Άνοια: Μια ακόμη μάστιγα του αιώνα

Γράφει η ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΜΟΥΣΟΥΡΑ

Ήταν εκείνα τα γλυκόπικρα μεταπολεμικά χρόνια. Φτώχεια, ανέχεια, ανεργία. Δύσκολη ζωή και για τους κατοίκους των χωριών αλλά και της πόλης.

Η επίσκεψη στο γιατρό, μόνο σε πολύ μεγάλη ανάγκη. Όλα με σπιτικά γιατροσόφια. Για τον υψηλό πυρετό, κομπρέσες με νερόξυδο στο κεφάλι. Αν για κάποιο λόγο χρειάζονταν ενέσεις, τις έπαιρναν από το Φαρμακείο, με συνταγή φυσικά, και πάντα στη γειτονιά υπήρχε μια γυναίκα, συνήθως, όπου έκανε ενέσεις ακόμα και ενδοφλέβιες. Πονόλαιμος, «άλειμμα με ιώδιο» στο λαιμό! Σε ένα ξύλο λεπτό τύλιγαν βαμβάκι γύρω στην άκρη, το βουτούσαν στο ιώδιο και με αυτό άλειφαν βαθιά το λαιμό! Έτσουζε μεν, περνούσε σύντομα δε. Για το βήχα, μια κουταλιά πετιμέζι κάμποσες φορές την ημέρα. Αν «κόχλαζε» το στήθος, δείγμα ότι υπήρχαν ακροαστικά, κατάπλασμα με ζεστό Λιναρόσπορο ή με οινόπνευμα! Και για γρίπη, εντριβές σε πλάτη και θώρακα με οινόπνευμα και «κούφιες» ή «κοφτές» βεντούζες! Ο πονόκοιλος ή στομαχόπονος, περνούσε με χαμομήλι ή αλιφασκιά. Πόνος στο αυτί, ένα μικρό βαμβακάκι βουτηγμένο σε ζεστό λάδι, όπου το άφηναν στο αυτί όλη νύχτα. Η δυσκοιλιότητα, σχεδόν άγνωστη, (γιατί το διαιτολόγιο πολύ απλό και υγιεινό) αλλά η διάρροια στην ημερησία διάταξη! Έβραζαν ρίγανη και την έπιναν, ωφέλιμη και στην δυσκοιλιότητα.

Για το κάψιμο, ασπράδια από αυγό!

Για πόνους αρθριτικών στα πόδια, εντριβές με πετρέλαιο, ναι, καλά ακούσατε και σας διαβεβαιώ κανείς δεν έπιασε φωτιά να καεί! Για τις ψείρες, ντι-ντι-τι ή πετρέλαιο, έδεναν σφιχτά το κεφάλι για λίγες ώρες να ψοφήσουν τα σιχαμερά ζωύφια. Ακολουθούσε σχολαστικό χτένισμα με ειδικό, πετενί (:χτένα σιδερένια με πολύ λεπτά δόντια), ώστε να φύγουν από το κεφάλι ψόφιες ψείρες και κονίδες και μετά λούσιμο!

Ο τοκετός στο σπίτι, με τη μαμή του χωριού, (πρακτική, όχι απαραίτητα εκπαιδευμένη), και συγγενείς γύρω για στήριξη και βοήθεια. Αν πατούσαν αγκάθι ή καρφί, το αγκάθι το τραβούσαν κι έβγαινε και τόσο εκεί όσο και στην μικρή πληγή του καρφιού, μπόλικο ιώδιο, για τη μόλυνση, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, θα έκαναν αντιτετανικό ορό!

Για να είναι λεία και στιλπνά τα μαλλιά, λούσιμο με βρόχινο νερό και ξέπλυμα με ξύδι!

Εν ολίγοις, όλα λύνονταν αξιοποιώντας εκείνα τα λίγα που υπήρχαν τότε, αλλά και με κοινή λογική χωρίς τρεχάματα σε γιατρούς, αφού, πανάκριβες οι βίζιτες να πας στο Ιατρείο αλλά και να έρθει ο γιατρός στο σπίτι. Και τα φάρμακα, εκτός που ήταν πανάκριβα, δεν υπήρχαν κιόλας.

Στα γεράματα, που προέκυπταν πολλά, όπως απώλεια δοντιών, μαλλιών, ακοής όρασης, κινητικότητας και άλλα πολλά, απλά αποδέχονταν την πραγματικότητα και προσαρμόζονταν, ανάλογα. Σπάνιοι και ανύπαρκτοι στις επαρχίες οι Οφθαλμίατροι, Οδοντογιατροί και άγνωστες (γιατί και να υπήρχαν στις μεγαλουπόλεις, απρόσιτες λόγω υπερβολικής τιμής) οι οδοντοστοιχίες, κοινώς, μασέλες!

Αποδεκτό χωρίς ιδιαίτερες ανησυχίες και το γεγονός ότι ο γέρος άνθρωπος ξεχνάει! Ακόμα κι αν έλεγε καμιά ασυναρτησία ή χανόταν πολλές φορές, ουδείς ανησυχούσε ιδιαίτερα. Γέρος/γριά άνθρωποι ήταν, λογικό να μπερδεύονται και να ξεχνάνε! Τους φρόντιζαν δικοί και ξένοι όσο γινόταν, ώστε να μην κινδυνεύουν κι έμενε εκεί το θέμα!

Η σημερινή μάστιγα, η Άνοια, ούτε σαν λέξη ήταν γνωστή.

Δεν κάνουμε συγκρίσεις με το σήμερα, απλά εκθέτουμε πώς ήταν η ζωή τότε, ιδιαίτερα στις επαρχίες.

Αναρωτιέμαι, πιθανόν δεν είμαι η μόνη, πώς αντέξαμε εμείς τότε με όλα αυτά τα γιατροσόφια, τα περισσότερα εκ των οποίων, σήμερα, θεωρούνται άκρως επικίνδυνα και απαράδεκτα! Και όμως, ούτε αρρώστησε κανείς μας από αυτά ούτε κινδύνευσε! Τάχα σήμερα, όλα αυτά τα χημικά φάρμακα που αγνοούμε την προέλευσή τους και το περιεχόμενό τους, είναι ακίνδυνα; Όχι, βέβαια.

Σήμερα, λοιπόν, η ζωή άλλαξε πολύ, καμία σχέση με το τότε. Σήμερα και Οφθαλμίατρο θα δει ο/η ηλικιωμένος και οδοντοστοιχίες θα φορέσει και ακουστικά θα βάλει και Ορθοπεδικό θα δει για θέματα κινητικότητας και καρδιολόγο και βηματοδότη θα βάλει αν η καρδιά δε λειτουργεί σωστά και πολλά άλλα.

Γενικά, υπάρχουν όλα τα μέσα και όλες οι Υπηρεσίες ή τουλάχιστον, πολλές Υπηρεσίες στις περισσότερες ανεπτυγμένες Χώρες.

Εκείνο που λείπει, κυρίως από τις πόλεις και τις ανεπτυγμένες χώρες, είναι ο Συνάνθρωπος! Αυτός/ή που θα γνοιαστεί για τον πλησίον, για τον γείτονα, ιδιαίτερα για τον γέρο γείτονα.

Το θέμα των Γερόντων και τα προβλήματα τους απασχολεί σήμερα όλο τον πλανήτη. Γιατί ο πλανήτης μας έχει γεράσει! Οι στατιστικές λένε, ότι στις περισσότερες χώρες, είναι μεγαλύτερος ο αριθμός αυτών που φεύγουν από αυτών που γεννιούνται. Πολλές χώρες, προσπαθούν να λύσουν το πρόβλημα της υπογεννητικότητας, δεχόμενοι μετανάστες. Και η Μετανάστευση όμως δημιουργεί άλλα προβλήματα.

Σήμερα τρέχει με τέτοιους ρυθμούς η ζωή, που ο άνθρωπος μόλις και μετά βίας προλαβαίνει τα δικά του και τα της φαμελιάς του. Πού να περισσέψει χρόνος για το γείτονα; Ο σημερινός ηλικιωμένος, που αρχίζει και ξεχνάει ή που χάνεται καμιά φορά αν πάει λίγο πάρα πέρα από τη γειτονιά του, κινδυνεύει από πολλά και χρειάζεται συνεχή επίβλεψη. Δεν υπάρχει πια ο δικός, ο φίλος, ο γείτονας, που θα γνοιαστεί και θα τρέξει. Είναι μόνο η άμεση οικογένεια, που θα φροντίσει να δει γιατρό, ιδιαίτερα γεροντολόγο που ειδικεύεται στις γεροντικές παθήσεις/ασθένειες. Αν χρειαστεί, θα γίνουν παραπομπές σε νευρολόγο και ψυχίατρο αν υπάρχουν προβλήματα μνήμης/αντίληψης και παρεμφερή. Καλό είναι, όμως, να γνωρίζουμε όλοι ποιες είναι οι βασικές συμπεριφορές που πρέπει να μας κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου, ότι κάτι δεν πάει καλά, είτε με δικό μας ηλικιωμένο άτομο, είτε και με εμάς τους ίδιους.

Τα πρώτα συμπτώματα αυτής της μάστιγας όπου θα πρέπει να ανησυχήσουν την οικογένεια είναι:

Απώλεια μνήμης.

Δυσκολία να βρει το άτομο τις κατάλληλες λέξεις όταν μιλάει. Αλλαγή στην ψυχική διάθεση, με απότομα σκαμπανεβάσματα. Κατάθλιψη. Εσφαλμένη αντίληψη και ανικανότητα λογικής, π.χ. μπορεί να κάνει μπάνιο μεσοχείμωνα με κρύο νερό, ή να τοποθετεί, πράγματα σε λάθος θέση, όπως, το αλάτι στο ψυγείο και το γάλα στο Ντουλάπι.

Χάνει την αίσθηση του χρόνου και του τόπου, αποπροσανατολίζεται, εξ ου και πολλοί βγαίνουν έξω από το σπίτι και δεν ξέρουν να γυρίσουν πίσω. Φοβερά επικίνδυνο για την προσωπική τους ασφάλεια. Πολλοί γέροντες και γερόντισσες βρήκαν τραγικό θάνατο, γιατί περιπλανήθηκαν μακριά από την περιοχή τους, συνέχισαν την άσκοπη περιπλάνηση μέχρι που έπεσαν σε χαντάκι ή πέθαναν από δίψα και ασιτία και τους βρήκαν σε ερημικό τόπο τυχαία, πολλές μέρες ή εβδομάδες αργότερα.

Το άτομο, δεν έχει την ικανότητα να κατανοεί τι συμβαίνει γύρω του και επαναλαμβάνει την ίδια ερώτηση πολλές φορές. Ούτε μπορεί να υπολογίσει το χρόνο, δηλαδή αν είναι πρωί, μεσημέρι ή βράδυ.

Δεν μπορεί να ακολουθήσει και την πιο απλή οδηγία. Αρχικά, στο περιβάλλον μπορεί να νομίζουν πως είναι θέμα αφηρημάδας ή ότι δεν προσέχει.

Δημιουργούνται προβλήματα ισορροπίας, επηρεάζονται οι κινήσεις, μπορεί να γέρνει μπροστά ή στο πλάι. Παραμελεί την προσωπική φροντίδα, μπορεί να μη θέλει να πλυθεί ή να αλλάξει ρούχα. Μειώνεται στο ελάχιστο η όρεξη για φαγητό, το φτύνει ή αρνείται να φάει.

Χάνονται οι κοινωνικές επιδεξιότητες και μπορεί να συμπεριφέρεται με τρόπο άσχημο που κάποιες φορές, προκαλεί αμηχανία ή φόβο στους άλλους.

Να διευκρινίσω, δεν είναι «επιστημονικό» αυτό το κείμενο, απλά αναφέρω τα πρώτα πιθανά συμπτώματα της Άνοιας, η οποία έχει πολλές μορφές, μία από αυτές είναι η Alzheimer, και πολλές διαφορετικές αιτίες. Τη σωστή διάγνωση, θα την κάνουν οι Ειδικοί. Καλό είναι, όμως, να γνωρίζουμε όλοι μερικά βασικά πράγματα για τη μάστιγα αυτή που επηρεάζει πολύ κόσμο σήμερα.

Αυτή τη στιγμή, στην Αυστραλία που ζω, υπάρχει μισό εκατομμύριο ατόμων, αμφοτέρων των φύλων, που έχει επίσημα διαγνωστεί με Άνοια! Υπολογίζεται, ότι μέσα σε μια δεκαετία, ο αριθμός αυτός θα ανέλθει στο ενάμισι εκατομμύριο. Στην Αμερική, 9% του πληθυσμού άνω των 65 ετών, με το 33/% άνω των 85, έχουν διαγνωστεί με Άνοια.

Στην Ελλάδα, υπάρχουν 200.000 άτομα με επίσημη διάγνωση Άνοιας. Εκτός, φυσικά από εκείνους που δεν έχουν διαγνωστεί ακόμα, γιατί μπορεί να βρίσκονται στα αρχικά στάδια και να μην είναι τόσο εμφανή τα συμπτώματα..

Δεν υπάρχει Χώρα στον Πλανήτη που να μην έχει επηρεαστεί από αυτή τη Μάστιγα! Τη Μάστιγα του Αιώνα, ή τουλάχιστον, μία από αυτές!

Το άτομο με Άνοια, σιγά-σιγά αποκόβεται πλήρως από την κοινωνία αλλά και από τον οικογενειακό ή φιλικό κύκλο. Φτάνει στο σημείο να μην αναγνωρίζει παρά μόνο το άτομο που βλέπει όλη μέρα και που τον/την φροντίζει. Αναπόφευκτα, όμως, σταδιακά δεν αναγνωρίζει ουδένα.

Όταν η Μαρία, γύρω στα 72 προσβλήθηκε από Άνοια, στο άμεσο περιβάλλον έπεσαν από τα σύννεφα! Ήταν μια καταξιωμένη Γυναίκα, εξαιρετική Σχεδιάστρια Μόδας και Μοδίστρα. Εργαζόταν σε έναν από τους πιο Μεγάλους Οίκους Μόδας, με ειδικότητα τα πανάκριβα νυφικά! Κομψοτέχνημα και αριστούργημα ό,τι έβγαινε από τα χέρια της! Μάνα δυο κοριτσιών, με δικές τους όμορφες οικογένειες. Με τον Ιγνάτιο, τον άνδρα της, ποτέ δεν τα πήγαν καλά.

Ήταν ιδιότροπος, αυταρχικός και απαιτούσε να κάνει κουμάντο σε όλους, ακόμα και στα παντρεμένα του κορίτσια! Από κάποιο σημείο και μετά, τον παραμέρισαν όλοι, ασφαλώς και η Μαρία. Όταν όμως προχώρησε και επιδεινώθηκε η κατάσταση της Μαρίας, κι επειδή έμεναν μόνοι στο σπίτι, μόνο αυτόν αναγνώριζε. Δεν τον άφηνε από τα μάτια της, ένιωθε φοβερές ανασφάλειες ακόμα κι αν ο Ιγνάτιος πήγαινε στην τουαλέτα! Κι εκείνος, καυχιόταν, πως επί τέλους, η Μαρία αναγνώρισε την αξία του! Η Μαρία, όμως, μόνο αυτόν ήθελε δίπλα της, γιατί στο σκοτισμένο μυαλό της, είχε σβήσει το παρελθόν.

Παρόμοια η κατάσταση του Νικόλα. Καλλιεργημένος, με πολλά προσόντα και γνώσεις και με μεγάλη θέση στην κοινωνία της Μελβούρνης που ζούσαν!

Η σύζυγος, μολονότι είχε κι εκείνη ένα πτυχίο, δεν το αξιοποίησε ποτέ, μειωμένα τα ενδιαφέροντά της, αλλά κτητική και καταπιεστική στον Νικόλα. Ο βίος του, αβίωτος, ιδιαίτερα, όταν παντρεύτηκαν τα παιδιά κι έμεινε μόνος με τη Φωτούλα. Όταν έγιναν εμφανή τα συμπτώματα της Άνοιας και μετά από εξετάσεις, οι ειδικοί αποφάνθηκαν ότι είχε Άνοια, άλλαξαν όλα. Στην περίπτωσή του, η Άνοια εξελίχθηκε ραγδαία, μέσα σε λίγους μήνες είχε χάσει κάθε ικανότητα για επικοινωνία. Αναγνώριζε μόνο τη Φωτούλα, τον «δήμιο του», όπως την αποκαλούσε ο ίδιος, αλλά και όλοι στο πολύ στενό περιβάλλον που γνώριζαν τη συμπεριφορά της και προσκολλήθηκε επάνω της! Κι η Φωτούλα, δυστυχώς, έπαιρνε την εκδίκησή της, μέχρι που τα παιδιά, επέλεξαν να τον βάλουν σε ένα καλό Ίδρυμα, με Πτέρυγα για άτομα με Άνοια, ώστε να έχει βασική και σωστή φροντίδα!

Ιδανικές λύσεις, δεν υπάρχουν σε αυτές τις καταστάσεις, γιατί ακόμα και ο πιο στοργικός σύζυγος αμφοτέρων των φύλων, είναι αδύνατον να φροντίσει επί 24ρης βάσης άτομο με πολύ προχωρημένη Άνοια!

Παρήγορο, ότι οι ανά τον Κόσμο Επιστήμονες, εργάζονται πυρετωδώς, στην προσπάθειά τους, να ανακαλύψουν εξετάσεις και φάρμακο, όπου θα αποτρέπει ή θα αποθεραπεύει την Άνοια. Σήμερα, υπάρχουν χάπια, τα οποία καθυστερούν την εξέλιξη της ασθένειας. Όμως, δεν είναι κατάλληλα για όλους, γιατί έχουν πολλές παρενέργειες και κάποιες φορές, αντιδρούν αρνητικά, με άλλα φάρμακα που ίσως παίρνει το άτομο.

Μέχρι τότε, όμως, οι ειδήμονες συστήνουν, να κρατάμε το βάρος μας σε λογικά πλαίσια και να τρώμε υγιεινά. Να γυμναζόμαστε όσο μπορούμε, το περπάτημα δεν στοιχίζει και γίνεται εύκολα εν παντί καιρώ και τόπω, με παρέα ή όχι.

Επίσης, να κρατάμε και το μυαλό μας σε εγρήγορση, μέσα στα όρια του δυνατού, με το διάβασμα, έστω και της εφημερίδας, να παραμένουμε ενεργά μέλη της Κοινωνίας, να συμμετάσχουμε στα κοινά, να ενδιαφερόμαστε για όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας, χωρίς εγγύηση βέβαια ότι όλα αυτά θα αποτρέψουν την Άνοια, αλλά ίσως βοηθήσουν πολύ.

Το κυριότερο, ο καναπές, να ξεκουράζεται από το… βάρος μας τις περισσότερες ώρες και το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας!

δ.μ.