Γράφει η ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΜΟΥΣΟΥΡΑ
Αφότου θυμάμαι τον εαυτό μου, άκουγα τη μαμά μου να μιλάει με θλιμμένη φωνή πάντα για τον αδελφό της τον Ανδρέα, που πέθανε πολύ νέος.
Η Χρυσή, είχε τέσσερα αδέλφια: Τον Νικόλα, το Γιάννη, τον Τιμόθεο και τον Ανδρέα. Ο Ανδρέας ήταν 19 χρονών, δυο χρόνια μικρότερος από τη Χρυσή. Μα απ' ό,τι έλεγε και το επιβεβαίωναν όλοι, ήταν ο πιο όμορφος και ο πιο καλός. Όλα της τα αδέλφια την αγαπούσαν και την πρόσεχαν, αλλά ο Ανδρέας ξεχώριζε.
Ο Ανδρέας δεν της μιλούσε ποτέ επιτακτικά ή αυταρχικά όπως τα άλλα αδέλφια. Κάποιες φορές, την προστάτευε από όλους.
Πολύ ψηλός, ψηλότερος από όλους στη φαμελιά, λεπτός με μαύρα σγουρά μαλλιά και ωραία καστανά μάτια, πολύ γοητευτικός νέος! Φυσικά, λεπτοί κι αδύνατοι ήταν όλες και όλοι εκείνα τα χρόνια.
Λιτοδίαιτοι όχι από επιλογή, αλλά από ανάγκη λόγω φτώχιας από απανωτούς πολέμους!
Η Χρυσή με τον Ανδρέα, αχώριστοι από μικροί γιατί ταίριαζαν στο χαρακτήρα και στην ηλικία. Μεγαλώνοντας, ακόμα και σε πανηγύρια πήγαιναν οι δυο τους και χόρευαν κιόλας!
Μέγα γεγονός για κείνα τα χρόνια να χορεύει μια κοπέλα σε πανηγύρι, ακόμα και με τον αδελφό της! Οι γονείς και τα μεγαλύτερα αδέλφια φώναζαν.
-Κακός ο κόσμος και κουτσομπολεύει, να πηγαίνετε στα πανηγύρια αλλά να μη χορεύετε!
Ο Ανδρέας αντιδρούσε άσχημα.
-Ας τολμήσει να πει κουβέντα κανείς και θα λογαριαστούμε. Η Χρυσή μας είναι χρυσή όνομα και πράγμα. Με τον αδελφό της χορεύει, δε χορεύει με ξένους.
Μολονότι ο Κωνσταντής και η Αντριάνα είχαν τέσσερα σερνικά και τη Χρυσή, γιόρταζαν μόνο Κωνσταντίνου κι Ελένης τον πατέρα και του Αγίου Αντρεός, τη γιορτή της μάνας και του Ανδρέα. Εκείνη τη χρονιά, όμως, του 1936, είχαν ένα λόγο παραπάνω να γιορτάζουν.
Λίγες εβδομάδες πριν, ο Κωνσταντής είχε λογοδώσει τη μοναχοκόρη του τη Χρυσή, σε ένα νέο από το διπλανό χωριό, την Κουκουναρία, το Σπύρο που θα γινόταν παπάς.
Ευλογία για το σπίτι και την οικογένεια της Χρυσής! Ωραίο και καλό παιδί ο Σπύρος, από καλή οικογένεια, (η μάνα του αρχοντοπούλα και πλούσια) και μορφωμένος!
Πτυχιούχος της Εκκλησιαστικής Προπαρασκευαστικής Σχολής Ζακύνθου!
Πολύ καλή τύχη. Τυχερός και ο Σπύρος όμως. Τη Χρυσή τη γλυκοκοίταζε από μικρός, γιατί περνούσε υποχρεωτικά μπροστά από το σπίτι της! Πολύ όμορφη, ευγενική, με καλούς τρόπους, από καλή οικογένεια, μοναχοκόρη και με προίκα!
Του Αγίου Αντρεός, ο γαμπρός, οι γονείς, τα αδέλφια του και άλλοι συγγενείς, θα πήγαιναν «Δαχτυλίδι» στη νύφη. Ο γάμος έπρεπε να γίνει πολύ σύντομα γιατί ο Σπύρος, το Μάρτη της νέας Χρονιάς θα χειροτονείτο πρώτα Ιεροδιάκονος και την επόμενη εβδομάδα Ιερέας. Οργανωμένα ήδη όλα από την Ιερά Μητρόπολη Ζακύνθου. Έτσι οι δυο οικογένειες αποφάσισαν από κοινού να μην κάνουν επίσημους αρραβώνες.
Το σπίτι άστραφτε από πάστρα κι αρχοντιά και μοσχοβολούσε από όλα που είχαν ετοιμάσει η νύφη με τη μητέρα της. Κρέας στιφάδο με χοντρά μακαρόνια, πορπέτες, κοτόπουλα στο φούρνο με πατάτες τυριά, φρέσκο ψωμί μόλις βγαλμένο από το φούρνο, νυφική κουλούρα, και σαλάτα με μαρούλια ραπανάκια και ρόκα. Έκοψαν και τις δύο κατσάμπες (:χειμωνιάτικα πεπόνια), που φύλαγαν για επίσημες μέρες, αλλά και γλυκά! Κουραμπιέδες, κουλουράκια για τον καφέ, μελαχρινό, γλυκά του κουταλιού και κυδωνόπαστο, όλα από τα άξια χέρια της μάνας και της νύφης.
Τραπέζια μεγάλα στρωμένα και στολισμένα με τα «καλά» σερβίτσια και ποτήρια, κολλαρισμένα τραπεζομάντηλα και πετσέτες, όλα στην εντέλεια.
Ήρθαν και οι συμπέθεροι με το γαμπρό, ευλόγησε το δαχτυλίδι ο παπάς του χωριού, φίλησαν το χέρι του το νυφόγαμπρο και μετά το χέρι του πατέρα και του πεθερού έκαστος.
Τελειώνοντας τα τυπικά, ο ιερέας φόρεσε το δαχτυλίδι στη Χρυσή και ο Σπύρος αγκάλιασε ντροπαλά τη νύφη και τη φίλησε στο μάγουλο. Μεσολάβησαν τα συχαριάσματα και αφού έγινε προσευχή, το ρίξανε όλοι στο φαγοπότι. Χαρές, γέλια και ευχές! Περήφανος πατέρας ο Κωνσταντής που η μοναχοκόρη του έπαιρνε άνθρωπο του Θεού! Περήφανος κι ο Νιόνιος, ο πατέρας του Σπύρου που έπαιρνε τέτοια κοπέλα ο Σπύρος του! Μετά άρχισαν τα τραγούδια, είχαν έρθει 3 φίλοι του Αντρέα με κιθάρα και μαντολίνο, κάνανε χώρο και έπιασαν όλοι το χορό!
Η νύφη έλαμπε από ομορφιά και χάρη αλλά και ευτυχία! Τον πρώτο χορό, τον χόρεψε με τον πατέρα της. Το δεύτερο με τον πεθερό της, όπως όριζαν τα έθιμα. Ακολούθησε ο πρώτος χορός με το γαμπρό, σεμνά και κάπως συνεσταλμένοι και οι δύο. Σειρά είχαν τα αδέλφια της κατά σειρά ηλικίας και μετά τα αδέλφια του Σπύρου! Όλοι έπρεπε να χορέψουν με τη νύφη! Όταν τελείωσαν τα τυπικά και στο χορό, χαλαροί και χαρούμενοι όλοι πια, είχε βοηθήσει και το καλό κρασί του Κωνσταντή, η νύφη χόρευε με το γαμπρό μετά με τον Ανδρέα που ήταν χορευταράς, τα άλλα αδέλφια όχι τόσο αλλά και με τα αδέλφια του Σπύρου. Το κρασί έρρεε άφθονο και τα ποτήρια των ανδρών, δεν προλάβαιναν να μείνουν άδεια. Συμμαζευμένες αλλά πρόσχαρες οι γυναίκες γύρω, χαίρονταν το νυφόγαμπρο που χόρευε και δειλά-δειλά έμπαιναν και οι νέοι με τις νέες στο χορό!
Κάποια στιγμή, ξαναμμένος από το χορό και το κρασί ο Ανδρέας, πετάει το βαρύ πουλόβερ που φορούσε και μένει με το πουκάμισο. Η Αντριάνα, τον πλησίασε με τρόπο και του είπε να το φορέσει γιατί «θα πουντιάσει».
Ενθουσιασμένος ο νέος, όμως, από το τριπλογιόρτι, η γιορτή του η γιορτή της μάνας και αρραβωνιάσματα της αγαπημένης του αδελφής, δεν έδωσε σημασία.
Συνέχισε με όλους το χορό, το τραγούδι και το κρασί.
Μια δόση η Αντριάνα, ανήσυχη σα μάνα, πλησιάζει με τρόπο τη νύφη και,
-Χρυσή μου, πες του Ανδρέα να φορέσει τη μπλούζα του, γιατί θα αρρωστήσει, εμένα δε με ακούει.
Μα χαρούμενος και ξέγνοιαστος ο Ανδρέας, δεν έδωσε σημασία.
-Μη βάζεις έγνοια Χρυσή μου, μπες να σύρεις το χορό να σε καμαρώσουμε, είμαι γερός εγώ.
Δεν επέμενε η Χρυσή χαρούμενη κι εκείνη, πιστεύοντας πως η μάνα υπερβάλλει.
Την άλλη κιόλας μέρα, ο Ανδρέας ανέβασε λίγο πυρετό. Ανησύχησε πολύ η μάνα. Του έκανε όσα γιατροσόφια ήξερε, βρεγμένες πετσέτες με ξύδι στο μέτωπο, κατάπλασμα στο στήθος με λιναρόσπορο και εντριβές με ζεστό λάδι και οινόπνευμα. Την επόμενη μέρα ο πυρετός πολύ υψηλότερος. Φυσικά δεν είχαν θερμόμετρο, αλλά η Αντριάνα σαν τις περισσότερες γυναίκες της εποχής, έβαζε τα χείλη στο μέτωπο του ασθενή, ιδιαίτερα στον κρόταφο για λίγα δευτερόλεπτα, έπιανε και το χέρι στον καρπό να μετρήσει τους σφυγμούς για ένα λεπτό, και έκανε σωστή διάγνωση αν έχει πυρετό ή όχι. Τρόμαξε και η ίδια ότι μπορεί να έχει πνευμονία.
Δύσκολοι οι γιατροί και για να καλέσεις γιατρό στο σπίτι, χρειάζονταν πολλά λεφτά. Μα ο Κωνσταντής, δε σκέφτηκε τα λεφτά. Πήγε στη χώρα κι έφερε τον Κούμανη το γιατρό. Άσχημα πολύ τα μαντάτα.
Δικαιώθηκε η μάνα! Πνευμονία! Πολύ σοβαρή αρρώστια γιατί δεν είχε κυκλοφορήσει ακόμα το κινίνο και η πενικιλίνη, μπορεί σε άλλες Χώρες, μα όχι στην Ελλάδα και δη στο νησί.
Κανείς δε γλίτωνε από πνευμονία.
Ο Ανδρέας, το όμορφο παλικάρι, το καμάρι όλων, ιδιαίτερα της Χρυσής, παρά τις προσπάθειες του γιατρού και της φαμελιάς, ξεψύχησε το πρωί της Παραμονής των Χριστουγέννων! Θρήνος και οδυρμός για το νέο παλικάρι που χάθηκε τόσο νωρίς και από τέτοιο θάνατο!
Χριστούγεννα ανήμερα, έγινε η κηδεία του, αμέσως μόλις τελείωσε η Χριστουγεννιάτικη θεία Λειτουργία στην εκκλησία του χωριού. Δεν ήταν γιορτάσιμη λειτουργία εκείνη, με χαρές και ευχές όπως άλλοτε. Ο παπάς, δακρυσμένος, μίλησε για το «τυχερό» νέο παιδί που το κάλεσε ο Κύριος κοντά Του, την ημέρα που γιορτάζανε τον ερχομό του δικού Του παιδιού!
Μα ούτε και το βράδυ γιόρτασαν στο χωριό το παραδοσιακό κόψιμο της Χριστουγεννιάτικης κουλούρας! Ούτε σμπάρα ακούστηκαν όταν ο νοικοκύρης έκοβε την κουλούρα, όλο το χωριό πενθούσε το χαμό του Ανδρέα.
Οι περισσότερες νοικοκυρές έφτιαξαν κουλούρα και για τη φαμελιά του Ανδρέα, πήγαν στο σπίτι του το βράδυ και τον ξενύχτησαν με τους γονείς και τα αδέλφια του, όπως ήταν το έθιμο. Οι γυναίκες στην κάμαρα που κοιμόταν τον αιώνιο ύπνο ο Ανδρέας και οι άνδρες στο πόρτεγο, κατηφείς να προσπαθούν να προσφέρουν παρηγοριά στον Κωνσταντή και τους γιους του. Εκεί και οι συμπέθεροι, ο Νιόνιος με τη Διαμαντίνα, ο Σπύρος ο γαμπρός, τα τρία του αδέλφια ο Πέτρος ο Γιάννης και ο Νικόλας και η μοναδική τους αδελφή Κούλα, που προσπαθούσε να παρηγορήσει την απαρηγόρητη Χρυσή. Μεγάλη συμφορά βρήκε την οικογένεια.
Παρά τις διαμαρτυρίες όλων και του γαμπρού και των πεθερικών, ότι αρραβωνιασμένη κοπέλα δεν έπρεπε να φορέσει μαύρα, η Χρυσή δεν υποχώρησε. Μαυροφορέθηκε από πάνω μέχρι κάτω με ρούχα της μάνας της και συνόδευσε συντετριμμένη τον αγαπημένο της αδελφό στη στερνή του κατοικία.
Με το που έγινε το Μνημόσυνο των 40 για τον Ανδρέα αρχές του Μάρτη, δειλά-δειλά, άρχισε ο Σπύρος και οι γονείς του να μιλούν για το γάμο, που έπρεπε να γίνει πολύ γρήγορα.
Μεγάλο δίλημμα για όλους και η Χρυσή, να κλαίει και να οδύρεται ότι δε γίνεται να ντυθεί νύφη μόλις έθαψαν τον αδελφό της. Της μίλησε και ο παπάς, χωρίς αποτέλεσμα. Μα οι μέρες περνούσαν και έπρεπε να γίνει η τελετή Χειροτονίας του Σπύρου. Πήγε και μίλησε σε όλη την οικογένεια και στη Χρυσή, Ιερωμένος από τη Μητρόπολη, για πολλή ώρα και κατέληξε:
-Αναγνωρίζουμε όλοι το βαρύ σας πένθος και το μεγάλο σας πόνο για τον τόσο πρόσφατο και πρόωρο χαμό του αγαπημένου σας γιου και αδελφού. Μα ήταν θέλημα Κυρίου να γίνει. Εκείνος τον κάλεσε κοντά Του και τώρα αναπαύεται εν ειρήνη στους ουρανούς. Βαραίνει η ψυχή του να σας νιώθει να αντιτίθεστε στο Μυστήριο του Γάμου.
Ο Γάμος, είναι από τα πιο ιερά Μυστήρια της Θρησκείας μας, της Ορθοδοξίας. Γάμος δε σημαίνει γλέντι και χορός, αλλά το Μυστήριο. Το γλέντι, αν μπορεί να γίνει, συμβολίζει μόνο τη χαρά των οικογενειών και του ζεύγους. Μπορεί να περιμένει, να γίνει αργότερα αυτό. Το Μυστήριο, όμως, επιβάλλεται να γίνει αυτές τις ημέρες, δεν μπορεί να αναβληθεί η προγραμματισμένη από την Εκκλησία τελετή της Χειροτονίας.
Με τη Χειροτονία του Σπύρου σε διάκονο και κατόπιν σε πρεσβύτερο ιερέα, θα μπει στο σπίτι εσάς των νεόνυμφων η ευλογία του Θεού!
Και έτσι έγινε. Λίγο μετά, σε μια πολύ σεμνή τελετή, ενώπιον Θεού και ανθρώπων, δέθηκαν με τα ιερά δεσμά του γάμου η Χρυσή και ο Σπύρος.
Δεν έπεσαν σμπάρα στα προικιά, όπως ήταν το έθιμο τότε, όλα έγιναν σεμνά και τυπικά. Με ένα απλό λευκό νυφικό, χωρίς στολίδια η Χρυσή, προσπαθώντας να φαίνεται χαρούμενη σαν νύφη, αλλά χωρίς χαμόγελο, ακόμα και έτσι, άστραφτε από νιάτα και ομορφιά δίπλα στο λεβέντη το Σπύρο, πολύ ταιριαστό και όμορφο ζευγάρι! Όταν τελείωσε το Μυστήριο το ανδρόγυνο δέχτηκε τις ευχές όλων. Όλο το χωριό είχε πάει να συμπαρασταθεί στα νέα παιδιά που κάτω από τραγικές συνθήκες ένωναν τις ζωές τους.
Μα δε γινόταν Γάμος και να μην ακουστεί τραγούδι, να μην ακουστεί έστω ένα σμπάρο, έτσι για το καλό! Μόλις κάθισαν στο τραπέζι, μετά την προσευχή, ο παπάς παρότρυνε όλους και πρώτα το γαμπρό, να πουν ένα τραγούδι για το καλό! Γρουσουζιά γάμος μουγγός κι αμίλητος.
Σηκώθηκε ο Κωνσταντής, ζήτησε από όλους να γεμίσουν το ποτήρι τους και να πιούν για το καλό στην υγειά των νιόπαντρων.
-Τον Ανδρέα μας τον πήρε ο Θεός κοντά Του και δε θα τον ξεχάσουμε ποτέ.
Σήμερα, όμως, έχουμε χαρές, παντρεύουμε τη μοναχοκόρη μας τη Χρυσή με το Σπύρο, που σε λίγες ημέρες θα αξιωθεί τη μεγάλη τιμή και ευλογία να υπηρετεί το Θεό μας! Άξιος γαμπρέ μου, άξιος, στην υγειά όλων κι εσένα Σπύρο και της Χρυσής μας που σήμερα παραδώσαμε στα χέρια σου! Στην υγειά σας συμπέθεροι, συγγενείς, φίλοι και χωριανοί!
Στις χαρές των παιδιών σας, με χαρές!
Σήκωσαν όλοι τα ποτήρια και ευχήθηκαν στους νιόπαντρους.
Ξαφνικά, σηκώθηκε ο Νουνός της Χρυσής ο Χαράλαμπος:
-Κουμπάρε Κωνσταντή, γαμπρέ, Συμπέθεροι, οι ουρανοί αγάλλονται σήμερα γιατί παντρεύουμε εσύ τη μοναχοκόρη σου κι εγώ τη φιότσα μου!
-Σήκω πάνω Φιότσα, καταλαβαίνω ότι ο πόνος σου μεγάλος. Μα σήμερα έχουμε χαρές! Μια φορά στη ζωή του παντρεύεται ο άνθρωπος!
-Σήκω κι εσύ γαμπρέ κι εσείς συγγενείς και φίλοι. Εγώ θα σύρω το χορό κι εσείς όλοι εδώ θα τραγουδάτε μαζί μας!
Αβάντι παιδιά μου με την κιθάρα και το μαντολίνο!
Σηκώθηκαν όλοι δειλά- δειλά.
- Σήμερα έχουμε χαρές! Θα παραμερίσουμε για λίγο τις λύπες! Εμπρός λοιπόν, όλοι στο χορό.
Σε λίγο, αντηχούσε το σπίτι από ένα χορευτικό τραγούδι γάμου, το πρώτο που θυμήθηκε ο Νουνός, που έσυρε το χορό κι επαναλάμβαναν όλοι: το Συρτό:
-Από χωριό εκατήβαινα/μέσα σε χώρα μπαίνω.
Βρίσκω χορό εχορεύανε και μπαίνω και χορεύω.
(...) Βλέπεις εκείνο το βουνό το ένα και το άλλο
Στο δώθε κατεβάζουνε μιας ομορφούλας γάμο.
Λίγες ημέρες μετά, ο Σπύρος, παντρεμένος πια με τη Χρυσή, φόρεσε το ράσο του Ιερωμένου! Διάκονος πρώτα και μια εβδομάδα αργότερα, τις 25 του Μάρτη του 1937, του ιερέα!
Από την Ιερά Μητρόπολη Ζακύνθου:
10 Απριλίου 1937 Αρ. Πρωτ. 729
Πιστοποιητικόν Χειροτονίας.
Δια του παρόντος αρχιερατικού ημών γράμματος, προαγόμεθα όπως καταστήσωμεν γνωστόν, ότι τη 25η Μαρτίου 1937 εν τω ενταύθα Καθεδρικόν ημών Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου εχειροτονήσαμε τη δυνάμει του Παναγίου και τελεταρχικού πνεύματος ως πρεσβύτερον τον εκ της Κουκουναρίας καταγόμενον Σπυρίδωνα Μούσουραν, πτυχιούχον της Εκκλησιαστικής Προπαρασκευαστικής Σχολής Ζακύνθου.
Ο Χειροτονήσας Μητροπολίτης
Ο Ζακύνθου Χρυσόστομος.
Γιατί έτσι είναι πάντα η κυρά Ζωή: Δάκρυ και Γέλιο χέρι-χέρι.
δ.μ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου