Γράφει ο π. Ιάσων Κεσέν
Οι αρχαίοι Έλληνες όταν λάτρευαν τους θεούς τους δεν εφόραγαν στο κεφάλι τίποτε. Ήταν με κεφάλι ακάλυπτο σε αντίθεση με τους ανατολικούς λαούς όπως τους Πέρσες, οι οποίοι ό,τι και να έκαναν φόραγαν πάνω στο κεφάλι καπέλο, πόσο μάλλον δε όταν λάτρευαν τους θεούς τους. Αν δούμε τα αγγεία των Ελλήνων δεν υπάρχουνε θρησκευτικές σκηνές που οι συμμετέχοντες να φοράνε κάποιο καπέλο: άντε φύλλα δάφνης ή άλλων φυτών, κάποιο ύφασμα -το πολύ-πολύ- αλλά ως εκεί. Οι ανατολικοί όμως κάλυπταν το κεφάλι με καπέλο κι απ' το ρούχο τους ξέχωρο, σε ένδειξη σεβασμού προς το θείο.
Αντίστοιχα έπρατταν κι οι Αιγύπτιοι, ομοίως κι οι Εβραίοι. Μην ξεχνάμε ότι ο γενάρχης των Εβραίων ήταν από τη Μεσοποταμία. Το χωριό του Αβραάμ ήταν η Ουρ-καζντίμ, ένα μέρος στα βάθη της Ανατολής. Έπειτα, αν σκεφτεί κανείς ότι οι Εβραίοι, πριν τον Μωυσή, έζησαν τόσα πολλά χρόνια στην Αίγυπτο, εύκολα θα καταλάβει κατά πόσον ο πολιτισμός τους συναντήθηκε με τον αιγυπτιακό. Η λατρεία των Εβραίων δημιουργείται στην έρημο αφότου έφυγαν απ' την Αίγυπτο. Στιλιστικά, η ένδυση του Αρχιερέα των Εβραίων μοιάζει πάρα πολύ μ' εκείνη των Αιγυπτίων αλλά και των λαών της Ανατολής: Πάρθοι, Μήδοι, Ελαμίτες. Όλοι αυτοί έχουν καλυμμένο κεφάλι σε ένδειξη απόλυτου σεβασμού και αφοσίωσης στους θεούς. Ας θυμηθούμε πως εικονίζει η Βυζαντινή Τέχνη τους τρεις Μάγους ή τους τρεις Παίδες εν καμίνω, μ' εκείνο το χαρακτηριστικό καπελάκι που λέγεται “φρυγική καλύπτρα”.
Η χριστιανική λατρεία ξεπηδά σ' ένα εβραϊκό περιβάλλον. Ωστόσο, για εκατό χρόνια μετά απ' την Πεντηκοστή, δεν υπήρχε άλλο άμφιο εκτός από τη μάλλινη ταινία γύρω απ' το λαιμό του αρχιερέα και πάνω στους ώμους που ονομάζεται Ωμόφορο. Ο λόγος που το άμφιο αυτό φτιάχνονταν από μαλλί προβάτου ήταν για να θυμίζει τον Καλό Ποιμένα Χριστό, ο οποίος έψαξε, βρήκε και σήκωσε στους ώμους το χαμένο πρόβατο, δηλαδή τη φύση των ανθρώπων. Έπειτα, προστίθεται κι η ράβδος, σε ανάμνηση της μπαστούνας του βοσκού. Μίτρα ή κάλυμμα στο κεφάλι δεν είχανε, μάλιστα ξύριζαν το πάνω μέρος των μαλλιών για να θυμούνται ότι σ' εκείνο το μέρος έβαλε ο επίσκοπος το χέρι του και τους χειροτόνησε.
Στη Ρώμη ωστόσο, υπήρξε μια μικρή ιδιομορφία καθώς το μεγαλύτερο μέρος των χριστιανών επρόκειτο για εκχριστιανισμένους Εβραίους. Η Ρώμη ήταν μια πόλη με πάρα πολλούς Εβραίους. Υπάρχουνε κατακόμβες, επιγραφές και τάφοι της εποχής που μαρτυρούν αυτό το γεγονός. Η τιάρα του Πάπα συνδέεται με την εβραϊκή λατρεία κι ανακαλεί τις ρίζες της στον Εβραίο Αρχιερέα.
Οι άνθρωποι όμως τότε, αναζητούσαν το ξένο. Θαύμαζαν το μακρινό και μάλιστα θέλγονταν πολύ απ' τον εξωτισμό της Ανατολής. Πολλά έθιμα απ' την Ανατολή, ήρθανε στο Βυζάντιο και επέζησαν. Γύρω στον 6ο αιώνα, ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου θα φορέσει ένα στέμμα, το οποίο μοιάζει πολύ μ' εκείνο των ανατολικών. Πριν τον Ιουστιανιανό δεν σκέφτηκε κανείς απ' τους αυτοκράτορες να βάλει στο κεφάλι του κάτι άλλο, εκτός από δάφνες, περικεφαλαίες και τα συναφή. Το ζεύγος Ιουστινιανού-Θεοδώρας στα ψηφιδωτά της Ραβένας -που δείχνουνε τους εαυτούς τους- φοράει στο κεφάλι κάτι σαν τη σημερινή μίτρα και κρέμονται κάτι διαμαντάκια στη σειρά σαν κολιέ: τα περπενδούλια.
Απ' τον Ιουστινιανό και πέρα, η μίτρα έγινε αυτοκρατορική μόδα. Όταν έπεσε η Πόλη, η μίτρα είχε περάσει στο συλλογικό ασυνείδητο των ανθρώπων και σήμαινε την εξουσία με το Έλεος του Θεού. Τη μίτρα του Αυτοκράτορα, την έλαβε ο Πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης, σύμβολο της Ρωμιοσύνης. Έπειτα με τα χρόνια την επήρε και ο κάθε επίσκοπος. Έτσι, περνώντας από χιλιάδες κύματα το κάλυμμα της κεφαλής των ανατολικών, έγινε σημείο εξουσίας στο Βυζάντιο και σύμβολο διακονίας στη ζωή της Εκκλησίας σήμερα, σύμβολο του αιματοβαμμένου ακάνθινου στεφάνου του Σταυρωθέντα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου