[ Με τον Οδυσσέα Ελύτη έχουμε "ανοιχτούς λογαριασμούς". Πάντα κατέφευγα (ή, καλύτερα να πώ: προσέφευγα) στην παρασκιά του, ώστε να λάβω παραμυθία απ' τον λόγο του ή να βιώσω τη γόνιμη σιωπή, την οποία συνήθως εμπνέει.
Ταξιδεύοντας προ ετών στην Πάτμο ήξερα ότι στον ιερό εκείνον τόπο προηγήθηκε ο Ποιητής, ιστορώντας μάλιστα στίχους υψιπετείς, ανάλογους της έμπνευσης του Ιωάννη, θησαυρισμένους ήδη στο βιβλίο του "Μαρία Νεφέλη" (1978). Ο ίδιος, εξάλλου, έχει πλουτίσει τη Γραμματεία μας με μια "μορφή στα Νέα Ελληνικά" της Αποκάλυψης του Ιωάννη.
Θυμόμουν επίσης, ότι υπάρχουν κι εκφραστικές (ιστορικές πλέον) φωτογραφίες από μια παρουσία του εκεί, το 1980.
Όλα τούτα τα δεδομένα, τα παρουσιάζω σήμερα, έτσι ως ελάχιστη τιμή στον Ποιητή της Διαύγειας.
Οι δημοσιευόμενες εδώ ασπρόμαυρες φωτογραφίες του Ελύτη εν Πάτμω είναι του 1980 και προέρχονται από το Αρχείο Γιώργου και Ηρώς Σγουράκη. Τις αποτυπώσαμε από το ειδικό για τον Ποιητή αφιέρωμα του Παγκρήτιου Περιοδικού Κρήτη (έτος 23, τεύχ. 219, Μάρτιος-Απρίλιος 1996).
π. Παν. Καποδίστριας]
Η Μαρία Νεφέλη λέει:
ΠΑΤΜΟΣΕίναι πριν τον γνωρίσεις που αλλοιώνει ο θάνατος·
από ζώντας με τις δαχτυλιές του επάνω μας
ημιάγριοι το μαλλί αναστατωμένο σκύβουμε
χειρονομώντας πάνω σ' ακατανόητες άρπες. Αλλ’
ο κόσμος φεύγει...
Άι άι δυό φορές τ' ωραίο δε γίνεται
δε γίνεται η αγάπη.
Κρίμας κρίμας κόσμε
σ’ εξουσιάζουν μέλλοντες νεκροί·
και κανείς κανείς δεν έλαχε
δεν έλαχε ν' ακούσει ακόμη
καν φωνήν αγγέλων καν υδάτων πολλών
καν εκείνο το "έρχου" που σε νύχτες αϋπνίας μεγάλης ονειρεύτηκα.
Εκεί εκεί να πάω σ' ένα νησί πετραδερό
που ο ήλιος το λοξοπατάει σαν κάβουρας
κι όλος τρεμάμενος ο πόντος ακούει κι αποκρίνεται.
Πάνοπλη με δεκάξι αποσκευές με sleeping bags και χάρτες
πλαστικούς σάκκους κοντάμετρα και τηλεοπτικούς φακούς
κιβώτια με φιάλες μεταλλικό νερό
κίνησα —δεύτερη φορά— και τίποτα.
Κιόλας η ώρα εννιά στον μόλο της Μυκόνου
έσβηνα μες στα ούζα και στα εγγλέζικα
θαμώνας ενός ουρανού ελαφρού όπου όλα
τα πράγματα βαραίνουν δυο φορές το βάρος τους
ενώ τεντώνεται από τ' άστρα ο λώρος
να κοπεί και χάνεσαι...
Κοιμήθηκα όπως μόνον μπορεί να κοιμηθεί κανείςπάνω σ' ένα κρεβάτι που το ζέσταναν οι ράχες άλλων·
βάδιζα λέει σε παραλία ερημική
οπού η σελήνη αιμορραγούσε και δεν άκουγες παρά
του ανέμου τα πατήματα πάνω στα σάπια ξύλα.
Ώς το γόνατο μες στα νερά πήρα να φέγγω
από μέσα μου μεράκι αλλόκοτο
άνοιξα τα πόδια
σιγά-σιγά τα σπλάχνα μου άρχισαν
μώβ κυανά πορτοκαλιά να πέφτουν·
με στοργή σκύβοντας τα 'πλενα ένα-ένα
προσεχτικά προ πάντων στα σημεία που έβλεπα
να 'χουν αφήσει ουλές οι δαγκωνιές του Αόρατου.
Ώσπου τα μάζεψα όλα στην ποδιά μου
δίχως να βηματίσω προχωρούσα
φυσούσε η μουσική και μ' έσπρωχνε
κομμάτια θάλασσες εδώ — κομμάτια θάλασσες πιο πέρα.
Θε μου πού πάει κανείς όταν δεν έχει μοίρα
πού πάει κανείς όταν δεν έχει αστέρι
άδειος ο ουρανός άδειο το σώμα
και μόνο η πίκρα στρογγυλή γεμάτη
μες στη σελήνη τη μισή σαλεύοντας τ’ αγκάθια της
ένας ακόμη που δε γίνεται ποτέ να πιάσεις
θηλυκός αχινός.
Επάνω κει ξύπνησα μες στο ξένο σπίτι·
πασπατεύοντας μέσα στα σκοτεινά το χέρι μου
πάνω στο ψαλιδάκι των νυχιών έβρισκε την αιχμή.
Λύση της συνεχείας του δέρματος
η αιχμή λύση της συνεχείας του κόσμου.
Εδώθε ο χαμός — εκείθε η σωτηρία.
Εδώθε το mercurochrome το tensoplast
εκείθε το θηρίο λυμαίνοντας τις ερημιές
ουρλιάζοντας δαγκώνοντας
σούρνοντας μέσα στους καπνούς τον ήλιο.
Και ο Αντιφωνητής:Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ
Στενός ο δρόμος - τον πλατύ δε γνώρισα ποτέ
ανίσως κι ήταν μια φορά μονάχα
τότες που σε φιλούσα κι άκουα θάλασσα...
Κι είναι από τότες λέω - είναι η ίδια η θάλασσα
φτάνοντας μες στον ύπνο μου που 'φαγε τη σκληρή την πέτρα
κι άνοιξε τ' αχανή διαστήματα. Λόγια που έμαθα
σαν περάσματα ψαριών πράσινα
με γαλάζια κιμωλία χαρακωμένα
παραμιλητά που ξυπνητός ξεμάθαινα
και πάλι κολυμπώντας ένιωθα κι ερμήνευα
Ιωάννης των ερώτων
μπρούμυτα
στις κουβέρτες κρεβατιού επαρχιακού ξενοδοχείου
με το γλόμπο γυμνό στην άκρη από το σύρμα
και τη μαύρη κατσαρίδα σταματημένη πάνω απ' το νιπτήρα.
Προς τι προς τι να 'σαι άνθρωπος
ο βαθμός της πολυτέλειας μες στο ζωικό βασίλειο
τι μπορεί να σημαίνει
εξόν κι αν έχεις ώτα ακούειν
μη φoβού α μέλλεις πάσχειν.
Εγώ δεν εφοβήθηκα
εγώ διόλου ταπεινά όμως υπόμεινα
εγώ το θάνατο είδα τρεις φορές
εγώ με διώξανε απ' τις πόρτες έξω.
Αν έχεις ώτα ακούειν. Εγώ άκουσα
βουή σαν από πελαγίσιον κόχυλα
και στρέφοντας μέσα στο φως άξαφνα είδα
τέσσερα μελαψά στην όψη αγόρια
οπού φυσούσαν κι έσπρωχναν έσπρωχναν κι έφερναν
κομμάτι γης φτενό ζωσμένο στην ξερολιθιά
όλο όλο εφτά ελαιόδεντρα
κι ανάμεσό τους γέροντας έμοιαζε βοσκόςτο πόδι του ξυπόλυτο πάνω στην πέτρα.
"Εγώ είμαι" μού είπε "μη φοβάσαι
κείνα που 'ναι γραφτό να πάθεις."
Και το χέρι το δεξί τεντώνοντας
μου 'δειξε μες στην απαλάμη του τα εφτά βαθιά χαράκια:
"Τούτες είναι οι θλίψες οι μεγάλες
και αυτές θα γραφτούν στο πρόσωπό σου
όμως εγώ θα σου τις σβήσω με το ίδιο ετούτο χέρι
που τις έφερε".
Και μεμιάς πίσω απ' το χέρι του είδα - φάνηκε
συρφετός πολλών αλαλιασμένων από τρόμο ανθρώπων
οπού φώναζαν κι έτρεχαν έτρεχαν κι έσκουζαν
"Ιδού έρχεται ο Αβαδδών ιδού έρχεται ο Απολλύων".
Ένιωσα ταραχή μεγάλη, και όργητα
με κυρίεψε. Αλλ' ο ίδιος συνέχισε:
"Κείνος που αδίκησε ας αδικήσει ακόμη. Κι ο βρομιάρης
ας βρομίσει περισσότερο. Κι ο δίκαιος
πιο δίκαιος ας είναι". Κι επειδή αναστέναξα
με γαλήνη απέραντη άπλωσε το χέρι
αργά πάνω στο πρόσωπο μου
κι ήταν γλυκύ σαν μέλι αλλά πικράθηκαν τα σωθικά μου.
"Δει σε πάλιν προφητεύσαι επί λαοίς και έθνεσι
και γλώσσαις και βασιλεύσι πολλοίς"
είπε· και βγάζοντας λευκές φωτιές έσμιξε με τον ήλιο.
Τέτοιο το πρώτο μου όνειρο που ακόμη
ναν το χωρίσω απ' τις φωνές της θάλασσας
και να το σώσω καθαρό δε γίνεται.
Δε γίνεται μέσα στα λόγια τ' όνειρο.
Το ψέμα μου είναι τόσο αληθινό
που ακόμη καιν τα χείλη μου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου