Η Τεσσαρακοστή: Οδός προς την Ανάσταση

Γράφει ο Ιωάννης Σπιτέρης

Αρχιεπίσκοπος πρώην Κερκύρας

Με την Τεσσαρακοστή και το Πάσχα ο Χριστιανός εισάγεται στην πιο σπουδαία περίοδο του Λειτουργικού Έτους. Πρόκειται για μια περίοδο καταλυτική για τη χριστιανική μας ζωή. Μέσα από αυτές τις γραμμές, θα προσπαθήσουμε να χαράξουμε μερικά σημεία που θα μας βοηθήσουν ως κοινότητα, στην πορεία μας προς το Πάσχα.

Η οδός της προσφοράς

Διασχίζει αυτό το δρόμο, αυτός που απελευθερώνει την καρδιά του από κάθε προστατευτική ασπίδα, από τις φοβίες και τις υποψίες. Έτσι, σιγά σιγά αποκτάει μια τρυφερή καρδιά, ικανή να συμμεριστεί τον πόνο και τις ανάγκες του άλλου. Τότε ανοίγει τα μάτια, την καρδιά και τα χέρια, για να βοηθήσει αυτούς που έχουν ανάγκη. Ας προσπαθήσουμε, κυρίως κατά τη διάρκεια αυτής της Τεσσαρακοστής και της Μεγάλης Εβδομάδας, να ανακαλύψουμε αυτούς οι οποίοι, μέσα στις κοινότητες μας και γύρω μας, έχουν κάποια ανάγκη. Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε ως κοινότητα και ως άτομα;

Η οδός της προσευχής

Η περίοδος της Τεσσαρακοστής είναι ένα χρονικό διάστημα που μας δωρίζει ο Θεός για να γίνει πιο εντατική η σχέση μας μαζί Του. Είναι μια περίοδος που καλούμαστε να ανοίξουμε τα αυτιά της καρδιάς μας για να ακούσουμε το Λόγο του Θεού και να ανταποκριθούμε σε Αυτόν. Από το άκουσμα του Λόγου και από την απάντηση που δίνουμε σ’ Εκείνον, προέρχεται κι ενδυναμώνεται η πίστη μας και τρέφεται η προσευχή μας. Τα Ευαγγέλια της περιόδου της Τεσσαρακοστής και του Πάσχα, όπως εξ’ άλλου όλο το Ευαγγέλιο, είναι τόσο πλούσια από σοφία, μας φανερώνουν με απόλυτη σαφήνεια την αγάπη του Θεού για εμάς, μας προσφέρουν τόση παρηγοριά, που η μελέτη τους θα μας πλημμυρίσει από χαρά και θα μας ωθήσει στην προσευχή.

Νομίζω, πως σ’ αυτή την ατμόσφαιρα και σ’ αυτήν τη λειτουργική περίοδο, είναι προφανές να υπογραμμίσω ακόμη μια φορά την σπουδαιότητα της εβδομαδιαίας τέλεσης του Πάσχα στην κυριακάτικη Θεία Λειτουργία. Δυστυχώς, και σ’ εμάς φανερώνεται έντονα η απώλεια της χριστιανικής μας ταυτότητας και της χριστιανικής μας συνείδησης. Μ’ αυτόν τον τρόπο, η Κυριακή, για πολλούς, δεν είναι πια η «Ημέρα του Κυρίου», αφιερωμένη στην τέλεση της μνήμης του θανάτου και της Ανάστασης του Χριστού, αλλά έχει γίνει το «week end» για διασκέδαση και ξεκούραση, χωρίς καμία αναφορά στο σκοπό για τον οποίο καθιερώθηκε. Είναι ανάγκη να ανακαλύψουμε ξανά την ομορφιά της χριστιανικής Κυριακής, σε συνδυασμό με την απαραίτητη και οφειλόμενη ξεκούραση.

Η οδός της νηστείας

Η νηστεία αφορά το σώμα, αλλά δεν σταματά εκεί, αφού ως τελικό στόχο έχει την ψυχή. Η Εκκλησία, πράγματι, δεν μας προτείνει μια κούρα αδυνατίσματος για λόγους υγείας ή αισθητικής. Σκοπός της είναι να αισθανθούμε λίγη στέρηση για να νοιώσουμε και πάλι την πείνα και τη δίψα για το Λόγο του Θεού. Η απελευθέρωση από την άχρηστη κατανάλωση, από τις άσκοπες δαπάνες και σπατάλες, οι οποίες αποτελούν μια προσβολή για τους φτωχούς και τους μετανάστες, μας βοηθάει να ανακαλύψουμε αυτά που πραγματικά αξίζουν και παραμένουν διαχρονικά σε αξία. Νηστεία, στο βάθος, σημαίνει να στερηθώ κάτι από εμένα και να το προσφέρω σε αυτούς που δεν έχουν. Η νηστεία δεν είναι ποτέ αυτοσκοπός

Είναι χρήσιμο να θυμηθούμε τα λόγια του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου: «Τι όφελος έχουμε όταν απέχουμε από τα πουλερικά και τα ψάρια, δαγκώνουμε όμως και κατατρώμε τους αδελφούς μας;».

Η οδός της μετάνοιας

Για να μπορέσουμε να αγαπήσουμε, να προσφέρουμε, να προσευχηθούμε, να μελετήσουμε το Λόγο του Θεού, είναι ανάγκη να απελευθερώσουμε το νου μας και την καρδιά μας από τα βάρη και τις φυγόκεντρες δυνάμεις που μας απομακρύνουν από το Θεό κι από τ’ αδέλφια μας. Χρειάζεται να ξαναβρούμε και πάλι τις γνήσιες χριστιανικές αξίες της ζωής που έχουν αλλοιωθεί από μια κοινωνία που όλο και περισσότερο αποχριστιανοποιείται και στην οποία το μόνο που κυριαρχεί είναι ο εγωισμός και το συμφέρον, η στιγμιαία απόλαυση, η εκμετάλλευση του άλλου, η σκληροκαρδία…

Χρειάζεται ένα μεγάλο ταρακούνημα για να ξαναβρούμε τους εαυτούς μας, τον αυθεντικό τρόπο ζωής και αυτό το ταρακούνημα μονάχα ο Εσταυρωμένος Χριστός μπορεί να μας το δώσει. Εκείνος είναι η απόλυτη και η οριστική αποκάλυψη της αγάπης του Θεού για εμάς, είναι ο Πάσχοντας Χριστός που η Εκκλησία με τόση στοργή μας παρουσιάζει αυτή την περίοδο, αλλά κυρίως κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας. Κοιτάζοντας το Σταυρό μπορούμε να μετανιώσουμε για τις αμαρτίες μας και να μεταστραφούμε. Το Ιερό Μυστήριο της Μετάνοιας αποτελεί μοναδική ευκαιρία να ξαναβρούμε τη φιλία μας με το Θεό και να δούμε στο πρόσωπο των άλλων τους αδελφούς μας και όχι τον αντίπαλο μας ή χειρότερα κάποιον τον οποίον προσπαθούμε να εκμεταλλευθούμε προς ίδιον όφελος.

Η οδός της Ανάστασης

Όλη η ζωή του Χριστιανού είναι μια οδός που οδηγεί προς το φως και την Ανάσταση. Ο «δρόμος του Σταυρού» (Via Crucis) της Τεσσαρακοστής, είναι στην πραγματικότητα ο «δρόμος του Φωτός» (Via Lucis) του Πάσχα. Το Πάσχα φωτίζει «αναδρομικά» όλη τη ζωή του χριστιανού και κυρίως τις σκοτεινές πτυχές της ζωής, του πόνου και του θανάτου. Η Ζωή του Αναστημένου Χριστού εισχωρεί σε όλα τα φθαρτά κύτταρα της ανθρώπινης ιστορίας, γίνεται απελευθερωτική δύναμη ενάντια στο σκάνδαλο του σταυρού, κάθε σταυρού, ακόμη και του τρομερού σκανδάλου του πολέμου της Ουκρανίας, εκεί όπου χριστιανοί σκοτώνουν χριστιανούς, καταστρέφουν περιουσίες τους, αναγκάζουν στην προσφυγιά χιλιάδες γυναικόπαιδα.

Πριν γευθούμε τη χαρά του Πάσχα, ας μην ξεχάσουμε ότι το πάθος και ο πόνος του Χριστού πάνω στο Σταυρό δεν αφορούν μόνον Αυτόν, αλλά κάθε μορφή ανθρώπινου πόνου, οποιουδήποτε πόνου, που καθιστά τον άνθρωπο δέσμιο, που τον καταπιέζει, που τον καθιστά αντικείμενο. Αν ο ίδιος ο Χριστός γεύθηκε τον πόνο, την αποτυχία και το θάνατο, σημαίνει πως όλες αυτές οι καταστάσεις, πέρα από την φαινομενικά παράλογη μορφή τους, μπορούν να αποκτήσουν ένα νόημα σωτηρίας, μπορούν να μετατραπούν σε Ανάσταση, σε Πάσχα, σε Ζωή!