"Ψελλίζοντας τα ουσιώδη των σιωπών" στο Κιλκίς

Με τον παραπάνω τίτλο, σε μια επίσημη τελετή στο Συνεδριακό Κέντρο του Δήμου Κιλκίς, το περασμένο Σάββατο 27 Ιουνίου 2009, η «Μακεδονική Καλλιτεχνική Εταιρεία ΤΕΧΝΗ» τίμησε τον ποιητή π. Παναγιώτη Καποδίστρια, απονέμοντάς του το Αριστείο «ΚΟΥΡΟΣ ΕΥΡΩΠΟΥ» 2009, για το σύνολο του ποιητικού του έργου και την εν γένει πνευματική του προσφορά.
Να σημειωθεί, ότι πέρυσι είχε τιμηθεί η γνωστή ποιήτρια Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ.

Στην αρχή της εκδήλωσης η κ. ΖΩΗ ΣΑΜΑΡΑ, Ομότιμη Καθηγήτρια του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής του Αριστείου, ανέλυσε το σκεπτικό της βράβευσης. Μεταξύ άλλων είπε:

«Σε ένα γαλλικό θεατρικό έργο της ρομαντικής εποχής, ο ήρωας, Βρετανός ποιητής που διώκεται από τους συμπατριώτες του, εξηγεί ότι η πατρίδα τους είναι ένα καράβι, η κυβέρνηση καπετάνιος και όλοι οι άλλοι ναύτες. Ο Λόρδος-Δήμαρχος του Λονδίνου τον ακούει με σκεπτικισμό και ρωτά: Και τι προσφέρει στο καράβι ο ποιητής; Και ο ποιητής απαντά: “Διαβάζει στ’ αστέρια την πορεία που χάραξε το χέρι του Κυρίου.”

Αν με ρωτούσατε τι ακριβώς προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο ένας ποιητής, θα έλεγα: Εφευρίσκει ξανά τον κόσμο, δηλαδή την κοινωνία, τη φύση, το σύμπαν. Δεν επινοεί έναν καινούργιο, γιατί δεν θα μπορούσαμε να νιώθουμε άνετα μέσα σε έναν ξένο κόσμο• τον εφευρίσκει, λοιπόν, από την αρχή, με νέα μάτια, και μας προκαλεί να τον δούμε με νέο βλέμμα.

Ο πατήρ Παναγιώτης Καποδίστριας είναι η φετινή μας επιλογή για το Αριστείο. Είναι ποιητής κατεξοχήν. Πνεύμα, με την έννοια του στοχασμού και με την έννοια της ψυχής. Όπως είπα όταν πριν κάποια χρόνια υπέβαλε ταπεινά υποψηφιότητα, και χωρίς να τον αναγνωρίσουμε τον βραβεύσαμε για την ποίησή του, είναι αυτό που οι Ρωμαίοι αποκαλούσαν vates. Η λατινική γλώσσα χρησιμοποιούσε την ίδια λέξη για τον εμπνευσμένο ποιητή και τον εκπρόσωπο της θρησκείας.

Η επιλογή μας για το Αριστείο έγινε με κριτήρια αμιγώς ποιητικά. Ο πατήρ Παναγιώτης Καποδίστριας, καταξιωμένος ποιητής, έχει τιμηθεί για την ποίησή του πολλές φορές, και αναφέρω ενδεικτικά την πιο σημαντική διάκριση: το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών. Εντούτοις, πώς ήταν δυνατόν να μη σκεφτούμε ότι, στους χαλεπούς καιρούς που διανύουμε, είχαμε την ευκαιρία να επισημάνουμε το γεγονός ότι η Ορθοδοξία δεν είναι σκοταδισμός, δεν είναι ύλη χωρίς πνεύμα. Όχι. Το έχουμε πει από αυτό το βήμα και άλλες φορές. Η Ορθοδοξία είναι ποίηση, όπως η Θεία Λειτουργία. Μπροστά σε κάθε σκιά στη ζωή της εκκλησίας ορθώνεται τουλάχιστον μία Ζάκυνθος.
[…]»

Ακολούθησε εκτενής και ιδιαίτερα γλαφυρή φιλολογική παρουσίαση του έργου του π. Καποδίστρια από την κ. ΜΑΡΙΑ ΛΙΤΣΑΡΔΑΚΗ, Επίκουρη Καθηγήτρια του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (επιφυλασσόμαστε να την δημοσιεύσουμε ολόκληρη στο μέλλον), και απαγγελία πολλών ποιημάτων του τιμώμενου από τη Θεατρική Ομάδα της «ΤΕΧΝΗΣ». Την όλη επιμέλεια (σκηνικά, διδασκαλία κλπ) είχε ο σκηνοθέτης Παύλος Δανελάτος.

Αμέσως μετά έγινε η Απονομή από τον παριστάμενο Βουλευτή και πρ. Υπουργό κ. Σάββα Τσιτουρίδη και ύστερα ο π. Παν. Καποδίστριας μίλησε στο πολυπληθές ακροατήριο με θέμα: «Η παυσίλυπη αυτοπεποίθηση της Ποίησης».
Ακολουθεί παρακάτω αυτούσια η Ομιλία του:

Η ΠΑΥΣΙΛΥΠΗ ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ
(Μικρή ομιλία π. Παναγιώτη Καποδίστρια)

Πανοσιολογιότατε Γενικέ Αρχιερατικέ Επίτροπε της Ιεράς Μητροπόλεως Πολυανής και Κιλκισίου,
Εντιμότατοι Άρχοντες του τόπου,
Αγαπητοί Φίλοι της «Μακεδονικής Καλλιτεχνικής Εταιρείας ΤΕΧΝΗ Κιλκίς»,
Ελλογιμότατοι Κύριοι Καθηγητές,
Κυρίες και Κύριοι, φίλες και φίλοι της Ποίησης,

Εν πρώτοις οφείλω να εκφράσω σε όλους ειλικρινή αισθήματα χαράς και ικανοποίησης, ευχαριστώντας Σας από καρδιάς για την υψηλή τιμή που μού επιφυλάξατε, απονέμοντάς μου το Αριστείο «Κούρος Ευρωπού» για το 2009. Η πολυαπαιτητική σύνθεση της Επιτροπής του Αριστείου, δηλαδή προσωπικότητες εγνωσμένου κύρους στον τομέα της μετ’ επιστήμης ψηλάφησης ή αναψηλάφησης της Λογοτεχνίας, με χρεώνει για πολύ περισσότερα, «σκλαβώνοντάς» με αγαπητικά. Ιδιαίτερες χάριτες οφείλω στην Καθηγήτρια Κυρία Μαρία Λιτσαρδάκη, η οποία, με την ασκημένη της ματιά, διείδε στα γραφτά μου τόπους και ουτοπίες, που μήτε κι εγώ ο ίδιος θα ημπορούσα ποτέ να εντοπίσω.

Επιτρέψατέ μου από αυτή την επίσημη θέση να εξομολογηθώ, ότι, καλλιεργώντας -το κατά δύναμιν και κάποτε βουστροφηδόν- επί τρεις συναπτές ήδη δεκαετίες το «γεώργιον» της Ποίησης, ουδέποτε θεώρησα, ότι συμβάλλω έστω και κατ’ ελάχιστον στο περίβλεπτο οικοδόμημα της Τέχνης του Λόγου, το οποίο εξαγίασαν ούτως ή άλλως μέχρι σήμερα κορυφαίες κι ευσκιόφυλλες προσωπικότητες, στων οποίων –εννοείται- μήτε την παρασκιά δεν έχω το σθένος να εγγίσω.

Εκείνο, που ανέκαθεν ήταν η Ποίηση για μένα, ονομάζεται ανάγκη όρασης. Πάντα μου (και δίχως καμιά διάθεση να παραστήσω τον οσιομάρτυρα του είδους) ένιωθα ως το μεδούλι να θεριεύει τριγύρω το Σκότος και η Λιγοσύνη σε όλα τα επίπεδα: Στις διαπροσωπικές, κοινωνικές, θρησκευτικές σχέσεις… Το πονηρότερο - επιδεξιότερο Σκότος ήταν το σωθικό μου. Κι ενώ ήξερα, ότι το Φως υφίσταται όντως και «φαίνει πάσι», μάλιστα δε -εφόσον το αδράξω- δύναται να καταστεί ιαματικό, η περιρρέουσα συνήθως και μεγάφωνη Λιγοσύνη προκαλούσε συνήθως είτε μερική, είτε ολική έκλειψη του Φωτός.

Έτσι κατέφυγα από πολύ νωρίς στις μεθοδείες του λόγου ως αντίλογου ή αντίδοτου. Δημιούργησα την παυσίλυπη εκείνη αυτοπεποίθηση, ότι καρφώνοντας ή ξεκαρφώνοντας λέξεις στα ολόκλειστα παντζούρια της μοναχικότητάς μου, χτίζοντας νέα νοήματα εκεί που τ’ άλλα είχαν για μένα προ πολλού γεράσει ή εξαντληθεί, αναρτώντας λαλέουσες σιωπές εκεί που οι κρότοι του περίκοσμου αστοχούσαν, παραγεμίζοντας με φωνήεντα δάκρυα τις παραμικρές ρωγμές των στίχων μου, κατόρθωνα να ξεγελάσω το κεντρί του Σκότους του πανούργου (κυρίως του σωθικού μου), αποφεύγοντάς το, προσλαμβάνοντας έτσι επιτέλους το Φως με την πάσα του έννοια, κτιστό ή άκτιστο.

Όμως το Φως ετούτο δεν είναι και για χόρταση… Αναφαίνεται τόσο κυριαρχικά ραγδαίο, τόσο αγέρωχα κατακλυσμιαίο, τόσο έντονα ερωτομανές, ώστε μονάχα σε πολύ-πολύ μικρές πολύτιμες δόσεις να το αντέχει ο υποψιασμένος. Είναι σα να το ακούω να με καλεί ολοένα: «Έσο έτοιμος! Και μια μόνη Αχτίδα μου να αιχμαλωτίσεις, αρκεί σου η χάρη»!

Έχω και σε άλλες περιπτώσεις διευκρινίσει, ότι δεν θεωρώ όλες ετούτες τις διεργασίες που εξιστορώ (και άλλες ακόμη, ανεκλάλητες, πλην ευεργετικές) ως αξιομίμητη ή -πολλώ μάλλον- αξιοβράβευτη στάση ζωής. Απλή μέθοδος υπεκφυγής από την τυραννίδα του Εφήμερου ή διαφυγής από τις κατεστημένες τριβές της καθημερινότητας υπήρξε για τον ομιλούντα• τρόπος θέασης των μήποτε ορωμένων ή απαστράπτουσα στολή παρρησίας έναντι του Θείου• ευθεία οδός -δίχως μεσάζοντες- προς την Αγάπη ή και παρελκυστική τακτική έναντι του οπωσδήποτε Θανάτου.
Έτσι, σύμφωνα με τον Συμεών των «Θείων Ερώτων»,

«Μεταλαμβάνω του φωτός, μετέχω και της δόξης
καί λάμπει μου το πρόσωπον, ως και του ποθητού μου
καί άπαντα τα μέλη μου γίνονται φωτοφόρα•
ωραίων ωραιότερος τότε αποτελούμαι,
πλουσίων πλουσιώτερος και δυνατών απάντων
υπάρχω δυνατώτερος (…)»

Αγαπητοί μου,
Σύμφωνα με μια ρήση του Λεονάρντο ντα Βίντσι, «Υπάρχουν τριών ειδών άνθρωποι. Εκείνοι που βλέπουν, εκείνοι που βλέπουν όταν τούς δείχνουν κι εκείνοι που δεν βλέπουν».

Όλοι μου οι στίχοι, λοιπόν, για ένα Βλέμμα προς το Φως!!! Αν το έχω δει ποτέ; Νομίζω, ναι! Όμως, δεν μού αρκεί… Το μάτι μου, άπληστο και βουλιμικότερο τώρα, επιποθεί δόσεις όλο και μεγαλύτερες πλέον… Και ας καώ…