Αυτοδικαίωση και αυτομεμψία

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ

της Κυριακής Τελώνου και Φαρισαίου, 5 Φεβρουαρίου 2023

(Λουκ. ιη΄ 10-24)

Γράφει ο π. Αναστάσιος Στεριώτης

Ο άνθρωπος πολλές φορές αισθάνεται επιτακτική την ανάγκη της προσευχής. Όταν οι βιοτικές ανάγκες, οι αδικίες, οι θλίψεις και οι δυσκολίες τον βαραίνουν, νιώθει συχνά την ανάγκη να αποτανθεί στον υπέρτατο κριτή, στον Θεό, πατέρα και δημιουργό του.

Αυτό βέβαια σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να σημαίνει ότι ως Χριστιανός, με την επίγεια δράση και τον τρόπο ζωής του, δεν πρέπει να συμβάλει στην διόρθωση των κακώς κειμένων και να τα αποδέχεται παθητικά, αλλά αντιθέτως οφείλει να αγωνίζεται τον καλό καθημερινό αγώνα.

Στο έργο του όμως αυτό, πάντοτε πρέπει να ενδυναμώνεται με την δύναμη του Θεού, δια του μόνου τρόπου επικοινωνίας μαζί του, δηλαδή της προσευχής, η οποία τον ενισχύει και τον χαλυβδώνει. Όμως, εδώ ακριβώς τίθεται ένα ακανθώδες ζήτημα: Τι είδους προσευχή είναι ενάρετη και κατευθύνεται στον θρόνο του υπέρτατου Κριτή και Δημιουργού; Γιατί πολλές φορές, κάποιοι από εμάς, εσφαλμένως και ανοήτως, επιζητούμε δια της προσευχής, μόνο το υλικό όφελος και το προσωπικό και οικογενειακό βόλεμά μας.

Άλλες φορές πάλι, χρησιμοποιούμε την προσευχή, ως μέσο αυτοεπαίνου και αυτοδικαίωσης, όπως πράττει και ο υπερφίαλος Φαρισαίος της Παραβολής. Ο οποίος, με την εξοργιστική ασέβειά του, δεν δοξάζει, δια της προσευχής, τον Θεό, αλλά μονάχα τον εαυτό του. Διαλαλεί την φανταστική ανωτερότητα και υπεροχή του, έναντι όλων των άλλων ανθρώπων, τους οποίους θεωρεί υποδεέστερους. Εκπέμπει ένα θρασύ και δριμύ κατηγορητήριο, χωρίς να γνωρίζει τις ζωές των άλλων και χωρίς να του δίνει κανείς αυτό το δικαίωμα. Παραβλέπει, ότι υπέρτατος και μόνος κριτής είναι ο Θεός και ουδείς άλλος. Και δυστυχώς, δεν περιορίζεται μονάχα σ’ αυτό.

Ξεκινά να απαριθμεί τις υποτιθέμενες αρετές του, συγκρίνοντας τον εαυτό του με τον «αμαρτωλό» κατ’ αυτόν, συμπροσευχόμενό του Τελώνη. Καμιά όμως από τις αρετές του δεν είναι ευάρεστη στον Θεό καθώς μόνο μία υποκριτική και στείρα τυπολατρία έχει να επιδείξει και τίποτα άλλο. Ούτε, αγάπη, ούτε συγχωρητικότητα, ούτε αυταπάρνηση, ούτε ηρεμία ή σεβασμό προς τους άλλους, αλλά μήτε αδελφική αλληλεγγύη. Περιορίζεται μόνο στα ανώδυνα και ακίνδυνα νομικά και θρησκευτικά καθήκοντά του.

Ο ταπεινός, όμως, Τελώνης έχει συναίσθηση της αμαρτωλότητάς του και με δάκρυα και συντριβή ζητά το θείο έλεος. Δεν τολμά ούτε τα μάτια του ψηλά να σηκώσει και δεν απαντά στις ύβρεις. Αυτός πρέπει να είναι το πρότυπο για εμάς και όχι ο ασεβής Φαρισαίος, που δυστυχώς μιμητές του βρίσκονται, σήμερα, παντού ανάμεσά μας.