Τα Θεοφάνια, η εορτή της φανέρωσης του Θείου μέσα στον κόσμο, είναι μία από τις σημαντικότερες στιγμές του εκκλησιαστικού έτους. Η γιορτή αυτή αναδεικνύει το φως που διαλύει το σκοτάδι, τη φανέρωση της αλήθειας και της ελπίδας στον κόσμο. Κατά τον Ευαγγελιστή Ματθαίο: «ἰδοὺ ἡ φωνὴ ἐκ τῶν οὐρανῶν λέγουσα· Οὗτός ἐστιν ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα» (Ματθ. 3:17). Ωστόσο, πέρα από τη λαμπρότητα των εξωτερικών τελετών, η βαθύτερη ουσία της εορτής μπορεί να αναζητηθεί και στον εσωτερικό μας κόσμο, σε μία προσωπική, πνευματική διάσταση.
Σε όλες τις χριστιανικές παραδόσεις, τα Θεοφάνια γιορτάζονται με λαμπρές τελετές, κυρίως τον αγιασμό των υδάτων. Το νερό, ως σύμβολο καθαρμού και αναγέννησης, αγιάζεται για να προσφέρει ευλογία στους ανθρώπους και τη φύση. Όπως διαβάζουμε στον Ψαλμό: «Φωνὴ Κυρίου ἐπὶ τῶν ὑδάτων· ὁ Θεὸς τῆς δόξης ἐβρόντησε· Κύριος ἐπὶ ὑδάτων πολλῶν» (Ψαλμ. 28:3). Η ρίψη του Σταυρού στη θάλασσα, στα ποτάμια ή στις λίμνες και η ανάσυρσή του από τους τολμηρούς κολυμβητές συμβολίζει τη νίκη του φωτός και της ζωής πάνω στο σκοτάδι και τον θάνατο.
Οι εξωτερικές αυτές τελετές, γεμάτες από χρώματα, ψαλμούς και σύμβολα, μας υπενθυμίζουν την ανάγκη για ευλογία και καθαρμό, όχι μόνο του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και της ίδιας της ανθρώπινης ύπαρξης. Μέσα από τον αγιασμό, αναγνωρίζουμε ότι όλα τα στοιχεία της φύσης είναι φορείς της θείας ενέργειας, και καλούμαστε να τα σεβαστούμε και να τα προστατέψουμε.
Όμως, τα Θεοφάνια δεν περιορίζονται μόνο στη συμμετοχή μας στις εξωτερικές εκδηλώσεις της γιορτής. Η εορτή αυτή μας καλεί να στοχαστούμε πάνω στη δική μας εσωτερική φανέρωση του Θείου. Όπως τα νερά καθαρίζονται και αγιάζονται, έτσι και η ψυχή μας καλείται να απαλλαγεί από ό,τι τη βαραίνει, ώστε να φανερωθεί το φως μέσα μας. Όπως μας υπενθυμίζει ο Απόστολος Παύλος: «Ἐν γὰρ αὐτῷ ζῶμεν καὶ κινούμεθα καὶ ἐσμέν» (Πράξ. 17:28).
Ο Μέγας Βασίλειος, αναφερόμενος στην πνευματική ανακαίνιση που φέρνει το Άγιο Πνεύμα, σημειώνει: «Καθάπερ ὕδωρ ἐὰν μὴ ῥεῖ καὶ μηδὲν ἐκβάλλῃ τῆς ἀκαθαρσίας, βρωμεῖ· οὕτω καὶ ἡ ψυχὴ ἐὰν μὴ δι' εὐχῆς καθαίρεται, μολύνεται». Αυτή η προτροπή μάς καλεί σε συνεχή εγρήγορση και πνευματική εργασία.
Η εσωτερική διάσταση των Θεοφανίων είναι μια διαδικασία αυτογνωσίας και πνευματικής ανανέωσης. Μας καλεί να αναζητήσουμε το φως που υπάρχει μέσα μας, να το αφήσουμε να φανεί και να μας καθοδηγήσει. Αυτό το φως είναι η αλήθεια, η αγάπη, η ελπίδα, που πολλές φορές παραμένουν θαμμένες κάτω από τα βάρη της καθημερινότητας, των φόβων και των ανησυχιών.
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος γράφει: «Φανεροῦται γὰρ ὁ Θεὸς τοῖς καθαροῖς τῇ καρδίᾳ, οὐ τοῖς ἐπιπολαίοις καὶ περιέργοις», υπογραμμίζοντας έτσι τη σημασία της καθαρότητας της καρδιάς για τη φανέρωση του Θείου μέσα μας.
Για να φτάσουμε σε αυτή τη φανέρωση, χρειάζεται να μπούμε στη διαδικασία του εσωτερικού καθαρμού. Να αφήσουμε πίσω μας κάθε τι που μας απομακρύνει από την αυθεντική μας φύση: τον εγωισμό, την κακία, την αδιαφορία. Όπως ο Χριστός βαπτίστηκε στον Ιορδάνη για να αγιάσει τα νερά, έτσι και εμείς καλούμαστε να «βαπτιστούμε» στην εσωτερική μας σιωπή, να έρθουμε σε επαφή με τον βαθύτερο εαυτό μας και να επιτρέψουμε στο θείο φως να φανερωθεί μέσα μας.
Πώς, όμως, μπορούμε να γιορτάσουμε τα Θεοφάνια και εσωτερικά; Ας δούμε μερικές πρακτικές σκέψεις:
Πρώτον, ας αφιερώσουμε λίγο χρόνο στη σιωπή, για να στοχαστούμε πάνω στο φως που επιθυμούμε να φανερώσουμε στη ζωή μας. Η προσευχή, όχι μόνο ως αίτημα αλλά και ως ευχαριστία, μπορεί να γίνει ένα μέσο σύνδεσης με τον βαθύτερο εαυτό μας. Όπως λέει ο Κύριος: «Ἐγώ εἰμι τὸ φῶς τοῦ κόσμου· ὁ ἀκολουθῶν ἐμοὶ οὐ μὴ περιπατήσῃ ἐν τῇ σκοτίᾳ, ἀλλ' ἕξει τὸ φῶς τῆς ζωῆς» (Ιωάν. 8:12).
Δεύτερον, ας αναγνωρίσουμε ό,τι μας βαραίνει, τις σκέψεις ή τα συναισθήματα που μας εμποδίζουν να νιώσουμε ελεύθεροι, και ας προσπαθήσουμε να τα αφήσουμε πίσω.
Τρίτον, ας θυμόμαστε ότι η εσωτερική φανέρωση του Θείου δεν μένει μόνο στο επίπεδο του στοχασμού. Εκδηλώνεται μέσα από πράξεις αγάπης και καλοσύνης προς τον εαυτό μας, τους άλλους και τον κόσμο γύρω μας. Όπως αναφέρει ο Ιωάννης στην πρώτη επιστολή του: «Ὁ Θεὸς φῶς ἐστιν, καὶ σκοτία ἐν αὐτῷ οὐκ ἔστιν οὐδεμία» (Α΄ Ιωάν. 1:5).
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος τονίζει ότι η πραγματική φανέρωση του Θεού γίνεται μέσα από την αγάπη και την αρετή: «Ἡ ἀγάπη πάντα πιστεύει, πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει· οὗτος ἐστὶν ὁ δρόμος πρὸς τὴν θέαν τοῦ Θεοῦ».
Τέταρτον, η επαφή με τη φύση είναι σημαντική. Καθώς τα Θεοφάνια συνδέονται με την αγιασμένη φύση, η επαφή με αυτήν μπορεί να μας βοηθήσει να νιώσουμε την ενότητα με το θείο στοιχείο που υπάρχει παντού. Μια βόλτα δίπλα στη θάλασσα ή στο βουνό μπορεί να γίνει ευκαιρία για ανανέωση και εσωτερική γαλήνη.
Τα Θεοφάνια, λοιπόν, πέρα από τη λαμπρότητα των εξωτερικών τελετών, είναι μια γιορτή που μας καλεί να στραφούμε και προς τα μέσα. Είναι μια υπενθύμιση ότι το θείο φως δεν βρίσκεται μόνο γύρω μας αλλά και μέσα μας, περιμένοντας να το ανακαλύψουμε και να το αφήσουμε να φανεί.
Μέσα από τον εσωτερικό καθαρμό, τον στοχασμό και την δράση με αγάπη, μπορούμε να γίνουμε φορείς αυτού του αγιοπνευματικού φωτός, τόσο για εμάς τους ίδιους όσο και για τον κόσμο γύρω μας.
π. Π. Κ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου