιβάλλουν μισανθρώπως το δικό τους θέλημα. Νιώθει όπως ο Αλεξανδρινός ποιητής που απελπισμένος ομολογεί: “Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ μεγάλα κ’ υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη”.

Ο κόσμος που βγήκε βαριά πληγωμένος από τον παραλογισμό των δύο παγκοσμίων πολέμων, τώρα πλέον αντιμετωπίζει μια απειλή καθόλου συμβατική, αλλά μάλλον υπέρμετρα ασύμμετρη. Το κατ’ εικόνα Θεού στον άνθρωπο έχει αμαυρωθεί τόσο πολύ, καθώς ο άνθρωπος ενέδωσε στο ίδιο θέλημα, ώστε η προοπτική της έλξεως προς το θείο θέλημα και της ομοιώσεως προς τον Θεό να φαντάζει απελπιστικά μακρινή.

Και όμως ο Χριστός ήταν ξεκάθαρος: “ἰδοὺ ἐγὼ μεθ᾿ ὑμῶν εἰμι πάσας τὰς ἡμέρας ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος.” (Ματθ. 20,28). Ποια είναι λοιπόν η ευθύνη μας ως Χριστιανών; Η ευθύνη μας είναι, έναντι του παραλογισμού του μίσους, να επαναστατήσουμε ειρηνικά με λάβαρο την εντολή της αγάπης, την βασική εντολή της Καινής Διαθήκης, του συμβολαίου που υπογράψαμε με τον Θεό. Η ευθύνη μας είναι να στρέψουμε το εκκρεμές της ανθρώπινης ιστορίας από το ίδιο θέλημα στο θέλημα του Θεού.

Δεν έχουμε το ελαφρυντικό της αγνοίας ή της παρανοήσεως του θελήματος του Θεού. Η αλήθεια –με την πλατωνική έννοια του όρου ως άρσεως της λήθης– διατυπώθηκε ευαγγελικώς και συγκεφαλαιώνεται στη λέξη έλεος: ψωμίστε τον πεινασμένο, ξεδιψάστε τον διψασμένο, ντύστε τον γυμνό, φιλοξενήστε τον αναγκεμένο, απαλύνετε τον πόνο του ασθενούς, επισκεφθείτε τον φυλακισμένο. Με δυο λόγια μείνετε στο εμείς και όχι στο εγώ. Μοιραστείτε, αγαπήστε, κοινωνήστε τον πόνο του άλλου. Ενδιαφερθείτε για το δίκαιο του άλλου, μην ανέχεστε την υποκρισία των πολλών. Επαναπροσδιορίστε τις ανθρώπινες προτεραιότητες με βάση όχι την ακόρεστη ατομική καταξίωση, αλλά την συλλογική ευημερία.

Η σταυροφορία των καιρών μας οφείλει να μην έχει βλέψεις εδαφικών ανακτήσεων, ούτε δικαιούται να ξεστρατίσει από τον αρχικό της στόχο. Η σταυροφορία των καιρών μας οφείλει να αφυπνίσει τις αποχριστιανοποιημένες κοινωνίες της εποχής μας και να ενεργοποιήσει το εν υπνώσει κύτταρο του ελέους στον πανανθρώπινο γονιδιακό χάρτη. Σε αυτήν την σταυροφορία δεν περισσεύει κανένας άνθρωπος καλής θελήσεως, ο οποίος, μη αφιστάμενος της ιδιοσυστατικής του ταυτότητας, οφείλει να συνταχθεί στην αξιολογική πρόταξη της ελεήμονος αγάπης ως ασπίδας προστασίας έναντι της ταχείας διασποράς του μίσους.

Ο Θεός λοιπόν όντως δεν θέλει μόνος να μας σώσει. Σεβόμενος την ελευθερία μας, προσμένει να απλώσουμε το δικό μας χέρι. Προσμένει από εμάς να συνεργήσουμε, να κάνουμε αυτό που μπορούμε ώστε να πετύχουμε αυτό που ευαγγελίστηκε ο Κύριος μας, δηλαδή η ανθρώπινη φύση μας να βρει τη σωτηρία στον απάνεμο λιμένα της Πατρικής ουσίας.

Σας ευχαριστώ!

Περιοδικό "Σύναξη", 138ο τεύχος με θέμα "Εκκλησία και χρήμα"

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ..., σελ. 3

ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ Χ. ΤΣΟΜΠΑΝΙΔΗΣ 
«Money-theism» ..., σελ. 5

π. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΘΕΡΜΟΣ
Ἄνθρωπος ἀφ-ορισμένος: τὸ χρῆμα ὡς ὅριο ..., σελ. 17

π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΠΙΝΑΚΟΥΛΑΣ 
Ἡ οἰκονομικὴ διαχείριση τῆς ἐνορίας ..., σελ. 26

ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΡΓΥΡΙΑΔΗΣ 
Πόθεν ἔρχεται καὶ ποῦ ὑπάγει; ..., σελ. 37

ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΣΑΠΗ
Οἱ Ζαβόλγειοι γέροντες καὶ τὸ ζήτημα τῆς μοναστηριακῆς περιουσίας ..., σελ. 43

ΘΑΝΑΣΗΣ Ν. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ 
Παναγιώτη Νέλλα μνήμη καὶ παρουσία ..., σελ. 48

ΠΑΝΔΩΡΑ ΔΗΜΑΝΟΠΟΥΛΟΥ - ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΟΡΜΠΑΣ
Ἀναζητώντας ἀπάντηση στὴ δύσκολη οἰκονομικὴ συγκυρία ..., σελ. 49

ΣΕΡΓΙΟΣ ΜΠΟΥΛΓΚΑΚΩΦ 
Ὀρθοδοξία καὶ οἰκονομικὴ ζωή ..., σελ. 60

Ἀρχιμ. ΑΘΗΝΑΓΟΡΑΣ ΦΑΣΙΟΛΟΣ - π. ΑΡΣ. ΤΖΑΜΟΥΖΑΚΗΣ - π. ΜΙΧ. ΜΠΑΚΕΡ 
Ἱερεῖς σὲ «κοσμικὰ ἐπαγγέλματα» ..., σελ. 69

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Γ. ΜΑΓΡΙΠΛΗΣ 
Ὡραῖο τὸ γαϊδουράκι σου ..., σελ. 76

Μ. ΚΑΡΑΓΑΤΣΗΣ 
Τὸ «10» ..., σελ. 78

C. F. FROST, S. A. HARVEY, T. REGULE, A. L.SAFCHUK, G. E. WOLOSCHAK 
Ἡ Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδος τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ οἱ Γυναῖκες ..., σελ. 87

π. ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ ΜΑΡΤΖΟΥΧΟΣ 
Ἐπιτρέπει ὁ Χριστὸς νὰ καταριέσαι; ..., σελ. 90

Διάλογος μὲ τοὺς ἀναγνῶστες ..., σελ. 95

Τὸ Βιβλίο ..., σελ. 98

Οἱ συνεργάτες τοῦ 138ου τεύχους ..., σελ. 110


«ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑ» 
Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ι Κ Ο τεύχους 138ου

«Χρήμα», ως γνωστό, σημαίνει κάτι που  το χρειαζόμαστε, κάτι που χρησιμοποιείται ως αναγκαίο. Κυρίαρχο στην ανθρώπινη ζωή, φαίνεται να ΄ναι το τέκνο της χρείας, γονιμοποιημένης από την ανθρώπινη εφευρετικότητα.

Ποιες σχέσεις αναπτύσσουν με τη χρεία και το εφεύρημα του χρήματος οι Χριστιανοί; Προφανώς πολλές και ποικίλες. Αλλά, ποιες δίνουν τον τόνο; ποιες διαποτίζονται από έγνοια για τα κριτήρια του ευαγγελίου και ποιες, αντιθέτως, θεωρούν αυτονόητο ρεαλισμό τον συσχηματισμό με το εκάστοτε οικονομικό σύστημα; Φυσικά, ουδείς μπορεί να βρεθεί έξω από την εποχή του και ουδείς (ακόμα κι αν στο έπακρο δυσανασχετεί μ’ αυτήν) δύναται να βρεθεί αυτομάτως σε κοινωνίες που δεν ζουν με το χρήμα, με τη συσσώρευσή του και με τα δίκτυα δύναμης που αυτή προϋποθέτει ή συνεπάγεται. Αλλά μπορεί να κοπιάσει για έναν προβληματισμό ο οποίος θα αφαιρεί τη μάσκα του αυτονόητου από πλήθος επιλογών, και θα κάνει αρχόντισσα του ανθρώπινου βίου την ευθύνη. Προβληματισμό που θα εκφέρεται και ρηματικά και έμπρακτα, ως στάση ζωής η οποία αλλάζει τον κόσμο, όπως η μαγιά τη ζύμη, αρκεί η μαγιά να είναι όντως μαγιά και όχι… στόκος.

Και ρηματικά και έμπρακτα! Υπάρχουν ρήματα που έχουν κόστος, υπάρχουν και ρήματα ανέξοδα, μεγαλοστομίες σε εντελή αναντιστοιχία προς τον τρόπο ζωής. Η αναντιστοιχία αυτή καραδοκεί παντού και όλους, και αποτελεί τον μεγάλο ύφαλο της ανθρώπινης συνθήκης και της εκκλησιαστικής ζωής. Αλλά το χειρότερο είναι μάλλον κάτι άλλο: Τα ρήματα που εκφέρονται εν ονόματι του Χριστού, για να συνθέσουν όμως «θεολογίες» συνειδητά και ριζικά αντί-χριστες. «Θεολογίες» που καταγίνονται να δικαιώσουν τη διαπλοκή και τον Μαμωνά. Η χριστιανική συνείδηση, λοιπόν, χρειάζεται αγρύπνια, άσκηση στο να μην εξαπατάται από «παν ρήμα αργόν» (Ματθ. 12: 36). Προσοχή, θα έλεγε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, η ανά-λυση να μη καταντήσει παρά-λυση [1]. Η χριστιανική συνείδηση χρειάζεται την αρετή τού να χάνει τον ύπνο της, ιστάμενη δια παντός μπρος στο κεντρικό ερώτημα της χριστιανικής ταυτότητας:

«Είσαι γεμάτος δολιότητα, παράνομε Ιούδα,
γιατί είσαι τόσο νοσηρά φιλάργυρος,
που αναπόφευκτα έγινες μισάνθρωπος.
Μα αν τα πλούτη αγαπούσες,
γιατί σύχναζες κοντά σ’ εκείνον που δίδασκε τη φτώχεια;» [2].

Οι κίνδυνοι για την ανθρώπινη ακεραιότητα και για την απονεύρωση του Ευαγγελίου είναι πολλοί, είτε επειδή η λύσσα της απόκτησης τρέφεται αχόρταστα με την εκμετάλλευση του συνανθρώπου, είτε επειδή καθαυτήν η προσήλωση στο χρήμα (ακόμα κι όταν γίνεται με κοσμικώς νόμιμους τρόπους) στεγνώνει την ανθρώπινη ψυχή. Και είναι κίνδυνοι που χρειάζεται να αντιμετωπίζονται με πνεύμα κριτικό, ασκητικό, πρόθυμο για ανατροπές και για μετάνοια, ώστε εν τέλει το χρήμα να υποτάσσεται στην ανθρωπιά και να ακούγεται μακρινή και ανεπίκαιρη η αγωνία του Μ. Βασιλείου:

«Έως πότε θα είναι παντοδύναμο το χρυσάφι, των ψυχών η αγχόνη, το  αγκίστρι του θανάτου, της αμαρτίας το δόλωμα; Έως πότε θα κυβερνάει ο πλούτος, η αιτία του πολέμου, για τον οποίο κατασκευάζονται όπλα, για τον οποίο ακονίζονται ξίφη;» [3].

Ουτοπικά; Φυσικά ουτοπικά! Είναι το όχι-εδώ, όχι-ακόμη, είναι το φως που ρίχνει στο σήμερα το όραμα της Βασιλείας. Και οι εστίες που δεξιώνονται το φως αυτό, είναι η έμπρακτη πίστη και η έμπιστη πράξη!

Το τεύχος αυτό είναι, ουσιαστικά, το τρίτο μέρος μιας τριλογίας.  Πρώτο μέρος της ήταν το αφιέρωμά μας «Η οικονομία σε κρίση» (114, το 2010), και δεύτερο μέρος ο «Νεοφιλελευθερισμός» (131, το 2014). Στα Προλογικά τους είχαμε δώσει διευκρινίσεις και είχαμε ορίσει άξονες οι οποίοι ισχύουν και προϋποτίθενται για το παρόν μας αφιέρωμα. Δεν μπορούμε να τα αναδημοσιεύσουμε τώρα, μα θερμά παρακαλούμε τον αναγνώστη να κάνει τον κόπο να τα λάβει υπόψη του. Τα κείμενα του παρόντος αφιερώματος δείχνουν ότι η αναμέτρηση με τη δεσποτεία του χρήματος είναι αδιάκοπη στις εκκλησιαστικές διαδρομές, η σύγκρουση θεολογιών και «θεολογιών» διαχρονική, η ανάγκη για αναπροσανατολισμό προς τα ουσιώδη αδιάκοπη, η χρεία για συγκεκριμένες προτάσεις μεγάλη, το δυνάμωμα των εστιών ζωτικό!

ΘΑΝΑΣΗΣ Ν. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ


ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Martin Lutrher King, Jr., «Strength to Love», Fortress Press, Philadelphia 91989, σ. 27.
[2] Στιχηρό ιδιόμελο Μ. Πέμπτης, «Η Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα» (απόδοση Γιάννης Σούκης), εκδ, Αρμός 2007, σ. 163
[3] PG 31, 297B. Μτφρ. Γεωργίου Δ. Ροδίτη, «Χριστιανισμός και πλούτος», Αθήνα 2009 (3η έκδ.), σ. 355.