Οι προοπτικές του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας στην τρίτη χιλιετία [κείμενο-video]

Μητροπολίτης Καμερούν Γρηγόριος 

[Εισήγηση στο συνέδριο του ΕΚΠΑ "Ηχοτοπία της Αφρικής", 11-12.10.2022]

Σᾶς εὐχαριστῶ γιά τήν τιμή νά μέ προσκαλέσετε νά συζητήσουμε περί τοῦ Ἀποστολικοῦ ἔργου καί μάλιστα σέ χρόνο μελλοντικό.

Μετά ἀπό 20 χρόνια διακονίας στό Ἀφρικανικό γεώργιο τοῦ παλαιφάτου Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας θά ἔλεγα, ὅτι ἡ πεῖρα μου δέν εἶναι ἀρκετή γιά νά προδιαγράψω τήν πορεία τοῦ Ἀποστολικοῦ ἔργου, ὄχι στήν «τρίτη Χιλιετία», ἀλλά οὔτε τήν πρώτη πεντηκονταετία τῆς Χιλιετίας αὐτῆς. Τοῦτο τό λέγω μέ ὅλη τήν ἐνσυναίσθηση καί τά ψήγματα τῆς διακρίσεως πού διαθέτω. Παρ’ ὅλα αὐτά, θά ἐπιχειρήσω νά σᾶς ἐπισημάνω κάποια πράγματα πού μποροῦν νά σχετίζονται μέ τίς προκλήσεις, ποὺ ἀντιμετωπίζει τό Πατριαρχεῖο Ἀλεξανδρείας κατά τήν τρίτη Χιλιετία.

Στά 20 αὐτά χρόνια τῆς διακονίας μου στό Πατριαρχεῖο Ἀλεξανδρείας, ἐκ τῶν ὁποίων τά 18 ὡς Ἐπίσκοπος τοῦ Καμερούν, εἶδα νά ἀποχωροῦν ἀπό αὐτήν τή ζωή καί τόν ἀγρό τῆς Ἀλεξανδρινῆς Ἐκκλησίας περί τούς 26 Ἀρχιερεῖς, οἱ ὁποῖοι ἀπό διάφορες θέσεις ὑπηρέτησαν τό Ἀποστολικό ἔργο καί ἄλλοι τόσοι Ἱερεῖς, Διάκονοι καί Λαϊκοί, οἱ ὁποῖοι κι αὐτοί ἔδωσαν σημαντικό κομμάτι τῆς ζωῆς τους καί θυσιάστηκαν γιά τό ἔργο αὐτό.

Εἶδα καί μερικές δεκάδες ἐθελοντῶν κληρικῶν, μοναχῶν καί λαϊκῶν, νά ἐπισκέπτονται τούς Ἀποστολικούς ἀγρούς καί νά ἐπιστρέφουν στήν ἡσυχία καί τήν ἀσφάλεια τῆς ζωῆς τους καί νά μήν θέλουν νά ξαναεπισκεφθοῦν τήν Ἱεραποστολή, διότι ἡ πραγματικότητα μᾶλλον τούς χάλασε τό ὄνειρο.

Κάθε ἕνας, λοιπόν, ἀπό αὐτούς, πού ἐργάσθηκαν στήν ἱεραποστολή καί ἔφυγαν   κατέθεσε   γιά   πολλά   χρόνια, μέ πολλούς τρόπους τά  δικά του «Ἠχοτοπία» τῆς Ἀφρικῆς, δηλαδή μέ διάφορες γραφές καί ὁμιλίες, φορεῖς τῆς δικῆς των ἐμπειρίας καί τῆς γνώμης των γιά τό Ἀποστολικό ἔργο, τά ὁποῖα εἶναι καταγεγραμμένα σέ ἄρθρα, εἰσηγήσεις, ἐπιστολές, ἠχητικά καί εἰκονικά ντοκουμέντα, πρακτικά Συνόδων καί συνεδρίων, βιβλία, περιοδικά, ἐκπομπές καί στό τύπο τῶν, μικρᾶς ἤ μακρᾶς, διαρκείας ἠλεκτρονικῶν καταγραφῶν δημοσιευμένων στά μέσα κοινωνικῆς δικτυώσεως.

Θά ἀποτολμοῦσα νά κάνω ἕνα πρῶτο διαχωρισμό ὅλου αὐτοῦ τοῦ ὑλικοῦ σέ δύο πρωταρχικές κατηγορίες:

Α. Συναισθηματικό ὑλικό, καί Β. Ρεαλιστικό ὑλικό.

Ἡ πρώτη κατηγορία εἶναι μιά ἀποτύπωση καί προσέγγιση καθαρά συναισθηματική τῆς Ἱεραποστολῆς, μέ μιά διάχυτη ὡραιοποίηση τῶν πάντων. Ἐδῶ παρουσιάζονται εἰκόνες, πού ἀποτυπώνουν μέ τά πιό ρόδινα χρώματα τήν Ἱεραποστολή, σάν κάτι εὔκολο ἀπό ποιμαντικῆς πλευρᾶς καί παρουσιάζουν μιά εἰκόνα τῶν Ἀφρικανῶν ἀποδεκτῶν τοῦ Εὐαγγελίου, ὡς πλασμάτων πολύ εὔπλαστων, ἁπλῶν καί ἀδαῶν, πού ἀναζητοῦν τήν ἀλήθεια τοῦ μυστηρίου τῆς Ἐκκλησίας μέ τόσο κόπο καί τόσο πόθο, πού μέχρι νά τήν βροῦν -ἐννοεῖται στήν Ὀρθοδοξη Ἐκκλησία- δέν μποροῦν νά ἡσυχάσουν∙ ταξιδεύουν δεξιά, ἀριστερά, δέν μποροῦν νά δουλέψουν, δέν μποροῦν νά φᾶνε… Καί ὅταν τήν βρίσκουν, μετά ἀπό τέτοια ἀναζήτηση καί ἀγωνία, εἶναι ἀκριβῶς ἡ ὁλοκλήρωση τῆς ζωῆς τους … Εἶναι ἕτοιμοι νά ποῦν τό «Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν σου, δέσποτα, κατὰ τὸ ῥῆμά σου ἐν εἰρήνῃ, ὅτι εἶδον οἱ ὀφθαλμοί μου τὸ σωτήριόν σου…», (Λκ. 2, 29-30). Αὐτή ἡ ἄποψη καί τό ὑλικό θυμίζουν τά προπαγανδιστικά φίλμ τῶν πρώτων Καθολικῶν Ἀποστολῶν καί Προτεσταντικῶν Ἱεραποστολικῶν Ἑταιρειῶν, πού παρουσίαζαν τά πάντα εὔκολα στήν Ἀφρική, μέ σκοπό τήν προσέλκυση νέων Ἱεραποστόλων.

Δηλαδή, μέ ὅλα αὐτά προωθεῖται ἡ εἰκόνα, πού ὅλοι ἔχετε μέσα σας γιά τήν Ἱεραποστολή: Κάτω ἀπό ἕνα δένδρο κάθεται κόσμος καί μέ πραγματική δίψα, ἀλλά καί πραγματική προσδοκία ἀκούει καί ἀποδέχεται ἐγκάρδια τόν Εὐαγγελικό λόγο ἀπό ἕναν σεβάσμιο Ἱεραπόστολο, ὁ ὁποῖος μέ ἀπέραντη ὑπομονή μεταγγίζει τό Εὐαγγέλιο καί ὁ κόσμος παραδίδει στόν Ἱεραπόστολο ὅλα τά μαγικά φυλαχτά καί τοτέμ καί ματζούνια καί σκόνες καί ὁ Ἱεραπόστολος καίγοντάς τα, ἀπελευθερώνει ἀπό τίς ἁλυσίδες τῆς μαγείας τόν κόσμο… καί ἀλλάζει ριζικά τήν ζωή του.

Τίποτα ἀπό αὐτά δέν εἶναι ἀληθινό. Οἱ μεγαλύτερες προσεγγίσεις γιά ἐκχριστιανισμό στήν Ἀφρική ἔγιναν πρός τούς ἀρχηγούς κάθε φυλῆς. Ἄν ὁ ἀρχηγός γινόταν Χριστιανός –πρᾶγμα ἀντίθετο μέ τήν ἔννοια τοῦ ἀρχηγοῦ τῆς φυλῆς ὁ ὁποῖος εἶναι ταυτόχρονα καί φύλακας τῶν Μυστικῶν τῆς Φυλῆς καί ἄρα Μύστης, ἰδιότητα πού δέν συμβαδίζει μέ τήν ἀποδοχή κάποιας ἄλλης πίστεως ἀπλᾶ σέ μερικές περιπτώσεις κάποιοι γίνονται «καί χριστιανοί»- ἤ ἔδινε τήν εὔνοιά του στό Χριστιανικό Μήνυμα, τότε ὅλη ἡ φυλή ἀκολουθοῦσε. Ἄν ὄχι, οἱ Ιεραπόστολοι ἔπρεπε νά φύγουν, γιατί κανένας Ἀφρικανός δέν δρᾶ μεμονωμένα, ἀλλά φυλετικά. Μεμονωμένα δροῦν, ὅταν φύγουν ἀπό τό χωριό καί κατοικήσουν στήν πόλη, διότι ἡ ἱερότητα τῶν τόπων, δηλαδή τῶν βουνῶν, ποταμιῶν, λιμνῶν, θαλασσῶν, δένδρων κ.λπ., εἶναι ἐκεῖ, πού γεννήθηκαν καί ὄχι ἐκεῖ, πού ἀναγκάζονται νά πορευτοῦν γιά νά ἐπιζήσουν. Μιά ἱδέα, πού τήν βρίσκουμε διάχυτη στήν Ἰουδαϊκή Παράδοση, ὅτι, ὁ Θεός δηλαδή, λατρεύεται στά συγκεκριμένα γεωγραφικά ὅρια τοῦ Ἰσραήλ.

Ἐπιτρέψατέ μου, παρενθετικά, να πῶ ἐδῶ, ὅτι ὑποκλίνομαι μπροστά στήν αὐταπάρνηση, τίς θυσίες καί τά μαρτύρια αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων ἀπό ὅλες τίς Ἐκκλησίες καί τά ὄσα λέγω δέν ἔχουν οὔτε στό ἐλάχιστο τή διάθεση νά μειώσουν τόν τιτάνιο ἀγῶνα τους. Ἁπλά, ἀναζητῶ τό «ἑνός δε ἐστί χρεία» (Λουκ. 10, 41) περί τοῦ τρόπου τῆς πορείας τοῦ Ἀποστολικοῦ ἔργου.

Ἡ δεύτερη κατηγορία, τήν ὁποία χαρακτηρίζω σάν «Ρεαλιστικό ὑλικό» (ἄρθρα, δοκίμια, μελέτες, ὁμιλίες, συνεντεύξεις, βιβλία, βίντεο, παρουσιάσεις κ.λπ.), τό ὁποῖο κυκλοφορεῖ, σέ σχέση μέ τό Ἀποστολικό ἔργο εἶναι κάτι τό σπάνιο καί κάτι, τό ὁποῖο δέν ἔχει ἀκόμα λάβει τή θέση του στό Ἐκκλησιαστικό γίγνεσθαι. Για νά μήν ποῦμε ὅτι ἀγνοεῖται συστηματικά ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό κατεστημένο, ως ἐρευνητικό, οὐτοπικό ἤ ἀκατανόητο, ἀκόμα καί ἀπό ἀνθώπους, πού δουλεύουν στήν Ἱεραποστολή ἤ ἀκόμα θεωρεῖται «ἐμμονικό ὑλικό» κάποιων.

Ὑπάρχουν κείμενα, τά ὁποῖα ἐπισημαίνουν τά κακῶς κείμενα στήν νοοτροπία μας καί τήν πράξη τοῦ Ἀποστολικοῦ Ἔργου καί, δυστυχῶς, δέν μπορῶ νά πῶ μέ βεβαιότητα ὅτι αὐτά θά προσεγγισθοῦν ἀπό τήν πλειοψηφία τοῦ δυναμικοῦ τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας τά ἑπόμενα 30 χρόνια!

Ἄς πάρουμε ὅμως λίγο αὐθαίρετα τήν σύγχρονη ἱστορία τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας ἀπό τήν ἀρχή τῶν ἡμερῶν μας, δηλαδή, ἄς δοῦμε τήν Ἱεραποστολική πορεία τριῶν μόνο συγχρόνων Πατριαρχῶν.

Οἱ Μακαριστοί Πατριάρχες Χριστοφόρος (1939-1967), Νικόλαος ὁ ΣΤ΄ (1968- 1986), καί Παρθένιος Γ΄ (1987-1996), ἔχοντας ζήσει πολλά ἀπό τό μεγαλεῖο τοῦ Αἰγυπτιωτικοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἀλλά καί ἀπό τίς μετέπειτα τραγικές περιόδους τοῦ ἀφελληνισμοῦ τῆς Αἰγύπτου, χωρίς μεγάλη αἰσιοδοξία καί δυνατότητες μετά τό 1950 ἐστράφησαν πρός τήν ζωογόνηση τῶν:

α. Ἑλληνικῶν Κοινοτήτων στήν Ἀφρική, οἱ ὁποῖες δημιουργήθηκαν καί ἀνδρώθηκαν ἀπό τά ἀλλεπάλληλα μεταναστευτικά ρεύματα τῶν Ἑλλήνων πού ἀκολούθησαν:

1.  «Τυχοδιωκτικά» τήν Ἀποικιοκρατία στήν Ἀφρική γιά ὅ,τι περισσέψει ἀπό τή μερίδα τοῦ λέοντος τῶν ἀποικιοκρατῶν,

2.  Τη Μικρασιατική Καταστροφή,

3.  Τόν Δεύτερο Παγκοσμιο πόλεμο,

4.  Tίς δηώσεις τοῦ Ἑλληνισμοῦ τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τῆς Ἴμβρου καί Τενέδου ,

5.  Tούς καταστροφικούς σεισμούς στή Ρόδο καί τά Ἑπτάνησα,

6.  Τήν Ἐπανάσταση τοῦ Γκαμάλ Ἀμπντέλ Νάσερ στήν Αἴγυπτο καί τήν ἀποχώρηση τῶν Ἑλλήνων τῆς Αἰγύπτου 1965 καί μετά.

Καί στήν ζωογόνηση ἐπίσης:

β. Τῶν Ἐνοριῶν πού ἱδρύθηκαν στήν Ἀμερική ἀπό πρόσφυγες Αἰγυπτιῶτες καί μετά ἀπεδόθησαν στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο.

γ. Τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Κοινοτήτων Ἀφρικανῶν ἀδελφῶν μας, οἱ ὁποῖοι, ζώντας μέ Ἕλληνες καί εἶχαν γνωρίσει τήν Ὀρθοδοξία καί εἶχαν βαπτισθεῖ στίς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησιαστικές Κοινότητες τῶν Ἑλλήνων. Ἐδῶ ἀνοίγω μιά παρένθεση: Αὐτό τό στοιχεῖο προσεγγίσεως τῆς Ὀρθοδόξου παραδόσεως περιλαμβάνει καί ἐκατοντᾶδες περιπτῶσεις ἀπό τίς ἐξωσυζυγικές σχέσεις διάφόρων συμπατριωτῶν μας μέ Ἀφρικανές γυναῖκες, οἱ ὁποῖοι ἀνεγνώριζαν νομικά –κάποιες φορές- τά παιδιά τους καί τά βάπτιζαν στίς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες ἐπί τό πλεῖστον μυστικά, φρόντιζαν τήν μόρφωση τους, ἡ ὁποία γινόταν σέ εἰδικά «ἐκκλησιαστικά» σχολεῖα, τά ὁποία εἶχαν ἰδρυθεῖ γιά τούς «Μιγάδες», μιᾶς καί τά παιδιά αὐτά δέν ἐγένοντο δεκτά ούτε στά σχολεῖα τῶν Ἀφρικανῶν ούτε στά σχολεῖα τῶν λευκῶν, διότι ἔπεφταν καθημερινά θύματα φονικῆς βίας καί ἀπό τίς δύο πλευρές. Κλείνω τήν παρένθεση καί ἀνοίγω μιά ἄλλη: Στίς 4 Ἀπριλίου 2017 ἡ Κυβέρνηση τοῦ Βελγίου ζήτησε ἐπίσημα συγγνώμη ἀπό τά 20.000 παιδιά μιγάδες τῆς περιόδου τῆς ἀποικιοκρατίας σέ Κονγκό – Ρουάντα –  Μπουρούντι, διότι  κατά  πάγια τότε  πολιτική, μέ βοήθεια τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας, τά περισσότερα ἀπό αυτά τά παιδιά ἀρπάχθηκαν ἀπό τούς γονεῖς τους –δηλαδή τήν Ἀφρικανή μητέρα τους- καί ἐστάλησαν πρός υἱοθεσία στό Βέλγιο. Στίς 27 Ἀπριλίου τοῦ 2017 ζήτησε ἐπίσημα καί ἡ Καθολική Ἐκκλησία συγγνώμη διά τήν συμβολή της στό θέμα αὐτό. Θά ἦταν πολύ καρποφόρο καί πολύ διαφωτιστικό γιά τόν πολιτισμό τῶν Ἀποικιοκρατικῶν ἐθνῶν ἄν κάποιοι φοιτητές ἔκαναν ἔρευνα ἐπάνω στό θέμα τῆς «Νομικῆς ὑποστάσεως τῶν Μιγάδων στίς Μητροπόλεις τῶν πρώην ἀποικιῶν».

Νά διευκρινήσουμε ὅτι οἱ Νόμοι τῶν Ἀποικιῶν τοῦ Βελγίου ἀπαγόρευαν ρητῶς τήν γέννηση ἑνός παιδιοῦ ἀπό πατέρα Λευκό καί Μητέρα Ἀφρικανή ἐπί ποινή ἀπελάσεως τοῦ Λευκοῦ ἀπό τίς ἀποικίες. Γιά τόν λόγο αὐτό κανένας δέν ἀναγνώριζε τά παιδιά μιγάδες.

Ὑπάρχει διάχυτη ἡ ἰδέα ὅτι τό Πατριαρχεῖο Ἀλεξανδρείας εἶχε κάποτε σταματήσει τήν Ἱεραποστολή κάποιους αἰῶνες καί ἡ παρουσία, πρωτοβουλία κάποιων Κληρικῶν ἐξ Ἑλλάδος καί Κύπρου τήν ξανα-ξεκίνησε μέ συγκεκριμένα πρόσωπα κλειδιά

Αὐτή ἡ ἱδέα καί ὡς πληροφορία εἶναι λάθος.

Θά σᾶς πρότεινα ἐπ’ αὐτοῦ νά συμβουλευτεῖτε τό πόνημα τοῦ μακαριστοῦ (+) Μητροπολίτου Λεοντοπόλεως Νικοδήμου Γαλιατσάτου (1919-1980)- «Ἡ Διακονία Μου» (1969-1973) ΔΕΙΤΕ ΦΩΣ ΦΑΝΑΡΙΟΥ, πού ἀναφέρεται στά ἔτη τῆς διακονίας του, ὡς Μητροπολίτου Εἰρηνουπόλεως, τό πῶς ἐργάστηκε και πῶς κάποιοι μηδένισαν τήν Ἱεραποστολική προσπάθειά καί τή δική του καί τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας, ἀπό τό 1959, δηλαδή μέ τήν ἵδρυση τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Εἰρηνουπόλεως, καί παρουσίασαν ὅτι τά πάντα ξεκινοῦν μέ τήν ἄφιξή τους 15 χρόνια μετά.

Ὁ   ἐν   λόγῳ   Μητροπολίτης   Εἰρηνουπόλεως   Νικόδημος   Γαλιατσᾶτος δραστηριοποιήθηκε ἀπό τό 1949, ἀρχικά στήν Κινσάσα, ὡς Ἀρχιμανδρίτης Πατριαρχικός Ἐπίτροπος, ὅπου ἄφησε τόν ἀδελφό του Ἱερομόναχο Μελέτιο καί αὐτός ἐστάλη στό Καμερούν γιά ἐννέα χρόνια, ὅπου ἵδρυσε τήν Mission GrecOrthodox au Cameroun -Ἑλληνορθόδοξη   Ἱεραποστολή   στό   Καμερούν- ὀργάνωσε τίς Ἑλληνικές Κοινότητες σέ Καμερούν, Κεντρική Ἀφρικανική Δημοκρατία, Τσάντ, Νιγηρία, Γκάνα, Τόνγκο καί Ἀκτη τοῦ Ἐλεφαντόδοντος, ἔκτισε Ναούς καί κατήχησε καί βάπτισε καί συγκρότησε τίς πρῶτες ἐκκλησιαστικές Κοινότητες.

Ὁ μακαριστός Πατριάρχης Χριστοφόρος, τό 1959, βλέποντας τήν ἀκμή τῶν ἐκκλησιαστικῶν Κοινοτήτων τῆς Ἀφρικῆς, δημιούργησε τίς Μητροπόλεις Εἰρηνουπόλεως, Ἄκκρας καί Κεντρώας Ἀφρικῆς. Ἔτσι, ξεκινᾶ τό θέμα τῆς Ἱεραποστολῆς στούς νεωτέρους χρόνους. Κατά τίς ἀρχές τῆς δεκαετίας τοῦ 1970 γιά λόγους ποικίλων γνωστῶν ἐκκλησιαστικῶν καί πολιτικῶν ζυμώσεων κάποιοι Κληρικοί καί λαϊκοί ἐκ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί τῆς Κύπρου ἐστράφησαν στήν ἱεραποστολή.

Γιά λόγους ἀδιανοήτους σέ μένα, αὐτοί οἱ κληρικοί καί λαϊκοί ζήτησαν ἀπό τόν Πατριάρχη Νικόλαο Στ΄ τήν ἀπομάκρυνση τοῦ Μητροπολίτου Εἰρηνουπόλεως κυροῦ Νικοδήμου, γιατί τούς ἦταν ἀδύνατον νά ἐργαστοῦν ὑπό τό ωμοφόριό του καί τήν πεῖρα του, πράγμα τό ὁποῖο παραδόξως ἐγένετο δεκτό καί μετετέθη ὁ Μητροπολίτης Νικόδημος στήν Μητρόπολη Κεντρώας Ἀφρικῆς, γράφοντας ἕνα μικρό πόνημα γιά νά κατοχυρώσει τά ὅσα οἱ ἐκδιώξαντες αὐτόν σφετερίσθησαν, ἔχοντας ὑπέρ αὐτῶν τό ὅπλο τῆς τότε ἐκκλησιαστικῆς διαφημίσεως μέσα ἀπό κάποια πρῶτα ἱεραποστολικά φυλλάδια καί περιοδικά. Ἐκοιμήθη ξαφνικά σέ ἡλικία 60 ἐτῶν.

Παρενθετικά πάντα νά ποῦμε ὅτι ὁ Πατριάρχης Νικόλαος Στ' εἶναι αὐτός ὁ ὁποῖος ἔχοντας πεῖρα τῶν ἀναγκῶν τῆς Ἱεραποστολῆς ὡς Εἰρηνουπόλεως πρότεινε καί ψηφίστηκε ἀπό τήν Σύνοδο τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας «ὁ δεύτερος γάμος τῶν ἐγγάμων κληρικῶν» βέβαια οἱ περισσότεροι κληρικοί τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας πού εἶχαν τό θέμα αὐτό ἦταν Ἀφρικανοί, δυστυχῶς αὐτό τό βῆμα τῆς οἰκονομίας τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας «θάφτηκε» διά τῆς σιωπῆς ἀπό τούς ἐξ Ἑλλάδος Ἱεραποστόλους, διότι οἱ Ἀδελφότητες στίς ὁποῖες ἀνήκαν δέν συμφωνοῦσαν.

Αὐτά τά ἀναφέρω γιά νά μή θεωρεῖται ὅτι τό Πατριαρχεῖο Ἀλεξανδρείας δέν ἀσχολήθηκε μέ τήν Ἱεραποστολή καί τήν εἶχε σέ δευτερεύουσα μοίρα μέχρι πού κάποιοι κληρικοί ἐξ Ἑλλάδος καί Κύπρου ἀνέλαβαν αὐτόν τόν τομέα. Τό Πατριαρχεῖο Ἀλεξανδρείας ἀσχολεῖτο πάντα μέ τήν ἱεραποστολή, ἀλλά χωρίς διαφημίσεις.

Ἄν θά κρίναμε τήν μέχρι τῶρα ἐργασία στόν τομέα τῆς Ἱεραποστολῆς θά μπορούσαμε νά παρατηρήσουμε τά ἑξῆς σέ γενικές γραμμές. Βασικά τά πάντα στήν Ὀρθόδοξη Ἱεραποστολή τῶν νεωτέρων χρόνων γίνονται ἔως τῆς σήμερον:

-  Χωρίς βασικό σχέδιο καί στρατηγική ἤ μᾶλλον μέ τόν προσωπικό σχεδιασμό τοῦ καθενός.

-  Χωρίς βάσεις ἤ μᾶλλον μέ τίς βάσεις πού μπορεῖ νά διαθέτει ὁ καθένας προσωπικά.

-  Χωρίς εἰδικές γνώσεις καί ἐφόδια ἤ μέ τα ἐφόδια καί τίς εἰδικές γνώσεις πού κάποιος μπορεῖ νά κατακτήσει.

-  Χωρίς ὀργανωμένη ὑποστήριξη στά μετόπισθεν τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ χώρου, ἀπ’ ὅπου θά μποροῦσε νά προέλθει κάποια οὐσιαστική βοήθεια στελεχῶν καί οἰκονομικοί πόροι ἤ μέ ἐξαίρεση προσωποπαγεῖς καταστάσεις, ὅπου κάποιες Ἀδελφότητες Θεολόγων καί κάποιοι Σύλλογοι Ἱεραποστολικοί, ὑποστηρίζουν συγκεκριμένους ἱεραποστόλους, οἱ ὁποῖοι ἀποτελοῦν μέλη τῶν Ἀδελφοτήτων καί κατ' αὐτόν τόν τρόπο ἔχουν τά «ἐχέγγυα» τῆς καλῆς διαχειρίσεως τῶν πόρων.

Κανένας δέν μπορεῖ νά ἀμφισβητήσει τή θυσιαστική προσφορά ὅσων δούλεψαν στήν Ἱεραποστολή, ἀλλά καί παράλληλα κανένας δέν μπορεῖ νά μήν ἐπισημάνει τά λάθη καί τίς ἀδυναμίες στά θεμέλια αὐτοῦ τοῦ ἔργου.

Σύμφωνα λοιπόν μέ τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ἐξασκεῖται ἡ Ἱεραποστολή σήμερα, οἱ πρῶτες Ἀφρικανικές Ὀρθόδοξες Κοινότητες ἀλλά καί οἱ νεώτερες κοινότητες οἱ ὁποῖες δημιουργοῦνται καθημερινά θά πρέπει νά διανύσουν μία μεγάλη πολιτιστική καί πολιτισμική ἀπόσταση, γιά νά μπορέσουν νά χαρακτηρίζονται Ὀρθόδοξες. Διότι ἡ ἀρχή σέ αὐτήν τήν ἱεραποστολική προσπάθεια ἔγινε χωρίς νά μελετηθοῦν τά Ἔθνη καί νά ἐπισημανθοῦν οἱ ἰδιαιτερότητές τους, τά ἤθη καί τά ἔθιμά τους. Δηλαδή, χωρίς ἐθνολογική, πολιτισμική, πολιτιστική, κοινωνιολογική καί ἀνθρωπολογική ἔρευνα καί γνώση. Χωρίς εἰδικά κατηχητικά φυλλάδια καί βοηθήματα καί οὐσιαστικά σέ μιά ὄχι τόσο οἰκεία γλῶσσα, γιά τόν γηγενῆ πληθυσμό τῆς ὑπαίθρου, τήν κατά τόπους γλῶσσα τῆς ἀποικιοκρατίας Γαλλικά ἤ Ἀγγλικά. \

Νά ἐπισημάνουμε ὅτι, κατά τή διάρκεια τῆς Ἀποικιοκρατίας, ἐλάχιστοι εἶχαν τή δυνατότητα νά διδαχθοῦν τήν Γαλλική καί τήν Ἀγγλική γλῶσσα στήν ἀκαδημαϊκή της μορφή, καί ὄχι σέ μορφές σπασμένων (pidgin) Ἀγγλικῶν καί Γαλλικῶν. Κατά κανόνα ἦταν ὅσοι εἶχαν τή δυνατότητα νά παρακολουθήσουν Ὁμολογιακά Σχολεῖα ἤ Σεμινάρια γιά ὑποψηφίους Κληρικούς, ὅπου οἱ μαθητές ἦταν ὑπό πλήρη ἔλεγχο. Ἄν ἀνατρέξετε στά βιογραφικά τῶν πρώτων ἡγετῶν τῆς μετα-αποικιακῆς ἐποχῆς θά δεῖτε ὅτι οἱ περισσότεροι παρακολούθησαν ἐγκύκλιες          σπουδές    σέ          Καθολικά   ἤ       Προτεσταντικά  Σχολεῖα ὑποψηφίων κληρικῶν. 

Ἡ ὅλη λοιπόν Ἱεραποστολική προσπάθειά μας ἔγινε καί γίνεται σ’ ἕναν τεράστιο καί ἀχανῆ χῶρο καί πάρα πολύ νωρίς παρουσιάστηκαν καί παρουσιάζονται καθημερινά οἱ δυσκολίες τῆς παρακολουθήσεως τῶν Ἀφρικανικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιαστικών Κοινοτήτων. Ἔτσι, προκύπτει ἡ ἀνάγκη κατατμήσεως π.χ. τῶν ἀρχικῶν Μητροπόλεων καί ἡ δημιουργία νέων Μητροπόλεων καί Ἐπισκοπῶν. Σάν παράδειγμα νά ἀναφέρω τήν Μητρόπολη Ἄκκρας (μετά μετονομάσθη σέ Μητρόπολη Καμερούν. Τό «Ἄκκρας» εἶχε προτιμηθεῖ γιά τό ἑλληνίζον ἄκουσμα τῆς πρωτευούσης τῆς Γκάνα, παρά τό ἄκλιτον τῶν ξένων ὀνομάτων).

Σταδιακά, λοιπόν, προέκυψαν ἀπό τή Μητρόπολη Καμερούν ἡ ὁποία παραμένει μέ λιγότερα κράτη στήν διακαιοδοσία της, οἱ ἀκόλουθες Ἐπισκοπές:

α. ἡ Ἐπισκοπή Νιγηρίας (1997), νῦν Ἱερά Μητρόπολη Νιγηρίας. 

β. ἡ Ἐπισκοπή Γκάνας (1997), νῦν Ἱερά Μητρόπολη Ἄκκρας.

γ. ἡ Ἐπισκοπή Sierra Leone (2012), νῦν Ἱερά Μητρόπολη Γουινέας καί Sierra Leone καί

δ. ἡ Ἐπισκοπή Γκαμπόν καί Κονγκό Μπραζαβίλ (2012), νῦν Ἱερά Μητρόπολη Γκαμπόν καί Κονγκό Μπραζαβίλ.

Νομίζω ὅτι μερικές ἀπό τίς προκλήσεις, πού θά ἔχει νά ἀντιμετωπίσει τό Πατριαρχεῖο Ἀλεξανδρείας στήν ἀνάπτυξη τῆς πρώτης πεντηκονταετίας τῆς τρίτης χιλιετίας θά εἶναι: 

Νά ἀναπτύξει Ἀποστολική αὐτοσυνειδησία, ἐπιλέγοντας τούς Ἐπισκόπους, τούς ὁποίους θά ἀποστέλλει στά Ἀφρικανικά Κράτη, ὅχι κατά τά παραδεδομένα Ἑλληνικά πρότυπα τῶν Ἐπισκόπων -τά ὁποῖα δυστυχῶς ἀποτελοῦν καί τά πρώτυπα τῶν ἀδελφῶν μου Ἀφρικανῶν Ἐπισκόπων- δηλαδή, ἐπιλέγοντας, ὄχι αὐτούς πού ἁπλῶς ἐπιθυμοῦν καί ὀρέγονται Ἐπισκοπές καί ἀξιώματα, ἀλλά αὐτούς πού ἔχουν Ἱεραποστολικές γνώσεις καί ζῆλο.  

Νά ἀρχίσει νά θεωρεῖ τόν ἑαυτόν του ὡς μιά Ἀφρικανική πραγματικότητα καί ὀντότητα, πού ὑπάρχει στήν Ἀφρική πρό τῆς συστάσεως τῶν Ἀφρικανικῶν Κρατῶν, στά ὁποῖα ὑπάρχει καί νά ἐνεργεῖ μέ αὐτήν τήν ἐμπειρία καί ἱστορία καί ὄχι ὡς ὀργανισμός φιλοξενούμενος στά διάφορα Ἀφρικανικά Κράτη μέχρι αὐτά νά ἀποφασίσουν νά διακόψουν τήν φιλοξενία του –τήν ἱστορία αὐτή, τό μεγαλύτερο ποσοστό τοῦ δυναμικοῦ τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας ἀγνοεῖ καί θεωρεῖ μουσειακό κομμάτι. 

Νά κινηθεῖ μέ σχέδιο ἐπάνω σέ ἕνα ὅραμα. Πῶς, δηλαδή, ὁραματίζεται τήν μαρτυρία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας στήν Ἀφρική; Τί, ἀκριβῶς, θέλει νά ἐπιτύχει μέ τό ἱεραποστολικό ἔργο; Νά μεταδώσει τόν Ἐκκλησιαστικό τρόπο ζωῆς καί Σωτηρίας τῆς Ὀρθόδόξου Παραδόσεως ἤ νά μετατρέψει τίς Ἀφρικανικές δεισιδαιμονίες σέ «Ὀρθόδοξες Ἀφρικανικές δεισιδαιμονίες»; (π. Ἰωάννης Ρωμανίδης). 

Νά ἐγκύψει στήν καταγραφή καί μελέτη τοῦ «ρεαλιστικοῦ ὑλικοῦ» τῆς Ἱεραποστολῆς καί νά τό δεῖ αὐτοκριτικά, προσπαθῶντας νά ἀποκωδικοποιήσει τά ποικίλα μηνύματά του πού οὐσιαστικά τοῦ δεἰχνουν τόν ξεχωριστό του δρόμο. 

Νά ἀλλάξει ριζικά τό σύστημα ἐπιλογῆς τῶν Ἀφρικανῶν Ποιμένων. Δέν καθιστῶ Ποιμένα αὐτόν πού μέ προσεγγίζει μέ μιά ἐμφανῆ, συνήθως, ἐπίπλαστη εὐλάβεια, οὔτε ἐπιλέγω αὐτούς πού ἔχει ἀπορρίψει ἡ Καθολική καί ἄλλες Ἐκκλησίες γιά διαφόρους λόγους καί ἔρχονται καί δηλώνουν ὅτι τούς ἔδιωξαν, διότι ἀνακάλυψαν τήν ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας στήν Ὀρθοδοξία. Αὐτό κάνουν καί Κληρικοί στήν Ἑλλάδα, οἱ ὁποῖοι, ὅταν ὑποπέσουν σέ διάφορα σφάλματα καί καθαιρεθοῦν, πηγαίνουν και βρίσκουν μιά Παλαιοημερολογιτική παραφυάδα καί ζητοῦν νά ἐνταχθοῦν διότι -καθά λέγουν- τούς καθήρεσαν λόγῳ τοῦ ὅτι ἀνακάλυψαν ὅτι τό Πάτριο Ἡμερολόγιο εἶναι τό σωστό. Ἔτσι, λοιπόν, ἐπιλέγω αὐτόν πού θά ὑποδείξουν οἱ Εκκλησιαστικές Κοινότητες. Τό παράδειγμα τῆς συμπεριφορᾶς διαφόρων Κληρικῶν κατά τήν Ρωσική εἰσπήδηση εἶναι λίαν διαφωτιστικό γιά τό ποιόν καί τήν ἀξιολογική πυραμῖδα πού ὑπάρχει στόν ψυχισμό αὐτῶν τῶν Κληρικῶν. Ἄν τώρα συμψηφίσουμε ὅτι ἡ πλειοψηφία αὐτῶν τῶν κληρικῶν πού προσχώρησαν στήν λεγομένη Ρωσική Ἐξαρχία εἶναι κάτοχοι Πανεπιστημιακοῦ Διπλώματος Θεολογίας ἀπό τήν Πανεπιστημιακή Σχολή Θεολογίας τῆς Μητροπόλεως Ναϊρόμπι (πρ. Κένυας), μπορεῖτε νά φανταστεῖτε τήν βαρύτητα τῶν θεολογικῶν σπουδῶν στόν Ἀφρικανικό κλῆρο. Φυσικά δέν σκέπτονται ὅλοι τό ἴδιο, ἀλλά τό ποσοστό εἶναι ἀρκετά ὑψηλό. Ὅμως ἡ κίνηση αὐτή τῶν Κληρικῶν παρουσιάζει ἀνάγλυφα πάρα πολλές ἰδικές μας ἀβλεψίες, παραβλέψεις, ἐλλείψεις καί ὑπερβολική ἀνευθυνότητα. 

Η μόρφωση τοῦ Κλήρου δέν θά πρέπει νά εἶναι μόνο θεολογική. Ὁ Ποιμένας δέν εἶναι βέβαια θέμα μορφώσεως, ἀλλά χαρίσματος. Ὅμως, ἐπειδή οἱ χαρισματικοί Ποιμένες εἶναι σπάνιοι, ἡ ἐκπαίδευση τῶν ὑποψηφίων Ποιμένων σέ διαφόρους τομεῖς τούς βοηθᾶ διανοητικά νά προσεγγίζουν τήν χαρισματικότητα. Χαρισματικός εἶναι ὁ Διακριτικός, δηλαδή αὐτός πού ἀντιλαμβάνεται ἀνά πᾶσα στιγμή «ποιός εἶναι;», «ποῦ εἶναι;» «γιατί εἶναι ἐκεῖ πού εἶναι;» καί «τί θέλει νά ἐπιτύχει;» διότι κατά τόν Ἀββᾶ Ἰσαάκ τόν Σῦρο: «ἀπουσία ἐκ τοῦ παρόντος ἁμαρτία ἐστί». 

Νά τολμήσει τό Π.Α. νά κάνει τομές στήν ἀνάπτυξη τοῦ ἱεραποστολικοῦ ἔργου καί νά μήν καθορίζει τίς ἀποφάσεις του κατά τά παραδεδομένα τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ γίγνεσθαι. Θά πλατειάσω μέ ἕνα δυό παραδείγματα σχετικά καί ἄσχετα ἀλλά καθοριστικά γιά τήν γνώμη κάποιων φορέων στήν Ἑλλάδα γιά τήν Ἱεραποστολή. Στή Σύνοδο τοῦ 2018 ἀποφασίστηκε ἡ ἐπαναφορά τοῦ θεσμοῦ τῶν Διακονισσῶν. Μόλις δημοσιεύθηκε ἡ Συνοδική αὐτή ἀπόφαση μεγάλο μέρος τοῦ θεολογικοῦ κόσμου ἐπήνεσε τήν κίνηση αὐτή. Συγκεκριμένη ὅμως, Μονή τοῦ Ἀγιωνύμου Ὄρους ἔγραψε σέ συγκεκριμένο Ἐπίσκοπο, κοινοποιώντας τήν ἐπιστολή αὐτή στόν Πατριάρχη Ἀλεξανδρείας, ὅτι ἡ Μονή διαφωνεῖ μέ τήν ἀπόφαση αὐτή, τήν ὁποία βλέπει σάν ἐξυπηρέτηση τοῦ Φεμινιστικοῦ Κινήματος καί τῆς Παγκοσμιοποιήσεως καί τῆς χαλαρώσεως τῶν ἠθῶν. Τήν θεωρεῖ μή ἀναγκαία καί, ἐάν τό Πατριαρχεῖο προβεῖ σέ χειροτονίες Διακονισσῶν, ἡ Μονή αὐτή θά ἀποσύρει τή βοήθειά της πρός τό συγκεκριμένο ἱεραποστολικό κλιμάκιο καί θά συγκρατήσει ὁποιονδήποτε δωρητή γνωρίζει καί μέχρι τότε τόν παρότρυνε νά συμπαραστέκεται οἰκονομικά στήν συγκεκριμένη Ἐπισκοπή. Ἐννοεῖται ὅτι μέσα στόν κύκλο ἐπιρροῆς τῆς Μονῆς εὑρίσκονται καί κάποιοι Ἱεραποστολικοί Σύλλογοι, οἱ ὁποῖοι, ἐπηρεαζόμενοι προφανῶς ἀπό τήν Ἱερά Μονή, θά πάψουν νά βοηθοῦν στό μέλλον. Τά σχόλια δικά σας... 

Δεύτερο παράδειγμα, ἀπό ἄλλη Μονή τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Συγκεκριμένος πρώην ἀδελφός τῆς Μονῆς, γιά ἀρκετά χρόνια ἐργαζόταν ἀθόρυβα καί μέ αὐταπάρνηση Ἱεραποστολικά σέ μιά Μητρόπολη στήν Ἀφρική. Κάποια στιγμή ὁ Ηγούμενος τῆς Μονῆς αὐτῆς, βλέποντας τόν ἀδελφό αὐτόν στά ἱεραποστολικά περιοδικά καί γνωρίζοντας ὅτι δέν εἶχε κανέναν πόρο, ἀπεφάσισε μετά τῆς Γεροντίας τῆς Μονῆς καί κοινοποίησε τήν ἀπόφαση τῆς Γεροντίας στόν Ἐπίσκοπό του, ἡ ὁποία ἦταν νά ἀποστέλει ἡ Μονή ἕνα μηνιαῖο μικρό οἰκονομικό βοήθημα γιά τίς προσωπικές ἀνάγκες τοῦ ἀδελφοῦ των. Πράγματι, ἡ ἀπόφαση αὐτή τηρήθηκε μέ ἀκρίβεια ἀπό τήν Μονή μέχρις πού μιά ὡραῖα πρωΐα ὁ Ἐπίσκοπος λαμβάνει μιά «Ὁμολογία Πίστεως» ἐκ τῆς Μονῆς (οὐσιαστικά ἀντιπαράθεσης μέ τον Οἰκουμενικό Πατριάρχη) μέ ἕνα γράμμα τό ὁποῖο ὑποδείνκυε στόν Ἐπίσκοπο νά διαβάσει τήν «Ὁμολογία Πίστεως» καί ἄν ἐντοπίσει σφάλματα νά τά ὑποδείξει σέ λογικό χρονικό διάστημα στήν Μονή νά τά διορθώσει, ἄν δέν ἐντοπίσει νά τήν ὑπογράψει ὅπως τήν ὑπέγραψαν καί τόσοι ἄνθρωποι τά ὀνόματα τῶν ὁποῖων ἐπισυνάπτονταν σέ εἰδική λίστα. Μετά τήν πάροδο ἑνός μηνός καί, ἀφοῦ ἡ Μονή δέν ἔλαβε ἀπάντηση ἀπό τόν Ἐπίσκοπο ούτε ὑπογραφή τῆς «ὁμολογίας πίστεως», ἄνευ οὐδεμίας σχετικῆς ἀποφάσεως τῆς Γεροντίας, ἡ βοήθεια πρός τόν αδελφό τους διεκόπη διά παντός. 

Τό νά βαπτίσω κάποιους Ἀφρικανούς εἶναι τό πιό εὔκολο πράγμα. Στό δρόμο νά βγῶ καί νά πῶ: «ὅποιος βαπτισθεῖ στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία θά ἔχει στή ζωή του τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ, θα τοῦ δώσει ὁ Θεός ἐπιτυχία καί χρήματα πολλά, δέν πρόκειται νά ἀρρωστήσει ποτέ καί θά τόν βοηθήσει ὁ Θεός ἀκόμα καί νά πάρει βίζα γιά τη Γαλλία για παράδειγμα…». Ἐάν τό κάνω αὐτό, δέν θά προλαβαίνω νά βαπτίζω ἀπό τό πρωί μέχρι τό βράδυ… Εἶναι ὅμως αὐτό Ἱεραποστολή; Καί φυσικά δέν εἶναι, ἀλλά αὐτό εἶναι ἕνα προπαγανδιστικό κατηχητικό κήρυγμα τοῦ 80% τῶν Ἀφρικανῶν Ἱερέων γιά νά δείξουν σέ ἐμᾶς τούς Ἐπισκόπους πόσο καλά ἀποτελέσματα ἔχει τό ποιμαντικό καί κατηχητικό τους ἔργο καί, τοιουτοτρόπως, νά τούς ἀνταμείψουμε προχειρίζοντας αὐτούς Πρωτοπρεσβυτέρους, πράγμα πού εἶναι πάρα πολύ σημαντικό γι’ αὐτούς, διότι ὅπου θά ἐμφανίζονται φορώντας τόν Σταυρό τοῦ Ὀρθοδόξου ὀφφικίου τους, ὅλοι, ἐπηρεασμένοι ἀπό τήν παράδοση τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας, θά τούς θεωροῦν καί θά τούς τιμοῦν σάν Ἐπισκόπους πρᾶγμα ἄκρως ἐπικερδές στην ἐξάσκηση τῆς ἀγυρτείας. 

Θά πρέπει τό Πατριαρχεῖο Ἀλεξανδρείας νά συνειδητοποιήσει ὅτι τό Μάθημα τῆς Ἀποικιοκρατίας παραμένει ἐπίκαιρο καί σημαντικό. Τί ἐννοῶ: δέν  ξέρω ἄν γνωρίζετε, ὅτι στίς Γαλλικές ἀποικίες στήν Καραϊβική, Μαρτινίκα καί ἀλλοῦ,    ἴσχυε ὁ περίφημος "Code Noir" τοῦ 1685 (ΚΛΙΚ ΕΔΩ), τοῦ περίφημου ὑπουργοῦ τῶν Ἀποικιῶν Jean-Baptiste Colbert (1616-1683). Σ’ αὐτόν τόν κώδικα, μεταξύ ἄλλων, ἀναπτύσσεται ἡ ἰδέα καί ἡ ὑποχρέωση τῶν κατόχων Ἀφρικανῶν σκλάβων «μεταφερμένων» γιά τήν καλλιέργεια ζαχαροκάλαμου νά τούς ἐκχριστιανίσουν χωρίς ὅμως δικαίωμα Κοινωνίας καί Γάμου. Κατόπιν, μέ τίς ἀντιδράσεις τῶν Ἐπισκόπων τῶν ἀποικιῶν, κάποια πράγματα ἄλλαξαν κι’ ὅσοι γίνονταν χριστιανοί ἀπελευθερώνονταν. Ἔτσι, ὁ ἐκχριστιανισμός ἔγινε ἕνα μέσον, ἕνα σκαλοπάτι πρός στήν ἐλευθερία τῶν σκλάβων. Βέβαια, οἱ ἀρχαῖες πεποιθήσεις καί παραδόσεις ἀπέκτησαν ἕναν ὑπόγειο χαρακτῆρα, τόν ὁποῖον διατηροῦν μέχρι σήμερα. 

Αὐτό συμβαίνει μέχρι σήμερα σέ ὅλη τήν Ἀφρική. Ἄν τό κατανοήσει αὐτό τό Πατριαρχεῖο Ἀλεξανδρείας θά ἀλλάξει τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖον ἐξασκεῖ τήν Ἱεραποστολή καί θά ἑστιάσει στά σημαντικότερα τού ἔργου του, τά ὁποῖα εἶναι ὁ τρόπος μεταδόσεως τοῦ Εὐαγγελίου ὡς θεραπευτικῆς ἀγωγῆς πρός τόν ἁγιασμό καί τήν θέωση μέσῳ τῆς συστάσεως καί συγκροτήσεως Ἐκκλησιαστικῶν, οὐσιαστικά, θεραπευτικῶν Κοινοτήτων. 

Θά πρέπει τό Πατριαρχεῖο Ἀλεξανδρείας νά πρωτοστατήσει στόν διάλογο καί τήν προσέγγιση, εἰδικά τῆς Κοπτικῆς Ἐκκλησίας καί τῆς Αἰθιοπικῆς Ἐκκλησίας, ἐφ’ ὅσον στόν διχασμό τους καί στήν τελική ἀπόσχιση τῆς Αἰθιοπικῆς Ἐκκλησίας ἀπό τήν Κοπτική Ἐκκλησία τῆς Αἰγῦπτου, ἀποφασιστικό ρόλο ἔπαιξε ὁ Μητροπολίτης Ἀξώμης Νικόλαος Ἀμπντάλα (1927-1967) τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας. Εἰδικά ἡ Ἐκκλησία τῆς Αἰθιοπίας θεωρῶ ὅτι εἶναι τό κλειδί γιά τήν κατανόηση τῆς Ἀφρικανικῆς ἰδιοσυγκρασίας σέ σχέση μέ τόν Χριστιανισμό, κάτι τό ὁποῖο θά βοηθοῦσε τά μέγιστα στό τρόπο ἐπανασχεδισμοῦ τοῦ Ἀποστολικοῦ ἔργου. Θεωρῶ ὅτι, ἔργοις καί λόγοις, ἡ Αἰθιοπική Ἐκκλησία καί ἡ σημασία της στό μέλλον τοῦ Ἀποστολικοῦ ἔργου στήν Ἀφρική εἶναι θεμελιώδους σημασίας τήν ὁποία δέν τήν ἔχουμε κἄν ὑποψιαστεῖ. Ἄλλωστε, ἡ Ἀφρική ἀπό ἀρχαιοτάτων χρόνων ἦταν γνωστή ὡς Αἰθιοπία καί μόνον. 

Θά πρέπει νά ἐπαν-εξετάσει τό Μητροπολιτικό Σύστημα μέ κατατμήσεις τῶν ἀχανῶν μητροπόλεων σέ ἐπιμέρους Ἐπισκοπές (δημιουργία Ἐπισκοπῶν ὑπό τόν Μητροπολίτη) καί λειτουργία τοπικῆς Συνόδου σέ κάθε κράτος. 

Θά πρέπει νά ἐγκύψει στήν σύγχρονη πολιτικό-οἰκονομική πραγματικότητα τῆς Ἀφρικανικῆς Ἠπείρου καί νά κατανοήσει τό μέλλον τῆς Ἀφρικῆς, μέσα ἀπό τήν ἀτζέντα τῆς ἐξωτερικῆς πολιτικῆς τῶν διαφόρων Κρατῶν ἐκτός Ἀφρικῆς. Γιά νά γίνω πιό κατανοητός, ἡ ἀποικιοκρατία ἦταν μιά στυγνή ἐκμετάλλευση τῆς Ἀφρικῆς. Ἡ μετα-ἀποικιοκρατική ἐποχή χαρακτηρίστηκε ἀπό τόν ρόλο τῶν Τραπεζῶν, τήν ψυχροπολεμική πολιτική τῶν διαφόρων Κρατῶν μέ τίς τεράστιες βοήθειες πρός τήν Ἀφρική, οἱ ὁποῖες κατέληγαν τεχνηέντως στίς τσέπες μιᾶς τοπικῆς πολιτικῆς ἐλίτ, ἀλλά καί σέ Ἐλβετικές τράπεζες. Τό ὕψος τῶν βοηθειῶν αὐτῶν ἦταν καί εἶναι τοῦ μεγέθους πού θά ἐπέτρεπε σέ κάθε Ἀφρικανό τῆς Ὑποσαχαρίου καί Ὑπέρ-Νοτίου Ἀφρικῆς νά ἔχει δικό του σπίτι μέ πισίνα ἐξοχικό, αὐτοκίνητο. Ἦταν ἐπίσης ἡ ἐποχή αὐτή, ὅπου ἡ βαρύτητα ἀπό ὅλα τά -ἐμπλεκόμενα στήν ἀποικιοκρατία- κράτη δόθηκε στά «ἀνθρώπινα δικαιώματα» καί στό ὅτι ἡ Ἀφρικανικές χῶρες ἔλαβαν 54 θέσεις στον Ὀργανισμό Ἡνωμένων Ἐθνῶν πρᾶγμα τό ὁποῖο χαλοῦσε τραγικά τῖς ἱσορροπίες ὅσων ἐπιθυμοῦσαν νά ποδηγετοῦν αὐτόν τόν Ὀργανισμό. 

Μέ τό τέλος τῆς Σοβιετικῆς Ἐνώσεως 1993 μειώθηκαν σημαντικά οἱ οἰκονομικές παροχές καί βοήθειες πρός τήν Ἀφρική. Ὅμως τό ἄνοιγμα τῆς Κίνας, Ἰνδίας, Βραζιλίας, τά τελευταῖα 15 χρόνια τῆς Τουρκίας καί τῶν κλασσικῶν, πρώην ἀποκοικρατικῶν, Κρατῶν Ἀγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο, τά ὁποῖα ἔχουν τίς ἰσχυρότερες βάσεις στήν Ἀφρική, ἀλλά καί τῆς Ρωσίας, ἡ ὁποία ἀντιγράφει μεθόδους Ἀποικιοκρατίας προσπαθώντας μέ χιλιάδες ὑποτροφίες γιά Στρατιωτικές Σχολές καί Πολιτικές Ἐπιστῆμες νά δημιουργήσει μιά «μελλοντική φιλορωσική πολιτική καί στρατιωτική ἐλίτ», πού θά τῆς ἐπιτρέψει νά κυριαρχήσει παντοῦ, σέ βάθος χρόνου μιᾶς τριακονταετίας. Ἐπίσης ἡ μετατροπή κάποιων Άφρικανικῶν κρατῶν σέ σταυροδρόμι μεταφορτώσεων ἐμπορίου ναρκωτικῶν καί ὄχι μόνον, μέ προορισμό τήν Εὐρώπη εἶναι ἕνα τεράστιο ζήτημα ἐάν δέν τό ἔχουμε ἀκόμα καταλάβει. Ὅλα αὐτά δυστυχῶς διαφεύγουν τῆς προσοχῆς τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας, τό ὁποῖο διαπνέεται ἀπό τήν «ψυχολογία τοῦ ἀδυνάμου κρίκου» καί ἀναμένει ὅτι πολιτικές παρεμβάσεις ἐκ μέρους τῆς Αἰγύπτου, Ἑλλάδος καί Κύπρου θά τό σώζουν ἀπό κάθε δύσκολη κατάσταση Αὐτό ὅμως εἶναι μιά ψευδαίσθηση πού μᾶς κρατᾶ σέ μιά παρατεταμένη ἀνωριμότητα. Καταδεικνύει ἐπίσης ὅτι τό Π.Α. δέν ἔχει καταλάβει τήν σημαντικότητα τῆς παρουσίας καί τῶν μικροτέρων θρησκευτικῶν ὀμάδων στήν ἐσωτερική καί ἐξωτερική πολιτική διασπονδύλωση τῶν Ἀφρικανικῶν κρατῶν. Αὐτό τό θεωρῶ ὡς τήν μεγαλύτερη πρόκληση. 

Θά μοῦ ἐπιτρέψετε νά σταματήσω ἐδῶ τήν ἀπαρίθμηση τῶν προκλήσεων τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας γιά τήν πρώτη πεντηκονταετία τῆς Τρίτης Χιλιετίας καί νά ζητήσω συγγνώμη γιά τούς πλατειασμούς καί τίς ἐλλείψεις μου.

Εὐχαριστῶ γιά τήν ὑπομονή σας.