Θεοφάνια: Η απάντηση του Θεού στην ταπείνωση του Ιησού Χριστού

Γράφει για το “Νυχθημερόν” ο π. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΕΚΚΑΣ*

Στον πατέρα Γεώργιο Δορμπαράκη που εύχεται

Ο δισταγμός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου στον Ιορδάνη, όταν του ζητήθηκε από τον Κύριο Ιησού να Τον βαπτίσει, μάς φέρνει στον νου τον δισταγμό του Αποστόλου Πέτρου να επιτρέψει στον Κύριο να του πλύνει τα πόδια λίγο πριν τον Μυστικό Δείπνο. Τόσο η ταπείνωση του τελευταίου των Προφητών, όσο και αυτή του πρώτου των Αποστόλων, αποδοκιμάστηκε από τον Κύριο Ιησού, καθώς με την ταπείνωσή τους έβαζαν και οι δύο εμπόδια στο κοσμοσωτήριο έργο της ασύγκριτα υπέρτερης κάθε ανθρώπινης ταπείνωσης που είναι η Θεία Ταπείνωση.

Την αποκάλυψη της Τρισηλίου Θεότητας στον κόσμο κατά την βάπτιση του Ιησού Χριστού την προκάλεσε η υπέρλογη ταπείνωση του αναμάρτητου Κυρίου Ιησού, του ενσαρκωθέντος Υιού και Λόγου του Θεού, που δέχτηκε να βαπτισθεί σαν να ήταν ένας ακόμα αμαρτωλός άνθρωπος προκειμένου να σώσει ακόμα και τον πιο αμαρτωλό άνθρωπο. Η αυτοαποκάλυψη του Τριαδικού Θεού στον Ιορδάνη, σε συνέχεια της αυτομείωσης του Κυρίου Ιησού, μάς πληροφορεί, έτσι, ότι εκείνο που κατεξοχήν συγκινεί τον Θεό ώστε να αποκαλυφθεί στον οποιονδήποτε άνθρωπο είναι κυρίως ο βαθμός αυτομείωσης αυτού του τελευταίου.

Άβυσσος ταπείνωσης μάς χωρίζει από τον Χριστό. Ο Χριστός είναι το «όντως εφετόν», όχι λόγω της παντοδυναμίας Του, αλλά χάρις στην πανταπείνωσή Του. Για να προσκυνήσει κανείς ειλικρινά τον Χριστό πρέπει να αρχίσει να συλλαμβάνει το μέγεθος της ταπεινώσεώς Του. Ο έρωτας για τον Χριστό είναι απόλυτος, γιατί η ταπείνωσή Του που μάς τον γεννά δεν έχει όρια. Αναμφίβολα υπάρχει μυστική σχέση ανάμεσα στην παντοδυναμία και την πανταπείνωση του Θεού. Το βέβαιο πάντως είναι πως η πανταπείνωση του Θεού φέρνει ίλιγγο στον υψηλόφρονα νου μας, με αποτέλεσμα ιλιγγιώντας ο νους ν’ αφήνει χώρο στην καρδιά για να προσκυνήσει τον Δημιουργό της.

Το βάπτισμα του Ιωάννη υπήρξε ηθικής τάξεως βάπτισμα, καθώς προϋπέθετε εκ μέρους του βαπτιζομένου την άρνηση του ηθικού κακού. Αντιθέτως, το βάπτισμα που προσφέρει ο Κύριος Ιησούς εν Αγίω Πνεύματι είναι οντολογικής τάξεως βάπτισμα, που προϋποθέτει εκ μέρους του βαπτιζομένου την άρνηση της άρνησης του Θεού, που πραγματοποίησαν οι Πρωτόπλαστοι στον Παράδεισο υιοθετώντας την εσφαλμένη άποψη ότι θα μπορούσαν να ζήσουν και χωρίς τον Θεό.

Μόνο η πανταπείνωση του Κυρίου Ιησού επιτρέπει στον πεσμένο άνθρωπο να κατανοήσει ότι η θεϊκή παντοδυναμία και η κατ’ άνθρωπο παναδυναμία αποτελούν οντολογικά συμπληρωματικά μεγέθη κατά άφατη θεϊκή φιλανθρωπία, ώστε αν και κτίσμα ο άνθρωπος να μπορεί να απολαμβάνει αιωνίως τη Θεία Ζωή του Δημιουργού του. Ιλιγγιά η ψυχή που υποπτεύεται το μυστήριο της οντολογικής συμπληρωματικότητας θείας παντοδυναμίας και ανθρώπινης αδυναμίας με αποτέλεσμα να αγαπάει τον Θεό της ξέφρενα. Για μια στιγμή νομίζει πως αγαπά μονόδρομα για να συνειδητοποιήσει αμέσως μετά ότι ο έρωτάς της για τον Θεό είναι μακρινός μόνο απόηχος του δικού Του έρωτα για την ίδια, με αποτέλεσμα να πηγαίνει από ίλιγγο σε ίλιγγο κι από αγάπη σε αγάπη.

Ψάχνουμε τον Χριστό εκεί που δεν είναι. Δεν είναι ανάμεσα στους πρώτους αλλά μεταξύ των τελευταίων. Τσακωνόμαστε ακόμα ποιος θα είναι πρώτος, αντί να παραβγαίνουμε μεταξύ μας ποιος θα ’ναι ο τελευταίος. Μόνο ο τελευταίος προσκυνάει τον Χριστό στα πόδια όλων. Ο τελευταίος βλέπει τον Χριστό σε όλους και γίνεται όλος Χριστός προσκυνώντας τον Χριστό στον καθένα. Στην κορυφή χωράει μόνο ένας, ενώ στη βάση είναι όλοι οι άλλοι. Ο Χριστός από την κορυφή κατέβηκε στον βυθό όπου είναι όλοι ώστε, ει δυνατόν, να τους κερδίσει όλους.

Έχουμε την τάση να κοιτάμε ψηλά και δεν βλέπουμε, έτσι, τον Χριστό που είναι γονατισμένος στα πόδια μας και τα πλένει. Ψάχνουμε τον Χριστό στον ουρανό, όμως η συνάντησή μας μαζί Του γίνεται, όπως τόσο όμορφα εκφράστηκε αυτό από τον Άγιο Σιλουανό, εκεί που Αυτός μας περιμένει, δηλαδή στον Άδη μας για να μάς πάρει μαζί του στον Παράδεισο.

Η βάπτιση του Κυρίου Ιησού Χριστού αποτελεί προτύπωση του θανάτου Του και ακόμα πιο συγκεκριμένα ότι δια του θανάτου του Ιησού Χριστού επρόκειτο να νικηθεί ο θάνατος. Στο εξής ο θάνατος του κάθε ανθρώπου – πόσο μάλλον του βαπτισμένου χριστιανού – είναι παράλογο να γεννάει φόβο, γιατί απλώς ξεπλένει αμαρτίες του και εργάζεται την αναγέννηση του, ίδιου αλλά «εν ετέρα μορφή», στην Βασιλεία του Θεού.

1.1.2021.

* Ο Πρωτοπρεσβύτερος Δρ. Γεώργιος Λέκκας είναι κληρικός της Ιεράς Μητροπόλεως Βελγίου. Σπούδασε Νομικά, Φιλοσοφία και Θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Διδάκτωρ Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Παρίσι 4) και μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Γαλλίας, δίδαξε ελληνική φιλοσοφία στην ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση από το 2005-2017. Η τελευταία ποιητική συλλογή του με τον τίτλο ΠΡΟΣΕΧΩΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ εκδόθηκε πρόσφατα από Το Κοινόν των Ωραίων Τεχνών (Αθήνα, 2021, σσ.79).

[Εικαστικό σχόλιο: Η Βάπτιση του Χριστού διά χειρός El Greco]