Σεβασμιώτατε Αρχεπίσκοπε Αμερικής κ. Ελπιδοφόρε,
Σεβασμιώτατοι Αρχιερείς, Αιδεσιμώτατοι Πατέρες,
Εντιμολογιώτατε κ. Αντώνιε Λυμπεράκη, Εθνικέ Διοικητά του Τάγματος του Αγίου Ανδρέου του Πρωτοκλήτου των Αρχόντων του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Αμερική,
Εντιμολογιώτατοι Άρχοντες,
Αγαπητοί προσκεκλημένοι σε αυτή την εκδήλωση, αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, κυρίες και κύριοι.
Κατ’ αρχάς, επιτρέψτε μου να σας ευχαριστήσω με όλη μου την καρδιά για τη μεγάλη τιμή που μου γίνεται σήμερα από το Τάγμα του Αγίου Ανδρέου με την απονομή σε εμένα του Αθηναγόρειου Βραβείου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Εάν αυτό το Βραβείο ήταν μόνο για μένα, δεν θα τολμούσα να το δεχθώ, καθώς δεν θεωρώ τον εαυτό μου άξιο να συναριθμηθεί στις τάξεις των διακεκριμένων προσώπων και θεσμών που έχουν τιμηθεί με αυτό τα τελευταία τριάντα χρόνια. Ωστόσο, το αποδέχομαι με ευγνωμοσύνη, όχι ως ανταμοιβή για εμένα προσωπικά, αλλά ως ένδειξη για την καρποφορία του έργου εκατοντάδων χιλιάδων -ή μάλλον εκατομμυρίων- Ουκρανών Ορθοδόξων πιστών στην Πατρίδα και στη Διασπορά. Η Τοπική Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, 15η στα Δίπτυχα των Αδελφών Εκκλησιών, είναι η νεώτερη που ανακηρύχθηκε, αλλά είναι αρχαία και ένδοξη ως προς την Ιστορία της. Η Εκκλησία αυτή, της οποίας με τη Χάρη του Θεού εξελέγην Προκαθήμενος με απόφαση της Ενωτικής Συνόδου της 15ης Δεκεμβρίου 2018, είναι ο καρπός μακροχρόνιων κόπων, προσπαθειών, προσευχών και αγώνων πολλών γενεών ευσεβών προγόνων: εκατοντάδων ιεραρχών, χιλιάδων ιερέων και εκατομμυρίων πιστών.
Ιδιαίτερα δραματική υπήρξε η πορεία της Εκκλησίας μας – και η πορεία του λαού και της χώρας μας – κατά τον περασμένο αιώνα. Ο σεβαστός σύγχρονος Αμερικανός ιστορικός Τίμοθυ Σνάιντερ (Timothy D. Snyder) τιτλοφόρησε το βιβλίο του που περιγράφει τα βάσανα στον εικοστό αιώνα αυτού του τμήματος της Ευρώπης που επικεντρώνεται γύρω από την Ουκρανία, «Αιματοβαμμένες χώρες» (σ.μ. πλήρης τίτλος: «Bloodlands: Europe Between Hitler and Stalin», «Αιματοβαμμένες χώρες. Η Ευρώπη μεταξύ Χίτλερ και Στάλιν». Η πρώτη έκδοση του βιβλίου έγινε το 2010 από τις εκδόσεις Basic Books). Πράγματι, τα εδάφη μας έχουν ποτιστεί με το αίμα εκατοντάδων χιλιάδων, ή μάλλον εκατομμυρίων. Ανάμεσα σε αυτούς είναι Μάρτυρες της Ορθοδόξου Εκκλησίας του Χριστού, που εξοντώθηκαν από τους μαχητές του αθεϊσμού. Ανάμεσα σε αυτούς είναι Πατριώτες που θυσιάστηκαν, αγωνιζόμενοι για την εθνική ταυτότητα, για την ελευθερία και ανεξαρτησία της Πατρίδας τους. Ανάμεσα σε αυτούς είναι τα εκατομμύρια των ανθρώπων που βασανίστηκαν από το Σταλινικό Καθεστώς και αποδεκατίστηκαν με ένα από τα πιο κτηνώδη μέσα που επινόησε ο άνθρωπος, τον αργό θάνατο με λιμοκτονία μέσα από ένα τεχνητά δημιουργημένο λιμό.
Είμαι πεπεισμένος ότι όλοι όσοι συγκεντρώθηκαν εδώ αισθάνονται όπως εγώ, όταν σκέφτομαι αυτά τα μαρτύρια, αυτά τα θύματα, και εκείνους που έδωσαν τη ζωή τους για χάρη της Εκκλησίας, για χάρη του λαού και της πατρίδας τους. Αυτή η χώρα, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, δεν ονομάζεται τυχαία «η γη των ελεύθερων και η πατρίδα των γενναίων»· έχει οικοδομηθεί στη θεμελιώδη αρχή ότι όλοι οι άνθρωποι είναι προικισμένοι από τον Δημιουργό τους με ορισμένα αναφαίρετα δικαιώματα, μεταξύ των οποίων το δικαίωμα στη Ζωή, την Ελευθερία και την επιδίωξη της Ευτυχίας. Είμαι πεπεισμένος ότι χωρίς αυτή την κατανόηση -αυτή τη βαθιά χριστιανική αντίληψη- της ελευθερίας ως δώρο του Δημιουργού μας, ο οποίος όχι μόνο απονέμει δικαιώματα αλλά και επιβάλλει καθήκοντα, η Αμερική δεν θα είχε γίνει ποτέ η χώρα που έγινε: ένα φως της δημοκρατίας, μια έμπνευση για τους σκλαβωμένους λαούς και ένας υπερασπιστής της ελευθερίας στον κόσμο.