Φωτοστιγμές από την έναρξη του Συνεδρίου της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας περί Χριστιανισμού - Ορθοδοξίας και Media

 Θεσσαλονίκη / Συνεδριακό Κέντρο του Ιδρύματος "Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς", δειλινό 12ης Μαΐου 2014

Φωτογραφίες: π. Παναγιώτης Καποδίστριας 

Σκέψεις του Βουλευτή Αναστασίου Νεράντζη από την έναρξη του Συνεδρίου

  

Έχω μια πάγια άποψη, την οποία συνεχώς διατυπώνω, αλλά δεν είμαι μόνον εγώ που την πρεσβεύω.

          Θεωρώ απαράδεκτο, αν μη και αποκρουστικό, τον όρο «μαζικό», που προέρχεται από τον ωμό εξελληνισμό του “mass media”. Η έκφραση, όπως χρησιμοποιείται, αποπνέει περιφρόνηση προς το λαό, θέλει τους ανθρώπους αντικείμενα βιομηχανικής συνειδησιακής επεξεργασίας, από την οποία παρασκευάζεται αγέλη, έτοιμη ν’ απορροφήσει το μήνυμα και ν’ αντιδράσει αυτόματα και ομοιόμορφα. Ο Le Bon χαρακτηρίζει την μάζα, ως λαό δίχως κρίση, ενώ ο Nietsche ως όργανο των μεγάλων. Σήμερα, ο όρος «μέσα μαζικής επικοινωνίας» έχει χάσει ολωσδιόλου την αρχική του σημασία, δηλαδή «μέσα επικοινωνίας με τις μάζες, που προσφέρουν δηλαδή μέγιστο αριθμό γνώσεων σε μεγάλο αριθμό πολιτών». Κατήντησε τελικώς να σημαίνει «μέσα που μεταμορφώνουν τον πολίτη σε μάζα, τον μετατρέπουν σε πολτό».

          Το κοινό μυστικό γι’ αυτή την πολτοποίηση είναι η διαστροφή της βασικής λειτουργίας των «μέσων», δηλαδή της πληροφόρησης. Ενώ η αρχική έννοια του ρήματος «πληροφορώ» ήταν, όχι μόνον «παρέχω ειδήσεις», αλλά και «ικανοποιώ πλήρως τον ακροατή-αναγνώστη κλπ (γι’ αυτό και «πληρο-φορώ»)», σήμερα η πληροφόρηση συρρικνώνεται συνήθως στην «ικανοποίηση του εαυτού μου, παραποιώντας, λίγο ή πολύ, τα γεγονότα και παραπλανώντας τους άλλους».

          Υπό τα δεδομένα αυτά, που συχνά από πολλούς, Έλληνες και ξένους, έχουν επισημανθεί, θα ήταν επιτέλους, όχι απλώς προτιμότερο, αλλά και φρονιμότερο να μιλάμε για «μέσα συλλογικής επικοινωνίας», μια που, όπως παρατηρεί ο Georges Bernanos, «πολιτισμός υπάρχει ακριβώς, για να μη μπορεί να υπάρχουν μάζες, αλλά άνθρωποι, αρκετά άγρυπνοι για να μην αποτελούν ποτέ μάζες».

          Και κάτι τελευταίο επί του σημείου τούτου: είναι αλήθεια ότι έχει σημειωθεί πρόοδος, έχει αλλάξει ποσοτικά η λειτουργία των Μέσων Επικοινωνίας, όχι όμως και ποιοτικά. Δεν έχει συνειδητοποιηθεί πλήρως ότι ο πολίτης και οι απόψεις του είναι το «υποκείμενο» των μέσων και όχι το «αντικείμενο», στηρίζονται απ’ αυτόν και προορίζονται γι’ αυτόν.

          Και τώρα ο άλλος πόλος που στηρίζει το αντικείμενο της προσέγγισης που επιχειρώ ενώπιόν σας, δηλαδή «Χριστιανισμός – Ορθοδοξία».

          Πολλοί από μας ζούμε την Ορθοδοξία συνθηματικά, ωσάν να πρόκειται για πολιτική παράταξη, με ό,τι τούτο συνεπάγεται. Βέβαια, κάθε εκκλησία είναι και ένας ιστορικά περιγεγραμμένος κοινωνικός οργανισμός, ζωντανός και δραστήριος. Τούτο είναι οπωσδήποτε μοιραίο, αλλά και αναγκαίο. Είναι βέβαιο ότι η εκκλησία εργάζεται μέσα στο χρόνο, απ’ αυτόν όμως συγχρόνως κινδυνεύει να καταβροχθισθεί. Τούτο συντρέχουν περισσότερες πιθανότητες να συμβεί, όταν τα κηρύγματά της περί αιωνιότητας εκπέσουν σε συνθήματα. Κοντά στους άλλους διακηρυγμένους και προτεταγμένους κινδύνους της εκκλησίας μας (αιρέσεις, προσηλυτισμοί, μασονία, αθεΐα, καταστροφικές λατρείες κλπ), ελλοχεύει ένας άλλος, πιο ύπουλος και πιο δραστικός. Είναι ο κίνδυνος να περιπέσει η ίδια σε λησμονιά και να μη βιώνει το μήνυμα που κομίζει. Θα πηγαίνει και πάλι ο κόσμος στις εκκλησίες, θα διαβάζονται τα ευαγγέλια, θα σημαίνουν οι καμπάνες, αλλ’ αν όλα αυτά είναι απλώς λειτουργίες και όχι μεθέξεις αιωνιότητας, είναι μάταια. Από σωτηριολογική άποψη ένα είναι βέβαιο, πως μόνον η πίστη σώζει «Ἔστιν δὲ πίστις ἐλπιζομένων ὑπόστασις, πραγμάτων ἔλεγχος οὐ βλεπομένων.», όπως διατυπώνεται στον ανθεκτικό ορισμό του Αποστόλου Παύλου, που καταφάσκει μια εσωτερική συνάφεια, μεταξύ φόβου και ελπίδας, αφού οι δυο αυτές ισχυρές διαθέσεις συνυπάρχουν στο θρησκευτικό βίωμα. Πίστις δεν είναι η απλή συμμόρφωση με τα παραδεδομένα.

          Έναντι λοιπόν όλων των κινδύνων που διατρέχει η Ορθοδοξία, κατ’ εξοχήν δε του τελευταίου,  αποτελεσματική περιτείχιση αποτελεί μόνο η επιστροφή στην γνησιότητα, την αυθεντικότητα, την πνευματικότητα. Δεν αρκεί να δηλώνουμε χριστιανοί (τώρα τα νέα δελτία της ταυτότητάς μας δεν μνημονεύουν το θρήσκευμά μας). Το μόνο που δικαιούμεθα να ισχυριζόμαστε είναι ότι αγωνιζόμαστε σκληρά, να γίνουμε χριστιανοί και λυπούμεθα βαθύτατα που δεν μπορέσαμε ακόμη. Ίσως αυτή η συντριβή να προκαλέσει τη Χάρη.

          Απαιτείται λοιπόν συναγερμός όλων των πνευματικών δυνάμεων (εκκλησιαστικών και κοσμικών) για ανάκτηση ή πρόσκτηση της πνευματικής γνησιότητας, για αυτοσυνειδησία, για το τί είναι ψεύτικο και τί αληθινό, για το ποιό στοιχείο έχει σωστική αποστολή και ποιό καταβαραθρώνει. Για το τί, τέλος, είναι μια απλή (σχεδόν μηχανιστική) κοινωνική λειτουργία και το τί είναι γνήσια πνευματική στάση.

          Πιστεύω, ότι αυτές οι σκέψεις, των οποίων δεν έχω την αποκλειστική πατρότητα, ούτε είναι οι μόνες επί του αντικειμένου, μπορούν να βρουν πεδίο εφαρμογής επί του θέματός μας.

          Τα Μέσα Συλλογικής Ενημέρωσης ενός χριστιανικού κράτους, με τις παραδόσεις και τα βιώματα της Ελλάδας δεν μπορεί παρά να στοχεύουν στο να υπηρετήσουν και να εξυπηρετήσουν, διακριτικά και απέριττα, την ανάκτηση της Ορθόδοξης πνευματικής γνησιότητας. Απαιτείται να σταθούν στην οντολογία και να προσπεράσουν επιτέλους την άκρατη φαινομενολογία.

          Τα Μέσα Συλλογικής Ενημέρωσης και ο Χριστιανισμός απευθύνονται στο μεγάλο κοινό και προσπαθούν, με τον λόγο, να το πείσουν για κάτι ή και για κάποιους.

          Σ’ αυτήν την εποχή της παντοκρατορίας των Μέσων, αυτά δεν αποτελούν μόνο διδακτήριο για τους πολίτες, αλλά και δεσμωτήριο της κοινωνίας. Η ισότητα, η δικαιοσύνη, η προσήλωση στην αλήθεια, η ακρίβεια, η καταλλαγή, η αποφυγή της βίας, ο εξοστρακισμός της εξάρσεως των παθών, συνιστούν αρχές οι οποίες κυριαρχικά διατηρούν τον κορμό, τόσο του Χριστιανισμού όσο και των Μέσων, τα οποία μπορεί και πρέπει να συνεργάζονται αρμονικά.

          Πουθενά, είναι αλήθεια δεν ισχύουν απολύτως και μάλιστα όλες μαζί αυτές οι αρχές. Το διακύβευμα πάντως είναι να περιορίσουμε και εδώ, την ένταση και την έκτασή τους, υπηρετώντας έτσι και την ενημέρωση και τον Χριστιανισμό.