Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου
Μέ τήν συμπλήρωση 50 ἐτῶν ἀπό τήν μεταπολίτευση (1974-2024) ἔγιναν πολλές συζητήσεις καί Συνέδρια, ἐγράφησαν ἄρθρα γιά νά φανῆ ὅτι τό διάστημα αὐτό, ἀπό τό 1974 ἕως σήμερα, στερεώθηκε ἡ Δημοκρατία στήν Ἑλλάδα, πού σημαίνει ὅτι λειτουργοῦν καλά οἱ δημοκρατικοί θεσμοί, μέ τό νέο Σύνταγμα πού καταρτίσθηκε καί τήν ἐλεύθερη διακίνηση τῶν ἰδεῶν στό κοινοβούλιο.
Βέβαια, ἐπισημάνθηκε ἀπό πολλούς καί εἶναι γνωστό σέ ὅλους ὅτι ἡ ἀποκατάσταση τῆς Δημοκρατίας στήν Ἑλλάδα εἶχε καί μιά σημαντική Ἐθνική ἀπώλεια, δηλαδή τήν παράνομη εἰσβολή καί κατοχή τοῦ 37% ἐδαφικῆς ἀκεραιότητας τῆς Κυπριακῆς Δημοκρατίας, πού δυστυχῶς ὑπάρχει μέχρι σήμερα, παρά τά ψηφίσματα τοῦ Συμβουλίου Ἀσφαλείας τοῦ Ο.Η.Ε.
Ὅμως, σέ ὅλη αὐτή τήν συζήτηση γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Δημοκρατίας στήν Ἑλλάδα καί τήν πολιτική σταθερότητα κατά τήν διάρκεια τῶν 50 ἐτῶν μεταπολίτευσης δέν ἔγινε σοβαρός λόγος, σχεδόν καθόλου, γιά τήν ἀποκατάσταση τῶν σχέσεων τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μέ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο πού προκλήθηκε κατά τήν διάρκεια τῆς ἑπταετίας (1967-1974). Πρόκειται γιά μιά περίοδο κατά τήν ὁποία διασαλεύτησαν οἱ σχέσεις μεταξύ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου μέ τήν ἐν τῆ πράξει ἀμφισβήτηση τῶν ὅρων τῆς Πατριαρχικῆς πράξεως τοῦ 1928 καί τό Πατριαρχεῖο ἔστειλε καίριες Πατριαρχικές ἐπιστολές στόν τότε Ἀρχιεπίσκοπο Ἱερώνυμο.
Ὅλο αὐτό τό ἀρχειακό ὑλικό ἀπό τήν σύγκρουση τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μέ τό Οἰκουμενικό Πατρειαρχεῖο τό ἔχω συμπεριλάβει στό βιβλίο μου μέ τίτλο «Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος» σέ εἰδικό κεφάλαιο μέ τίτλο «Σχέσεις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος κατά τήν περίοδο 1967-1974».
Στό κεφάλαιο αὐτό, περίπου 100 σελίδων, ὕστερα ἀπό προσωπική ἔρευνα σέ ἀρχειακό ὑλικό κατέγραψα τά σχετικά μέ τήν κατάρτιση τοῦ νέου Καταστατικοῦ Χάρτου ἀπό τήν Ἀριστίνδην Σύνοδο τοῦ Ἱερωνύμου Α΄ τό ἔτος 1968 καί τήν ἀντίδραση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, διότι ἡ τότε Ἀριστίνδην Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἀμφισβητοῦσε τήν Πατριαρχική Πράξη τοῡ 1928 ὡς πρός τήν συγκρότηση τῶν Μελῶν τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου. Στήν συνέχεια περιγράφονται ὅλα ὅσα θορυβώδη ἔγιναν κατά τήν Ἱεραρχία τοῦ Νοεμβρίου τοῦ 1972, τήν προσφυγή τοῦ τότε Μητροπολίτου Ἐλευθερουπόλεως Ἀμβροσίου στό Συμβούλιο τῆς Ἐπικρατείας κατά τῆς ἀποφάσεως τῆς Ἱεραρχίας τοῦ Νοεμβρίου τοῦ 1972, καθώς ἐπίσης καί τό Πατριαρχικό ἔγγραφο πού ἀπεστάλη, ὅπως καί δημοσιεύματα τῆς Ἑφημερίδας «τό Βήμα».
Νά σημειωθῆ ὅτι αὐτή ἡ σύγκρουση ὑπῆρξε, δυνατή καί προκάλεσε καί τό ἐνδιαφέρον πολλῶν πολιτικῶν προσώπων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, ὡς ἀντίδραση στό Δικτατορικό καθεστώς, ὅπως τῶν Παναγιώτη Κανελλόπουλου, Γεωργίου Μαύρου, Ἰωάννου Ζίγδη, Παναγιώτη Παπαληγούρα, Γεωργίου Ράλη κλπ., πού ἔκαναν δηλώσεις. Στό «Βῆμα» τῆς ἐποχῆς ἐκείνης δημοσιεύτηκαν σοβαρά ἄρθρα. Ἔπειτα περιγράφονται τά θυελώδη γεγονότα τῆς Ἰεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος τῆς 10ης Μαΐου 1973, μέσα ἀπό ἀρχειακό ὑλικό, ἡ ἀπόφαση τοῦ Συμβουλίου τῆς Ἐπικρατείας καί ἡ παραίτηση τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἱερωνύμου Α΄ ἀπό τόν θρόνο τῶν Ἀθηνῶν στίς 12 Δεκεμβρίου 1973.
Στήν συνέχεια παρουσιάζονται τά σχετικά μέ τήν «ἀποκατάσταση τῶν κανονικῶν σχέσεων μέ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο» καί τήν ἐκλογή τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Σεραφείμ τοῦ ἀπό Ἰωαννίνων τήν 12 Ἰανουαρίου 1974. Ἡ ἐκλογή τοῦ νέου Ἀρχιεπισκόπου καί ἡ μετάβασή του μέ εἰρηνική ἐπίσκεψη στήν Κωνσταντινούπολη ὲπέφερε τήν ἀποκατάσταση τῶν κανονικῶν σχέσεων μεταξύ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.
Φαίνεται ὅτι ἡ μεταπολίτευση ἄρχισε ἀπό τήν Ἐκκλησία, ὅσο καί ἄν φαίνεται αὐτό παράδοξο. Βέβαια αὐτήν τήν περίοδο στήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος γιά τήν ἀποκατάσταση τῶν σχέσεων μεταξύ Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἔγιναν μερικά λάθη, πάντως πολύ μικρότερης ἔντασης αὐτῶν πού ἔγιναν μέ τήν ἀποκατάσταση τῆς Δημοκρατίας τῆς Ἑλλάδος σέ σχέση μέ τήν ἐπέμβαση τῶν Τούρκων στήν Κύπρο. Κάθε ἀποκατάσταση προκαλεῖ κάποιες φθορές.
Τό σημαντικό εἶναι ὅτι ὅταν άποκαταστάθηκε ἡ Δημοκρατία στήν Ἑλλάδα, ἡ τότε Κυβέρνηση, γνωρίζοντας τό τί ἔγινε στήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος κατά τό διάστημα 1967-1974 προέβη σέ δύο σημαντικές ἐνέργειες. Ἡ πρώτη ἐνέργεια ἧταν ὅτι ρυθμίστηκαν νομοθετικά οἱ σχέσεις μεταξύ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μέ τό ἄρθρο 3 τοῦ Συντάγματος τοῦ 1975 μέ τό ὁποῖο ἀναγνωρίζονται τόσο ὁ Πατριαρχικός Τόμος τοῦ 1850 ὅσο καί ἡ Συνοδική καί Πατριαρχική Πράξη τοῦ 1928 κυρίως ὡς πρός τήν συγκρότηση τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου. Ἡ δεύτερη ἐνέργεια ἦταν ὅτι συντάχθηκε καί ὁ νέος Καταστατικός Χάρτης τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος τό 1977, μέ τήν συνεργασία καί τήν σύμπραξη τριῶν Παραγόντων, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί τῆς Ἐλληνικῆς Πολιτείας.
Κατά τήν περίοδο τῆς μεταπολίτευσης, τά τελευταῖα χρόνια, ἔγινε ἔντονη συζήτηση γιά μερικά θέματα, ὅμως τελικά ἐπικράτησε εἰρήνη καί βρέθηκαν τά πλαίσια τῆς εἰρηνικῆς συνεργασίας μεταξύ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί τῆς Ἑλληνικῆς Πολιτείας.
Σέ αὐτό συνετέλεσαν πολλοί Ἀρχιερεῖς ἀλλά πιστώνονται στόν Ἀρχιεπίσκοπο Σεραφείμ πού ἔπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο, στόν Ἀρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο πού τελικά κατοχύρωσε μέ ἀπόφαση τῆς Ἱεραρχίας τῆς 28ης Μαΐου 2004 τήν Πατριαρχική Πράξη τοῦ 1928 καί στόν Ἀρχιεπίσκοπο Ἱερώνυμο Β΄ ὁ ὁποῖος μέ ψυχραιμία καί νηφαλιότητα κρατᾶ τίς εὐαίσθητες ἰσορροπίες.
Παρά τά ἀνωτέρω πολλοί πού ἀγνοοῦν αὐτήν τήν ἐσωτερική ἰσορροπία πού προῆλθε ὕστερα ἀπό ἔντονους ἀγῶνες καί λεπτές κινήσεις σοφῶν Ἱεραρχῶν, ἀλλά καί ἔντιμων πολιτικῶν, κάνουν λόγο γιά ἀναθεώρηση τοῦ 3ου ἄρθρου τοῦ Ἑλληνικοῦ Συντάγματος. Ἐπίσης, στά Συνέδρια στά ὁποῖα ἀναλύονται τά σχετικά μέ τήν μεταπολίτευση ἀγνοεῖται αὐτή ἡ πλευρά τοῦ θέματος, ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος μέ τήν πλειοψηφία τῶν Ἱεραρχῶν της ἔπαιξε σημαντικό ρόλο, ἐκτός τῶν ἄλλων, στήν εἰρηνική μετάβαση ἀπό τήν Δικτατορία στήν Δημοκρατία καί τήν στερέωση τῶν θεσμῶν, ἀκόμη καί τῶν ἐκκλησιαστικῶν, κατά τήν διάρκεια τῆς μεταπολίτευσης.
Δεκέμβριος 2024
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου