* * *
Τιμιώτατοι ἀδελφοί Ἱεράρχαι,
Πανοσιολογιώτατε π. Arnaud, Ἐκπρόσωπε τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου κ. Marek Solczyński, Ἀποστολικοῦ Νουντσίου ἐν Τουρκίᾳ,
Ἐξοχώτατα μέλη τοῦ Διπλωματικοῦ Σώματος,
Εὐλαβέστατοι Πατέρες,
Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,
Πρό μόλις μιᾶς ἑβδομάδος ὑπεδέχθημεν, μετά πολλῆς χαρᾶς καί τιμῆς, τόν Ἁγιώτατον Πάπαν Ρώμης Λέοντα ΙΔ´ ἐπί τῇ εὐκαιρίᾳ σειρᾶς ἱστορικῶν γεγονότων, μεταξύ τῶν ὁποίων ἐξέχουσαν θέσιν κατέχει ἡ κοινή προσκυνηματική ἱεραποδημία ἡμῶν εἰς Νίκαιαν, ἡ ὑπογραφή Κοινῆς Διακηρύξεως, καθώς καί ἡ ἐνταῦθα παρουσία τῆς Α.Ἁγιότητος διά τήν ἑορτήν τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου, τοῦ Οὐρανίου Πάτρωνος τοῦ Θρόνου τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ἐν τῷ αὐτῷ πνεύματι, συνερχόμεθα ἐκ νέου σήμερον διά νά τιμήσωμεν καί νά ἑορτάσωμεν τήν ἑξηκοστήν ἐπέτειον τῆς ἄρσεως ἑκατέρωθεν τῶν ἀναθεμάτων τοῦ 1054 ὑπό τοῦ μακαριστοῦ Πάπα Παύλου Ϛ’ καί τοῦ ἀοιδίμου προκατόχου ἡμῶν Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Ἀθηναγόρου, τῇ 7ῃ Δεκεμβρίου 1965.
Εἰς περίοδον προϊούσης πολώσεως εἰς ὁλόκληρον τόν κόσμον, συμπεριλαμβανομένης καί τῆς χριστιανικῆς οἰκουμένης, τό καίριον καί προφητικόν τοῦτο βῆμα πρός τήν ἑνότητα εἶναι ἄξιον ἰδιαιτέρας προσοχῆς καί μελέτης. Εἰς τήν Κοινήν Δήλωσιν αὐτῶν, ὁ Πάπας Παῦλος Ϛ’ καί ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Ἀθηναγόρας ἀπηύθυναν μίαν ἀποφασιστικήν καί εἰλικρινῆ πρόσκλησιν δι᾿ ἕνα νέον τρόπον σχέσεως μεταξύ τῶν Ἀδελφῶν ἡμῶν Ἐκκλησιῶν, οὐχί ἐπί τῇ βάσει «προσβλητικῶν λόγων, ἀβασίμων κατηγοριῶν καί ἀξιοκατακρίτων χειρονομιῶν», ἀλλά «διά τῆς καθάρσεως τῶν καρδιῶν, τῆς ἀποδοκιμασίας τῶν ἱστορικῶν σφαλμάτων, ὡς καί διά τῆς ἀποφασιστικῆς θελήσεως τοῦ καταντῆσαι εἰς τήν κοινήν κατανόησιν καί διατύπωσιν τῆς ἀποστολικῆς πίστεως καί τῶν αἰτημάτων αὐτῆς»[1]. Ἡ ἀμοιβαία ἄρσις τῶν ἀναθεμάτων τοῦ 1054 ἀπετέλεσεν ἔμπρακτον σημεῖον καί τεκμήριον αὐτῆς τῆς νέας ἀρχῆς, καί ἔδωκε σημαντικήν ὤθησιν εἰς τόν διάλογον τῆς ἀγάπης, εἰς τόν ὁποῖον προσετέθη ὁ ἀναγκαῖος διάλογος τῆς ἀληθείας διά τῆς Μικτῆς Διεθνοῦς Ἐπιτροπῆς Θεολογικοῦ Διαλόγου.
Ὅμως, ἐνῷ τό γεγονός τοῦτο προφητικῶς παραπέμπει εἰς τήν πολυπόθητον ἀποκατάστασιν τῆς πλήρους κοινωνίας μεταξύ τῶν Ἐκκλησιῶν ἡμῶν, δέν συνιστᾷ τήν πλήρη ἐπίτευξίν της. Ἡ Κοινή Δήλωσις τοῦ 1965 ὁμολογεῖ ὅτι ἡ ἄρσις τῶν ἀναθεμάτων, ἄν καί εἶναι σημαντική, «δέν δύναται νά ἐξαρκέσῃ εἰς τερματισμόν τῶν διαφορῶν, παλαιῶν καί νεωτέρων, τῶν ὑφισταμένων μεταξύ τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας καί τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»[2]. Ἀντιθέτως, μᾶλλον μᾶς προτρέπει νά ἐξακολουθήσωμεν τήν σφυρηλάτησιν τῆς πορείας πρός τήν ἑνότητα, ὡπλισμένοι μέ συγχωρητικότητα, φιλαδελφίαν, ἀνοικτόν καί εἰλικρινῆ διάλογον, καί διά τῆς ἐφαρμογῆς τοῦ Ἀποστολικοῦ παραγγέλματος: «τῇ τιμῇ ἀλλήλους προηγούμενοι» (Ρωμ. ιβ´, 10).
Ὁ ἀείμνηστος θεολόγος καί πρωτεργάτης τῆς Μικτῆς Διεθνοῦς Ἐπιτροπῆς Θεολογικοῦ Διαλόγου ἀδελφός Μητροπολίτης Περγάμου Ἰωάννης (Ζηζιούλας), ἀντελαμβάνετο βαθύτατα τήν ἐπιτακτικήν ἀνάγκην τοῦ ἀλληλοσεβασμοῦ καί τῆς ἀνακαλύ-ψεως τοῦ ἑνός ὑπό τοῦ ἄλλου· «Ἀνατολή, ποῦ εἶναι ἡ Δύσις σου;» ἔγραφε· «Δύσις, ποῦ εἶναι ἡ Ἀνατολή σου;»[3]. Δυστυχῶς, σήμερον παρατηροῦμεν αὔξουσαν ἀδιαφορίαν περί τῆς ἀναγκαιότητος τοῦ ἔργου ἡμῶν. Θελγόμεθα ὑπό τῆς ἰδέας τῆς αὐτοαπομονώσεως, τῆς ἀμοιβαίας καχυποψίας καί δυσπιστίας. Ἀλλά δέν ἐπιτρέπεται νά ἐγκαταλείψωμεν τόν στόχον τῆς ἑνότητος ὑπό τήν πίεσιν τῶν δυνάμεων τοῦ ἐφησυχασμοῦ ἤ τοῦ πειρασμοῦ τοῦ φανατισμοῦ. Ὀφείλομεν νά γνωρίζωμεν τούς κινδύνους τούτους καί νά ἐργαζώμεθα ἐπιμελῶς πρός ἀποφυγήν των. Ὡς ἔγραφεν ὁ Μητρο-πολίτης Περγάμου, «τό νά ἐγκαταλείψωμεν τήν προσπάθειαν καί νά ἀφεθῇ ἡ ἀτραπός εἰς τάς ἀκανθώδεις βατώδεις ἀγριάδας, θά ἐσήμαινεν ἐπιστροφήν εἰς τό ἠλλοτριωμένον παρελθόν»[4]. Ἄς μή ἐπιτρέψωμεν εἰς τάς ἀκάνθας αὐτάς νά ἀναπτυχθοῦν καί νά καταπνίξουν τόν διάλογον. Ἐάν δέν προφυλαχθῶμεν, ὄχι μόνον δέν θά δυνηθῶμεν νά δρέψωμεν ἀπό κοινοῦ καρπούς εἰς τό μέλλον, ἀλλά θά διακυβεύσωμεν καί τόν πολύτιμον καρπόν ὁ ὁποῖος ἤδη παρήχθη ὑπό τῶν σεπτῶν Προκατόχων ἡμῶν. Ἀντ᾿ αὐτοῦ, ἄς καλλιεργήσωμεν συνειδητῶς τόν σεβασμόν, τήν τιμήν καί, πρό παντός, τήν ἀμοιβαίαν ἀγάπην, ὥστε κάθε συνάντησις καί ἐπικοινωνία, μακρά ἤ σύντομος, φανερά ἤ κεκρυμμένη, νά ἀποτελέσῃ πηγήν ἀνταλλαγῆς πνευματικῶν δωρεῶν, κοινωνίας ζωῆς, καί τοιουτρόπως συγκεκριμένον βῆμα πρός τήν ἑνότητα.
Ἀγαπητοί ἀδελφοί καί ἀδελφαί ἐν Χριστῷ,
Ἐξακολουθοῦμεν νά ἀντλῶμεν ἔμπνευσιν καί δύναμιν ἐκ τῆς προσφάτου ἐπισκέψεως τοῦ Ἁγιωτάτου Πάπα Λέοντος, καί δι’ ὑμῶν, Πανοσιολογιώτατε, ἐκφράζομεν θερμάς εὐχάς καί ἀναπέμ-πομεν δεήσεις ὑπέρ εὐοδώσεως τοῦ ἔργου καί τῆς διακονίας Αὐτοῦ. Εἰς τήν Κοινήν ἡμῶν Διακήρυξιν ἐμνήσθημεν τῆς σημερινῆς ἐπετείου τῆς ἀμοιβαίας ἄρσεως τῶν Ἀναθεμάτων, καί ἐτονίσαμεν ὅτι τό Πνεῦμα τό Ἅγιον «μᾶς προτρέπει νά προσφέρωμεν εἰς τόν κόσμον ἀνανεωμένην μαρτυρίαν εἰρήνης, συμφιλιώσεως καί ἑνότητος». Ἐκαλέσαμεν δέ «πάντας τούς πιστούς τῶν Ἐκκλησιῶν ἡμῶν —καί ἰδιαιτέρως τούς κληρικούς καί τούς θεολόγους— νά ἐνστερνισθοῦν μετά χαρᾶς τούς καρπούς, οἱ ὁποῖοι παρήχθησαν μέχρι σήμερον καί νά ἐργασθοῦν διά τήν συνεχῆ αὔξησιν αὐτῶν». Τήν πρόσκλησιν ταύτην ἐπαναλαμβά-νομεν καί σήμερον, ἱκετεύοντες, διά πρεσβειῶν τοῦ μεγάλου Πατρός τῆς Ἐκκλησίας, Ἁγίου Ἀμβροσίου, Ἐπισκόπου Μεδιολά-νων, οὗ καί τήν μνήμην ἐπιτελοῦμεν, ἵνα ἡ Ἀνατολή εὕρῃ τήν Δύσιν αὐτῆς, καί ἡ Δύσις εὕρῃ τήν Ἀνατολήν της, ὥστε νά ἀξιω-θῶμεν τῆς κοινῆς χαρᾶς ἐν τῷ «πληρώματι τοῦ τά πάντα ἐν πᾶσι πληρουμένου» (Ἐφεσ. α´, 23), τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Γένοιτο.
1. Κοινή Δήλωσις τοῦ Πάπα Παύλου Ϛ’ καί τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Ἀθηναγόρου, 4A, 5.
2. Ὁ.π., 5.
3. Μητροπολίτου Περγάμου Ἰωάννου (Ζηζιούλα), «Πρόλογος» ἐν τῷ J. Chryssavgis (ἐπιμ.), Dialogue of Love: Breaking the Silence of Centuries, σελ. ix.
4. Ὁ.π., σελ. x.
* * *
Most Reverend Brother Hierarchs,
Monsignor Arnaud, Honorable representative of His Excellency Archbishop Marek Solczyński, Apostolic Nuncio in Türkiye,
Esteemed members of the Diplomatic Corps,
Reverend Fathers,
Beloved children in the Lord,
Just one week ago we welcomed His Holiness Pope Leo XIV with great jubilation and honour for a series of historic events, including our joint pilgrimage to Nicaea, the signing of a Joint Declaration, and His Holiness’ presence here for the Feast of the Holy Apostle Andrew, the Heavenly Patron of the Throne of Constantinople. In the wake of these precious and moving events, we gather once more to commemorate and celebrate together the sixtieth anniversary of the mutual lifting of the anathemas of 1054 by Pope Paul VI and Ecumenical Patriarch Athenagoras of blessed memory, on December 7th, 1965.
In a time of accelerating polarization throughout the world, including the Christian oikoumene, this momentous and prophetic step towards unity is most worthy of our renewed and focused attention. In their Joint Declaration, the ever-memorable Pope Paul VI and Ecumenical Patriarch Athenagoras made a decisive and open call for a new relationship between our sister Churches based not on “offensive words, … reproaches without foundation, and … reprehensible gestures,” but based instead on “cleansing of hearts, … regret for historical wrongs, and … an efficacious determination to arrive at a common understanding and expression of the faith of the Apostles and its demands.”[1] The mutual lifting of the anathemas of 1054 constitutes a tangible token and sign of this new beginning, and this event gave powerful momentum to the dialogue of love, to which we have added the necessary dialogue of truth through our Joint International Commission for Theological Dialogue. However, while this event points prophetically to the much desired restoration of full communion between our Churches, it does not constitute its realization. The Joint Statement of 1965 recognizes that the lifting of the anathemas, important as it is, “is not sufficient to end both old and more recent differences between the Roman Catholic Church and the Orthodox Church.”[2] It challenges us to continue to forge the path of unity armed with the tools of forgiveness, brotherly love, open and honest dialogue, and through following the Apostolic exhortation: “in honour preferring one another” (“τῇ τιμῇ ἀλλήλους προηγούμενοι,” Rom. 12:10).
The late theologian and pioneer of the Joint International Commission of Theological Dialogue, our brother hierarch Metropolitan John (Zizioulas) of Pergamon, reflected on the urgent need for this honoring and rediscovery of one another: “East, where is thy West?” he wrote, “West, where is thy East?”[3] Unfortunately, we witness in our day a growing indifference towards the urgency of our task. We are tempted towards self-isolation, as well as mutual suspicion and distrust. But we cannot let the forces of complacency or the lure of fanaticism undermine our pursuit of unity. We must recognize these dangers and work diligently to avoid them. As Metropolitan John wrote: “to discontinue and let brambles overtake the path would mean a return to an estranged past.”[4] Let us not allow such thorns to grow and choke our dialogue. If they do, not only will we no longer be able to bear fruit together in the future; we will also destroy the precious fruit that has already been nurtured and offered to us by our venerable predecessors. We must instead consciously embrace respect, honour, and above all love for one another, so that our mutual encounters, whether large or small, manifest or hidden, can each become a source for the exchange of spiritual gifts, a sharing of life, and thus a concrete further step towards unity.
Dear brothers and sisters in Christ,
We continue to draw inspiration and strength from the visitation of His Holiness Pope Leo one week ago, and we convey once again through you, Monsignor, our fervent greetings and prayers for His work and ministry. In our Joint Declaration, we commended today’s anniversary of the mutual lifting of the anathemas, and we underlined that the Holy Spirit “urges us to present to the world a renewed witness of peace, reconciliation and unity.” We also called “all the faithful of our Churches, and especially the clergy and theologians, to embrace joyously the fruits that have been achieved thus far, and to labor for their continued increase.” We re-iterate this call now, and we ask that by the prayers of the great Church Father St Ambrose of Milan, whose memory we celebrate today, the East shall find its West, and the West shall find its East, that we might abide and rejoice together in “the fullness of him who fills all in all” (Eph 1:23), Christ our Lord. Amen.
1. Joint Catholic-Orthodox Declaration of His Holiness Pope Paul VI and the Ecumenical Patriarch Athenagoras I, 4A, 5.
2. Ibid., 5.
3. Metropolitan John (Zizioulas) of Pergamon, “Foreword” in J. Chryssavgis (ed.), Dialogue of Love: Breaking the Silence of Centuries, ix.
4. Ibid, x.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου