e-περιοδικό της Ενορίας Μπανάτου εν Ζακύνθω. Ιδιοκτήτης: Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου Παναγιώτης Καποδίστριας (pakapodistrias@gmail.com), υπεύθυνος Γραφείου Τύπου Ι. Μητροπόλεως Ζακύνθου. Οι δημοσιογράφοι δύνανται να αντλούν στοιχεία, αφορώντα σε εκκλησιαστικά δρώμενα της Ζακύνθου, με αναφορά του συνδέσμου των αναδημοσιευόμενων. Η πνευματική ιδιοκτησία προστατεύεται από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Τα νεότερα στα θεματικά ένθετα

Παρασκευή 5 Σεπτεμβρίου 2014

Συναντήσεις Αντιπροσωπείας του Συνοδικού Γραφείου Προσκυνηματικών Περιηγήσεων στη Γεωργία (4-5.9.2014)






















Πραγματοποιήθηκαν χθες, Πέμπτη 4, και σήμερα, Παρασκευή 5 Σεπτεμβρίου 2014 με απόλυτη επιτυχία οι προγραμματισμένες επίσημες συναντήσεις της Αντιπροσωπείας του Συνοδικού Γραφείου Προσκυνηματικών Περιηγήσεων της Εκκλησίας της Ελλάδος στην Τιφλίδα της Γεωργίας.
            Η Αντιπροσωπεία του Συνοδικού Γραφείου αποτελείται από τον Αρχιμανδρίτη Σπυρίδωνα Κατραμάδο, Γραμματέα του Συνοδικού Γραφείου, και τον κ. Βασίλειο Τζέρπο, Μέλος αυτού, οι οποίοι βρίσκονται στην Γεωργία συνοδευόμενη από ομάδα ελλἠνων επιχειρηματιών του Τουρισμού, αποτελούμενη από τους κ. Κωνσταντίνο Κουρτίδη (Αντιπρόεδρο του Ambotis Tours), την κ. Τίτα Στέφα (Διευθυντικό Στέλεχος του Ambotis Tours), την Μαρία Αλιφραγκή (Μέλος του Δ.Σ. του HATTA και Αντιπρόεδρος του Signature Travel), την κ. Κατερίνα Μούσμπεχ (Ιδιοκτήτρια του Mideast Travel), την κ. Άννα-Μαρία Δρακοπούλου (Ιδιοκτήτρια της Εταιρίας «Υδραϊκή») και την κ. Δήμητρα Σφέτκου (Εκπρόσωπο του «Aerogrammi Travel»)
            Σήμερα, Παρασκευή 5 Σεπτεμβρίου 2014, η Αντιπροσωπεία έγινε δεκτή στην έδρα της Εκκλησίας της Γεωργίας στην Τιφλίδα εκ μέρους του ασθενούντος Μακαριωτάτου Πατριάρχου πάσης Γεωργίας κ. Ηλιού από τον Σεβ. Μητροπολίτη Αχαλτζίχης κ. Θεόδωρο, τον Σεβ. Μητροπολίτη Γκόρι κ. Ανδρέα και τον Θεοφ. Επίσκοπο Χορναμπούτζι και Ερέτης κ. Μελχισεδέκ. Κατά την δίωρη και πλέον διάρκεια της συναντήσεως αυτής ο Αρχιμ. Σπυρίδων Κατραμάδος, ως επικεφαλής, ενημέρωσε εκτενώς τους Εκπροσώπους της Εκκλησίας της Γεωργίας για το έργο που επιτελεί το Συνοδικό Γραφείο Προσκυνηματικών Περιηγήσεων της Εκκλησίας της Ελλάδος, εντός και εκτός αυτής, καθώς και για την δυνατότητα της δημιουργίας μιας κοινής ομάδας εργασίας με σκοπό την προετοιμασία της υπογραφής ενός «Πρωτοκόλλου Συνεργασίας» μεταξύ των δύο Εκκλησιών για θέματα Θρησκευτικού Τουρισμού. Μετέφερε επίσης τόσο τις ευχές του Μακ. Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου, εκ μέρους μάλιστα του οποίου και επέδωσε ως συμβολικό δώρο ένα σταυρό ευλογίας, όσο και του Σεβ. Μητροπολίτου Δωδώνης κ. Χρυσοστόμου, Προέδρου του Συνοδικού Γραφείου Προσκυνηματικών Περιηγήσεων της Εκκλησίας της Ελλάδος.  Επί της ενημερώσεως και των προτάσεων της Εκκλησίας της Ελλάδος αντηλλάγησαν απόψεις και προτάσεις, με την Εκκλησία της Γεωργίας να αιτείται την άμεση προώθηση από το Συνοδικό Γραφείο της Εκκλησίας της Ελλάδος σχετικού σχεδίου «Πρωτοκόλλου Συνεργασίας» επί τη βάσει των άλλων ήδη υπογραφέντων Πρωτοκόλλων Συνεργασίας με άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες.
            Η Αντιπροσωπεία της Εκκλησίας της Ελλάδος είχε επίσης μακρά και εποικοδομητική συνάντηση με τον Πρέσβυ της Ελλάδος στην Τιφλίδα κ. Ελευθέριο Πρώιο, με ενέργειες του οποίου, καθώς και του συνεργάτου του κ. Γεωργίου Ψιάχα, ορίστηκαν και πραγματοποιήθηκαν οι επίσημες συναντήσεις με πολιτικούς παράγοντες της Γεωργίας. Πιο συγκεκριμένα, συναντήσεις πραγματοποιήθηκαν, παρόντος του κ. Πρέσβυ της Ελλάδος, με τον Δήμαρχο Τιφλίδας κ. Davit Narmania (4.9.2014), την Αναπλ. Δ/ντρια του Εθνικού Οργανισμού Τουρισμού της Γεωργίας κα. Medea Janiashvili και τον Δ/ντή του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων κ. Tornike Ziratsishvili, καθώς και με τον Υπουργό Πολιτισμού κ. Mikheil Giorgadze, αρμόδιο για θέματα Τουρισμού και Προστασίας των ιστορικών μνημείων της Γεωργίας (5.9.2014). Ο Υπουργός Πολιτισμού της Γεωργίας εξέφρασε μάλιστα και την επιθυμία του στον επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Εκκλησίας της Ελλάδος να έχει τη δυνατότητα συναντήσεως κατά την επικείμενη έλευσή του στην Αθήνα στις 23 Οκτωβρίου για την Συνδιάσκεψη των Υπουργών Πολιτισμού και Τουρισμού των χωρών του Οργανισμού για την Συνεργασία των χωρών του Ευξείνου Πόντου (ΟΣΕΠ), με τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο.
            Σήμερα το απόγευμα, Παρασκευή 5 Σεπτεμβρίου 2014, ο Γραμματεύς του Συνοδικού Γραφείου Προσκυνηματικών Περιηγήσεων της Εκκλησίας της Ελλάδος π. Σπυρίδων Κατραμάδος παραχώρησε Συνέντευξη Τύπου σε ΜΜΕ της Γεωργίας. Τέλος, κατά το υπόλοιπο της παραμονής της Αντιπροσωπείας στη Γεωργία, τα μέλη αυτής θα επισκεφθούν σημαντικά ιστορικά και θρησκευτικά μνημεία της χώρας.

Προσεγγίζοντας από την ορθόδοξη θεολογική πλευρά τα επιτεύγματα της σύγχρονης Ιατρικής / Approaching from the orthodox theological aspect of the achievements of modern medicine

Εισήγηση από τον Πρωτοπρεσβύτερο του Οικουμενικού Θρόνου ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ, 
Γενικό Αρχιερατικό Επίτροπο Ι. Μ. Ζακύνθου - Μάστερ Θεολογίας,
κατά την διάρκεια του Διεθνούς Συνεδρίου για τον κορυφαίο Βέλγο ανατόμο Andreas Vesalius (1514-1564) 
[Ζάκυνθος, 4 Σεπτεμβρίου 2014]


Ρίχνοντας μια νηφάλια θεολογική ματιά στα πολλά και πολυσήμαντα επιτεύγματα της Ιατρικής Επιστήμης, κατά βάσιν μιλάμε για την Βιοηθική, έναν επιστημονικό κλάδο, που ως όρος αντικατέστησε τον παλαιότερο «ιατρική ηθική»[1]. Ως γνωστόν, η παγκοσμιοποίηση, θεώρησε δίχως θρησκευτικές ή μεταφυσικές αντιλήψεις τον άνθρωπο και ό,τι αφορά στη ζωή του. Έτσι, η Ηθική του Χριστιανισμού προσκόμισε συν τω χρόνω κάποιες δικές της αρχές, όχι αντιτασσόμενη στις σύγχρονες επιστημονικές ροπές, αλλά αποβλέποντας στην διάσωση και ανάδειξη εντέλει του ανθρώπινου προσώπου και της αξιοπρέπειάς του, μες από τις προσπάθειες των επιστημόνων να βελτιώσουν την ψυχοσωματική ύπαρξη του ανθρώπου.
Το 2000, σε Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο, που πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, ο Πρωθιεράρχης της Ορθοδοξίας, o Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος[2], εκφράζοντας την εναγώνια μέριμνα της Εκκλησίας για την διάσωση του ανθρώπινου προσώπου, χρησιμοποίησε τον όρο «Βιοθεολογία»[3]
Παρεμπιπτόντως, αξίζει εδώ να αναφερθεί ότι από το έτος 2008 υφίσταται το λεγόμενο «Δίκτυο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου γιά τήν Ποιμαντική Διακονία στόν Χῶρο τῆς Ὑγείας». Σύμφωνα με πληροφορίες, τις οποίες αντλούμε από τον επίσημο ιστότοπο του Δικτύου, «Ἀποτελεῖται ἀπό τούς μόνιμους ἐκπροσώπους τῶν Μητροπόλεων πού ἀνήκουν πνευματικά καί διοικητικά στό Πατριαρχεῖο, τούς ἀντιπροσώπους τῶν ἄλλων Πατριαρχείων καί τῶν Αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ὅσους ἀσχολοῦνται μέ τήν ποιμαντική ἐκπαίδευση στίς Θεολογικές Σχολές καί τίς Ἐκκλησιαστικές Ἀκαδημίες τῆς Ἑλλάδος καί τοῦ ἐξωτερικοῦ, καθώς καί ἀνθρώπους οἱ ὁποῖοι διακονοῦν καί  σχετίζονται μέ τήν ποιμαντική διακονία τοῦ ἀσθενοῦς, ἀλλά καί μέ τήν ἰατρική καί νοσηλευτική του φροντίδα στόν εὐαίσθητο τομέα τῆς Ὑγείας. Ἐπίσης, τό “Πατριαρχικό Δίκτυο” ἔχει ἐπαφές μέ ἄλλες χριστιανικές ὁμολογίες καί τούς φορεῖς πού σχετίζονται μέ τήν Ὑγεία.
Τό “Πατριαρχικό Δίκτυο” ἔχει ἐπιμορφωτικό καί ἰατροκοινωνικό χαρακτῆρα. Σκοπός του εἶναι νά δώσει τή δυνατότητα σέ ὅσους μετέχουν: * Νά ἀλληλοβοηθοῦνται στή διακονία τήν ὁποία προσφέρουν στούς ἀσθενεῖς. * Νά συμμερίζονται ὁ ἕνας τίς δυσκολίες καί τά προβλήματα τοῦ ἄλλου. * Νά προωθήσουν ἕνα ἐπίπεδο ὑψηλῆς ποιότητας στόν τομέα τῆς ποιμαντικῆς διακονίας στόν χῶρο τῆς Ὑγείας. * Νά ἐπωφελοῦνται ἀμοιβαῖα ἀπό τή γνώση καί τήν ἐμπειρία ἀλλήλων»[4].
Η Εκκλησία της Ελλάδος, εξάλλου,  με τον Κανονισμό υπ’ αριθμ. 101/1998 της Ιεράς Συνόδου «Περί συστάσεως, οργανώσεως και λειτουργίας της Επιτροπής Βιοηθικής της Εκκλησίας της Ελλάδος», πασχίζει να επιλαμβάνεται των σχετικών θεμάτων, με σεμινάρια, ομιλίες, γνωματεύσεις, δελτία τύπου και λοιπές δράσεις[5]. Όπως διαδικτυακώς δηλώνεται «Σκοπός της εἶναι ἀφ᾿ ἑνὸς μὲν ἡ ἐπὶ ἀκαδημαϊκῆς βάσεως καὶ μεθοδολογίας κατανόηση τῶν ἐπὶ μέρους βιοηθικῶν προβλημάτων μὲ γνώμονα τὴν ἐπιστημονικὴ ἀκρίβεια, τὸ ᾿Ορθόδοξο ἦθος καὶ τὴ θεολογικὴ ἐκκλησιαστικὴ κατανόηση τοῦ ἀνθρώπου, τῆς κοινωνίας, τῶν ἀξιῶν κ.τ.λ., ἀφ᾿ ἑτέρου δὲ ἡ κατὰ τὸ δυνατὸν διατύπωση ἀπαντήσεων τῆς ᾿Ορθόδοξης ᾿Εκκλησίας στὰ συναφῆ ἐρωτήματα καὶ διλήμματα». Στην εν λόγω Επιτροπή προεδρεύει σήμερα ο Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαος (πρώην επιστημονικός συνεργάτης της NASA)[6], ενώ μεταξύ των μελών περιλαμβάνονται τρεις Καθηγητές Θεολογίας, τρεις καθηγητές Ιατρικής, ένας Καθηγητής Βιολογίας - Γενετιστής κι ένας Καθηγητής Νομικής. Η εννεαμελής σύνθεση δηλώνει τη βαρύτητα και πολυμέρεια του ενδιαφέροντος, που επιδεικνύει η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Αξιομνημόνευτες κι εξόχως ενδιαφέρουσες είναι επίσης οι επί πολλών βιοηθικών προβλημάτων θέσεις του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστοδούλου Παρασκευαΐδη (1939-2008)[7], εκπεφρασμένες σε διάφορες ομιλίες του προς Ιατρούς και εναποτυπωμένες σήμερα σ’ έναν τόμο, υπό τον τίτλο «Ιατρικά Ανάλεκτα. Εξέτασι ιατρικών θεμάτων υπό το φως της ορθοδόξου πνευματικότητος και της εν Χριστώ εμπειρίας»[8].
Ο Χριστιανισμός, λοιπόν, θεωρεί ως κορυφαία πράξη κατ’ αρχήν συνάντησης προσώπων και κατά συνέπειαν διαιώνισης του είδους, τον γάμο[9]. Τα κείμενα της Αγίας Γραφής είναι εξόχως ομιλητικά για την σημασία του. Δι’ αυτού οι συναντώμενοι ασκούνται στην αγάπη, στην αλληλοπροσφορά, στην αυταπάρνηση. Στην περίπτωση που προκύπτουν τέκνα, το ζευγάρι ξανοίγεται σε οικογένεια. Ένα πρόβλημα συνεχίζει να είναι η αντισύλληψη. Οι θεολογικές απόψεις ποικίλουν, εφόσον η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν έχει αποφανθεί επίσημα επί του θέματος. Για τους επιθυμούντες να ζουν υπό την πνευματική καθοδήγηση ενός εξομολόγου, εκείνος -ευτυχώς ή δυστυχώς- καλείται είτε να δει την κάθε περίπτωση εξατομικευμένα, είτε να αποδεχθεί την τελεσίδικη απόφανση του ζεύγους.
Εκεί που η Ορθοδοξία είναι σαφώς αρνητική είναι οι αμβλώσεις. Κάθε επέμβαση διακοπής της κύησης, σε όποια εβδομάδα ή όποιο μήνα της, θεωρείται από την Εκκλησία φόνος, απαγορεύεται κάθετα και όταν συμβεί καταδικάζεται από τους ιερούς Κανόνες[10]. Κάποιοι νεότεροι θεολόγοι της Ορθοδοξίας ωστόσο συζητούν ως προς την κατ’ οικονομίαν χρήση της, όταν υπάρχουν προβλήματα ηθικού, ιστορικού ή ευγονικού τύπου. Αντίθετα, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ουδόλως την δέχεται, έστω και αν συντρέχουν κίνδυνοι για την ίδια τη μητέρα, αν και μεταξύ των Επισκόπων και θεολόγων της υφίσταται ήδη ο προβληματισμός για την αποδοχή μιας «θεραπευτικής έκτρωσης». Το θέμα του προγεννητικού ελέγχου αντιμετωπίζεται από τους εκκλησιαστικούς, ανάλογα με την θέση που λαμβάνει ο καθένας απέναντι στην υπό όρους έκτρωση [11].
Η ενδεχόμενη συνέπεια ενός γάμου, ήτοι ο ερχομός τέκνων, στον αιώνα μας δεν είναι πάντα τόσο εύκολη όσο παλαιότερα. Το γιατί πρέπει να αναζητηθεί στην διασάλευση των οικολογικών – κοινωνικών – πνευματικών ισορροπιών, τις οποίες επέφερε στην καθημερινότητά του ο ίδιος ο άνθρωπος, φερόμενος αυτοκαταστροφικά (διατροφικές ακαταστασίες, περιβαλλοντικές μολύνσεις, εργασιακές-κοινωνικές ανασφάλειες, διαρκώς ογκούμενα υπαρξιακά άγχη και πολλά άλλα κατά περίπτωσιν).
Η ιατρική έρχεται να αναπληρώσει τα ελλείποντα και να υποβοηθήσει την τεκνογονία. Παρ’ ότι γενικώς υπάρχει θεολογικός σκεπτικισμός πάνω σε αυτό, κάποιοι σύγχρονοι εκκλησιαστικοί άνθρωποι, στο πλαίσιο της αγαπητικής θέασης των -εξόχως βασανιστικών- προβλημάτων του σύγχρονου ανθρώπου, θεωρούν ανεκτή την ομόλογη σπερματέγχυση[12] ή την εξωσωματική γονιμοποίηση. 
Στην περίπτωση της παραγωγής εμβρύων ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος της χρησιμοποίησής τους σε ηθικώς απαράδεκτα πειράματα, εμπορευματοποίηση και πλήρη ευτελισμό του ανθρώπινου προσώπου.
Ενάντια στέκεται η Ορθόδοξη Εκκλησία στην ετερόλογη γονιμότητα και στην παρένθετη μητρότητα, διότι θεωρεί ότι δυναμιτίζει την οικογένεια, στην δε προσπάθειά τους να επιλύσουν προβλήματα, σωρεύουν πολύ περισσότερα και σε πολλά επίπεδα των  ανθρώπινων σχέσεων και της οικογένειας και των εμπλεκόμενων.
Ενάντια στέκεται, εξάλλου, η Ορθοδοξία στην κλωνοποίηση. Θεωρεί ότι βασίζεται στην ανθρώπινη έπαρση, η δε επιδιωκόμενη διόρθωση των ενδεχόμενων γενετικών σφαλμάτων δεν μπορεί να επαφίεται σε υποκειμενικά κριτήρια[13].
Το ζήτημα του «εγκεφαλικού θανάτου» έχει διχάσει γιατρούς και θεολόγους στο διάβα των χρόνων, αλλά και τους θεολόγους μεταξύ τους, γι’ αυτό και υπάρχει κάποιος σκεπτικισμός ως προς τις προϋποθέσεις για την λήψη οργάνων για τις μεταμοσχεύσεις[14]. Εννοείται ότι η ανιδιοτελής προσφορά οργάνων για τη σωτηρία του συνανθρώπου, πάντα υπό τις ασφαλιστικές δικλείδες που θέτουν οι υφιστάμενοι νόμοι, ευλογείται. Θυμίζουμε ότι συμμέτοχος στον αγώνα για την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για την δωρεά οργάνων σώματος και πρώτος δότης υπήρξε ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Σεραφείμ Τίκας (1913-1998)[15]. Προσωπικά δηλώνω ότι ως θεολόγος ανήκω σ’ εκείνους που καταφάσκουν κατά πάντα τις μεταμοσχεύσεις, όντας ιδιαίτερα ευεργετημένος, επειδή ένας πατέρας θέλησε να δωρίσει τα όργανα του γιου του, ώστε σήμερα να ζει αξιοπρεπώς ένα πρόσωπο της οικογένειάς μου. Προσθέτω απλώς ότι αποδέχομαι τις προϋποθέσεις τής σύγχρονης ιατρικής για το πότε και το πώς του «εγκεφαλικού θανάτου». 
Ενάντια είναι επίσης η Ορθοδοξία και στο ζήτημα της ευθανασίας[16]. Ουδείς αφαιρεί ζωή, εφόσον δεν την έδωσε.  Δεν αποτελεί καν έκφραση αγάπης η άρση της ζωής, για οποιονδήποτε λόγο φιλευσπλαχνίας. Κατά την Επιτροπή Βιοηθικής της Εκκλησίας της Ελλάδος, «῾Η ἀγάπη ἀπὸ τὴν φύση της δὲν εἶναι ἁπλὸ συναίσθημα ἀλλὰ πόνος καὶ μετοχὴ στὸ σταυρό τοῦ πάσχοντος ἀδελφοῦ.  ᾿Αγαπῶ δὲν σημαίνει ἀπαλλάσσω τὸν ἄλλον ἀπὸ τὸ βάρος τῆς ζωῆς, ἀλλὰ σηκώνω καὶ ἐγώ τὸ βάρος τοῦ πόνου του ἢ τοῦ προσφέρω τὴ ζωή μου ἢ πολὺ περισσότερο τοῦ προσφέρω τὴν ἀλήθεια καὶ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ.  ῾Η ἀγάπη νοεῖται μόνον ἐν ἀληθείᾳ»[17]. Κατά συνέπειαν, σύμφωνα πάντα με την ανωτέρω Επιτροπή «῾Η ᾿Εκκλησία μας πιστεύει στὴν ἀθανασία τῆς ψυχῆς, στὴν ἀνάσταση τοῦ σώματος, στὴν αἰώνια προοπτικὴ καὶ πραγματικότητα, στοὺς πόνους ὡς “στίγματα τοῦ Κυρίου ᾿Ιησοῦ ἐν τῷ σώματι ἡμῶν” (Γαλ. στ´ 17), στὶς δοκιμασίες ὡς ἀφορμὲς καὶ εὐκαιρίες σωτηρίας, στὴ δυνατότητα ἀναπτύξεως κοινωνίας ἀγάπης καὶ συμπαραστάσεως μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων.  Μὲ βάση αὐτά· α) διακηρύσσει ὅτι ἡ ζωή μας βρίσκεται στὰ χέρια καὶ μόνον τοῦ Θεοῦ, ὅτι τὸ κάθε τὶ πού μᾶς συμβαίνει εἶναι πρὸς τὸ συμφέρον μας, ὅτι δὲν ἔχουμε τὸ δικαίωμα νὰ διορθώσουμε τὸ σχέδιο τοῦ Θεοῦ καὶ β) κάθε θάνατο ποὺ ἀποτελεῖ ἀποτέλεσμα ἀνθρώπινων ἐπιλογῶν -ὅσο “καλός” κι ἂν ὀνομάζεται- τὸν ἀπορρίπτει ὡς “ὕβριν”  κατὰ τοῦ Θεοῦ.  Κάθε δὲ ἰατρικὴ πράξη ποὺ συνειδητὰ ἐπισπεύδει τὴ στιγμὴ τοῦ θανάτου τὴν καταδικάζει ὡς ἀντιδεοντολογικὴ καὶ προσβλητική τοῦ ἰατρικοῦ λειτουργήματος.»[18]

Για όλα τα ανωτέρω προβλήματα της Βιοηθικής ευελπιστούμε να λάβει θέσεις η μέλλουσα να συνέλθει το 2016 Πανορθόδοξη Σύνοδος. Βεβαίως, οποιεσδήποτε και να είναι οι αποφάνσεις της, δεν θα πάψει ποτέ να στηρίζεται η ποιμαίνουσα Εκκλησία -θεωρούμε- στην κατά περίπτωσιν εξέταση του κάθε προβλήματος, πέραν των γενικών εκτιμήσεων, διότι πάντα προέχει η διασφάλιση και διάσωση και ανάδειξη του ανθρώπινου προσώπου, εντέλει δε η θέασή του υπό την προοπτική της αιωνιότητας και της θέωσής του. 


ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ


[1] Βλ. Μιλτιάδη Βάντσου, « Η σημασία της ορολογίας στην Βιοηθική », Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης Νέα Σειρά Τμ. Ποιμαντικής 9 (2004) 148. Πρβλ. Βασιλείου Γ. Φανάρα, «Η βιοϊατρική στα όρια της [θνητής] ανθρώπινης ὐπαρξης ή ο [α-θάνατος] άνθρωπος στα όρια της βιοϊατρικής;», Σύναξη 96 (Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2005) 72-76.
[2] Για τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, βλ. το ευσύνοπτο βιογραφικό του, που αναφέρεται στον επίσημο διαδικτυακό Οίκο του Οικουμενικού Πατριαρχείου: http://www.ec-patr.org/athp/index.php?lang=gr [ανάκτηση: 30.8.2014].
[3] Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ιεροθέου, Πρόλογος στο βιβλίο του «Βιοηθική και Βιοθεολογία», στον ιστότοπο: http://www.parembasis.gr/2005/05_09_10.htm [ανάκτηση: 28.8.2014]. Πρβλ. Αντώνη Καρκαγιάννη, «Βιοτεχνολογία, βιοϊατρική, βιοηθική και βιοθεολογία», Εφημερίδα Η Καθημερινή, 4.12.2005. Βλ. τον ιστότοπο: http://www.kathimerini.gr/700218/opinion/epikairothta/arxeio-monimes-sthles/viotexnologia-vioiatrikh-vioh8ikh-kai-vio8eologia [ανάκτηση: 28.8.2014].
[4] Επίσημος ιστότοπος του «Δικτύου»: http://www.patriarchate.org/pastoralhealthcare/home/description?lang=el [ανάκτηση: 30.8.2014], όπου ο ενδιαφερόμενος δύναται να βρει περισσότερα και ειδικότερα στοιχεία σχετικά με την εν λόγω προσπάθεια του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
[5] Βλ. τον ιστότοπο της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Βιοηθικής, όπου και πλούσιο αρχειακό υλικό: http://www.ecclesia.gr/greek/holysynod/commitees/bioethics/bioethics.htm [ανάκτηση: 28.8.2014].
[6] Συνοπτικά βιο-εργογραφικά στοιχεία για τον Μητροπολίτη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαο Χατζηνικολάου, βλ. στη Βικιπαίδεια: http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B7%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%AF%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%9C%CE%B5%CF%83%CE%BF%CE%B3%CE%B1%CE%AF%CE%B1%CF%82_%CE%BA%CE%B1%CE%B9_%CE%9B%CE%B1%CF%85%CF%81%CE%B5%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82_%CE%9D%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CE%BB%CE%B1%CE%BF%CF%82 [ανάκτηση: 30.8.2014].
[7] Για τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστόδουλο παρασκευαΐδη, βλ. συνοπτικά βιοεργογραφικά στοιχεία στη Βικιπαίδεια: http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B9%CE%B5%CF%80%CE%AF%CF%83%CE%BA%CE%BF%CF%80%CE%BF%CF%82_%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CF%8C%CE%B4%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82 [ανάκτηση: 30.8.2014].
[8] Αποτελεί έκδοση της Ιερά Μητροπόλεως Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού, Καισαριανή 2009, με 284 σελίδες. Τα θέματα αφορούν στις «φέρουσες» ή «υποκαθιστώσες» μητέρες, στην ευθανασία, στις μεταμοσχεύσεις, στις έρευνες και τα πειράματα επί του εμβρύου, στην πρόκληση του AIDS, στην κλωνοποίηση, στο ιατρικό απόρρητο, στην ευγονική κ. ά.
[9] Βλ. σχετικά: Αναστασίου Μαρά, «Σύγχρονα προβλήματα οικολογίας και βιοηθικής», στο: Σπρυριδούλας Αθανασοπούλου-Κυπρίου, Σταύρου Γιαγκάζογλου, Αναστασίου Μαρά, Η Ορθοδοξία ως Πολιτισμικό Επίτευγμα και τα προβλήματα του Σύγχρονου Ανθρώπου, εκδ. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα 2008, τ. 3 (Ορθοδοξία και [Μετα-] Νεωτερικότητα), 163-174.
[10] Για παράδειγμα, σε αυτές τις περιπτώσεις, ο 21ος Κανόνας της Συνόδου της Αγκύρας στερεί τη συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία για μια δεκαετία. Ανάλογων ποινών γέμει η χριστιανική γραμματεία από τους πρώιμους αιώνες του Χριστιανισμού.
[11] Βλ. Αναστασίου Μαρά, ό.π., σ. 169 εξ.
[12] Για τους μη εξοικειωμένους με ιατρικούς όρους, διευκρινίζεται ότι κατά την ομόλογη σπερματέγχυση γίνεται -από τους ειδικούς- χρήση του σπέρματος του συζύγου ή του συντρόφου, ενώ κατά την ετερόλογη σπερματέγχυση χρησιμοποιείται σπέρμα από ανώνυμο δότη.
[13] Βλ. Αναστασίου Μαρά, ό.π., σσ. 174-177. Πρβλ. Σταμάτη Πορτελάνου, «Ο “κλωνισμός” του ανθρώπου και η εξορία του», Σύναξη 63 (Ιούλιος-Σεπτέμβριος 1997) 137-140.
[14] Βλ. Αναστασίου Μαρά, ό.π., σ. 177 εξ.
[15] Για τον Αρχιεπίσκοπο Σεραφείμ Τίκα, βλ. συνοπτικά στοιχεία της ζωής του στη Βικιπαίδεια: http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B9%CE%B5%CF%80%CE%AF%CF%83%CE%BA%CE%BF%CF%80%CE%BF%CF%82_%CE%A3%CE%B5%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B5%CE%AF%CE%BC [ανάκτηση: 30.8.2014].
[16] Βλ. Αναστασίου Μαρά, ό.π., σσ. 183-185.
[17] Παλαιότερος ιστότοπος Βιοηθικής: http://www.bioethics.org.gr/03.html [ανάκτηση: 28.8.2014].
[18] Ό.π.