Θέματα λειτουργικότητας και λειτουργικής στο νέο τεύχος (159ο) του περιοδικού "Σύναξη"

Προλογικό 159ου τεύχους

Θέματα λειτουργικῆς εἶναι αὐτὰ ποὺ ἀφοροῦν τὴ λατρεία τῆς Ἐκκλησίας. Στὴν πίστη καὶ τὴν ἐμπειρία τῶν χριστιανῶν ἡ θεία Λειτουργία καὶ ἡ τέλεση τῆς Εὐχαριστίας, ἡ προσευχὴ καὶ τὰ μυστήρια ἀναφέρουν τὴ ζωὴ τῶν πιστῶν στὸν Θεό, ζητοῦν τὴ δράση του, δεξιώνονται τὰ δῶρα του, διαλέγονται μαζί του.

    Ὁλοζώντανη διάδραση λοιπὸν πρέπει νὰ εἶναι ἡ λατρεία, ὥστε νὰ εἶναι πραγματικὰ λατρεία χριστιανικὴ καὶ ὄχι μιὰ τελετουργία μαγικῆς κοπῆς, ἡ ὁποία ἐπενδύει στὴ διαδικασία καθεαυτὴν ἀντὶ στὸν ζωντανὸ Θεό. Αὐτὰ βεβαίως ἐπισημαίνονται κατὰ κόρον ἐδῶ καὶ πολλοὺς καιρούς, ὡστόσο ἡ κυρίαρχη θρησκευτικότητα δὲν φαίνεται νὰ λογᾶ ἀπὸ τέτοιον κόρο. Μέγα τὸ τῆς μαγείας κράτος!

    Μιὰ ἔκφανση τοῦ κράτους αὐτοῦ εἶναι ἡ μετάλλαξη τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς σὲ λείψανο ἀνίκανο νὰ μιλήσει στὸ σήμερα καὶ νὰ εἰκονίσει τὸ μέλλον· ἡ παραμόρφωσή της σὲ γραφειοκρατικὸ ἱστό, ὁ ὁποῖος αὐτοσυστήνεται ὡς πληρεξούσιος τοῦ οὐρανοῦ. Τέτοιες μεταλλάξεις καὶ παραμορφώσεις καί στὴ λατρεία καί στὴν πράξη καί στὴ μαρτυρία, δηλαδὴ καί στὸ ἐσωτερικὸ τῆς κοινότητας καί στὴ σχέση της μὲ τὸν κόσμο (σχέση ἀντιδιαστολῆς, πρόσκλησης καὶ πρόσληψης ταυτόχρονα), σακατεύουν τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, πλήττουν τὴ λειτουργικότητά του. Τὸ κάνουν δηλαδὴ νὰ μὴν μπορεῖ νὰ γίνεται αὐτὸ ποὺ ὀφείλει νὰ εἶναι, καὶ νὰ μὴ ζεῖ ἔτσι ὅπως ὀφείλει νὰ ζεῖ.

Τὸ ἀφιέρωμά μας προσεγγίζει θέματα ποὺ σχετίζονται μὲ τὴν ἔγνοια αὐτή:

Ὁ π. Ἀμφιλόχιος Μῆλτος καὶ ὁ π. Μισὲλ Φεντοὺ ἐξετάζουν τὴν συνοδικότητα στὴν Ὀρθόδοξη καὶ τὴν Καθολικὴ ὀπτική. Τὰ κείμενά τους ὑπῆρξαν εἰσηγήσεις σὲ διαδικτυακὴ ἐκδήλωση τοῦ Ἰνστιτούτου Ἀνθρωπιστικῶν Ἐπιστημῶν τῶν Ἰησουϊτῶν τῆς Ἀθήνας (22-1-2021), στὸ πλαίσιο τῆς «Ἑβδομάδας ἐκδηλώσεων γιὰ τὴν ἕνωση τῶν χριστιανῶν».

Ὁ π. Ἠλίας Καραλὴς μελετᾶ τὸν ρόλο τοῦ ἀσπασμοῦ στὴ λατρεία καὶ φανερώνει τὴ σημασία ποὺ ἔχει ἡ συρρίκνωση αὐτῆς τῆς παραδοσιακῆς σωματικῆς πνευματικῆς πράξης. Ὁ Γεώργιος Καζαριὰν δίνει πολύτιμη πληροφόρηση γιὰ τὶς διακόνισσες στὴν Ἀρμενικὴ Ἐκκλησία, καὶ μάλιστα γιὰ τὴ διατήρησή τους καὶ στὰ νεότερα χρόνια. Συναφὲς εἶναι τὸ ἀπόσπασμα ἀπὸ πρόσφατο κείμενο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου γιὰ τὴ θέση τῆς γυναίκας, καὶ εἰδικὰ γιὰ τὴν διαβόητη «ἀκαθαρσία» της.

Ὁ π. Ἀντώνιος Πινακούλας μελετᾶ τὴ σχέση τοῦ μυστηρίου τοῦ γάμου μὲ τὶς σύγχρονες μορφὲς συμβίωσης καὶ προτείνει διευθετήσεις ποὺ θὰ ἀνταποκρίνονται στὶς σημερινὲς χρεῖες. Ὁ Γιῶργος Γεωργίου, τέλος, ἐκφράζει βιωματικὰ προβληματισμοὺς τῶν ἐπιτρόπων οἱ ὁποῖοι, στὸ ἔμπα τοῦ ναοῦ, ἔχουν νὰ χειριστοῦν πλῆθος διαφορετικῶν συμπεριφορῶν.

Τὸ ἀφιέρωμα πλαισιώνουν τρία ἀκόμη κείμενα: Ὁ Δημήτρης Μπαλτὰς ἀποκαλύπτει τὴ σχέση τοῦ Ὀρθόδοξου στοχαστῆ Νικολάου Μπερντιάγιεφ μὲ τὴ σύγχρονη Θεολογία τῆς Ἀπελευθέρωσης, ἡ Μαρία Χατζηαποστόλου παρακολουθεῖ θεολογικὰ μία συγκλονιστικὴ τηλεοπτικὴ σειρά, ἐνῶ ὁ Αὐγουστὴς Μπάλκας σκιαγραφεῖ τὴν τραγικὴ κατάληξη τοῦ Θεόφιλου Καΐρη, ἰδιότυπου ἐκπροσώπου τοῦ νεοελληνικοῦ Διαφωτισμοῦ.

Ψαύσεις, ὅλα αὐτά, τῆς ἔγνοιας νὰ ἀξιωνόμαστε «λειτουργεῖν ἀμέμπτως» (θεία Λειτουργία Μ. Βασιλείου) σὲ κάθε ἐπίπεδο τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς. Μὲ τὴν εὐχή, τὸ φιλότιμο νὰ ροκανίζει καρτερικὰ τὶς ἀνεπάρκειές μας.

Θ.Ν.Π.

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

π. ΑΜΦΙΛΟΧΙΟΣ ΜΗΛΤΟΣ

«Συνοδικότητα. Κλειδί στήν προσέγγιση ὀρθοδόξων καί ρωμαιοκαθολικῶν».

π. ΜΙΣΕΛ ΦΕΝΤΟΥ

«Ἡ πρακτικὴ τῆς συνοδικότητας στὴν Καθολικὴ Ἐκκλησία».

π. ΗΛΙΑΣ ΚΑΡΑΛΗΣ

«Ὁ ἀσπασμὸς στὴ Λατρεία ὡς φανέρωση ταυτότητας».

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΖΑΡΙΑΝ

«Ὁ θεσμὸς τῶν διακονισσῶν στὴν παράδοση τῆς Ἀρμενικῆς Ἐκκλησίας».

Ἐκκλησιαστικὴ ζωὴ καὶ γυναικεία «ἀκαθαρσία».

π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΠΙΝΑΚΟΥΛΑΣ

«Ἡ ἱερολογία τοῦ γάμου καὶ οἱ σύγχρονες μορφὲς συμβίωσης».

ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

«Ἡ εἴσοδος τοῦ ναοῦ. Ἕνας τόπος θεομαχίας».

ΓΙΑΝΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

«Ἐλπίδες» (ποίημα).

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΑΛΤΑΣ

«Ὁ Νικολάι Μπερντιάγιεφ καὶ ἡ Θεολογία τῆς Ἀπελευθέρωσης ».

ΜΑΡΙΑ ΧΑΤΖΗΑΠΟΣΤΟΛΟΥ

«Πάτρικ Μέλροουζ: Ἡ σταύρωση τῆς ὕπαρξης καὶ ἡ ὑποκρισία τῆς κοινωνίας».

ΑΥΓΟΥΣΤΗΣ ΜΠΑΛΚΑΣ

«Ἕνας μάρτυρας πολιτικοῦ καὶ θρησκευτικοῦ φανατισμοῦ».