[Αναδημοσίευση από το βιβλίο του π. Παναγιώτη Καποδίστρια, Ζακυνθινοί Επίσκοποι στον Κόσμο, εκδ. Ιεράς Μητροπόλεως Ζακύνθου, 2004, σσ. 25-28]
Πολλά καί ἰδιαίτερα βιογραφικά γιά τόν Διονύσιο Δελάζαρη δέν διαθέτουμε. Ἀπό τά λίγα πού γνωρίζουμε εἶναι ὅτι ὑπῆρξε γόνος ἀρχοντικῆς οἰκογένειας. Νεαρός μετέβη στήν Κωνσταντινούπολη, ὅπου σπούδασε καί ἀργότερα συναντᾶται ὡς Ἀρχιμανδρίτης τοῦ Θρόνου. Χειροτονήθηκε Μητροπολίτης "τῆς πάλαι ποτέ διαλαμψάσης ἁγιωτάτης Μητροπόλεως Ἐδέσσης" στίς 25 Νοεμβρίου 1801 στό Σιναϊτικό Μετόχι τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου ἀπό τόν ἴδιο τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη Καλλίνικο Δ', ὁ ὁποῖος συλλειτούργησε κατά τήν Θεία Μυσταγωγία τῆς ἡμέρας ἐκείνης μέ τούς Μητροπολίτες Τορνόβου Μεθόδιο καί Λήμνου Θεόκλητο.
Μετά τήν παρέλευση δύο δεκαετιῶν ἐπισκοπικῆς δραστηριότητας καί μάλιστα ἕνα μήνα μετά τήν ἔκρηξη τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821, ὁ Διονύσιος Δελάζαρης συνελήφθη καί ὁδηγήθηκε στήν Κωνσταντινούπολη, ὅπου φυλακίστηκε μαζί μέ ἄλλους συνεπισκόπους του. Κατάφερε ὅμως νά δραπετεύσει, δωροδοκώντας μ' ἕνα χρυσό ρολόι τόν δεσμοφύλακά του καί μετά ἀπό πολλές περιπέτειες κατόρθωσε νά φτάσει στήν Πίζα τῆς Ἰταλίας. Ἀπό ἐκεῖ ἀργότερα, ἐπέστρεψε στή Ζάκυνθο καί μετέβη στά νησιά Στροφάδια, γιά νά μονάσει στήν ἐκεῖ περιώνυμη Μονή.
Μετά τήν ἐκδημία τοῦ διορισμένου Μητροπολίτη Ζακύνθου Γαβριήλ τοῦ Γαρζώνη, ἡ ἐκλογή νέου Μητροπολίτη, αὐτή τοῦ Δελάζαρη, πραγματοποιήθηκε σύμφωνα μέ τίς διατάξεις τῆς ἀπό 31ης Μαΐου 1833 Πράξεως τῆς Τετάρτης Γερουσίας τοῦ Ἰονίου Κράτους, ἐπί Ἁρμοστείας Nugent, ἡ ὁποία ρύθμισε τόν τρόπο ἐκλογῆς Ἀρχιερέως γιά πρώτη φορά ἀπό τόν Κλῆρο τῆς Μητροπόλεως κι ἔτσι συμπλήρωσε τρόπον τινά τό ἄκρως πολιτειοκρατικό Ε' Κεφάλαιο τοῦ Συντάγματος τοῦ 1817, πού ἀφοροῦσε στά τῆς Ἑπτανήσου Ἐκκλησίας.
Ἡ ἐκλογή Δελάζαρη ἔγινε στίς 7/19 Σεπτεμβρίου 1833. Ἡ ἱερατική Σύναξη ἔγινε στό Ναό τῆς Μητροπόλεως, παρόντων τοῦ Ὑπάρχου (ἤ Ἐπάρχου) μέ τούς Παρέδρους του. Ἡ ψηφοφορία ἀπέδωσε
στόν Τοποτηρητή Ἄγγελο Κυβετό 26 Ναί καί 138 Ὄχι,
στόν Ἐπίσκοπο Ἐδέσσης Διονύσιο Δελάζαρη 112 Ναί καί 52 Ὄχι καί
στόν Νικογεώργιο Κοκκίνη 82 Ναί καί 82 Ὄχι. Οἱ ψῆφοι τοῦ Δελάζαρη πλεόναζαν κι ἔτσι ἐξελέγη ἐκεῖνος νέος Μητροπολίτης Ζακύνθου.
Ὁ Διονύσιος ἀπό τόν περίοπτο ἐπισκοπικό θρόνο τῆς Ζακύνθου διακόνησε μέ ἀφοσίωση κι ἔνθεο ζῆλο τόν εὐσεβή λαό τῆς γενέτειράς του γιά μιά σχεδόν πενταετία καί μάλιστα σέ σχετικά μεγάλη ἡλικία (69 περίπου ἐτῶν), γιά τό σύντομο χρονικό διάστημα μέχρι τίς 24 'Ιανουαρίου/4 Φεβρουαρίου 1838, ὁπότε, σέ ἡλικία 74 ἐτῶν, ἀπεβίωσε. Κατά τήν περίοδο αὐτή μερίμνησε γιά τή σταθεροποίηση τῆς παραδοσιακῆς εὐταξίας στά ἐκκλησιαστικά πράγματα τοῦ νησιοῦ καί μάλιστα τήν διαφύλαξη τῶν ὀρθόδοξων δογμάτων καί τῶν ἱερῶν κανόνων ἀπαραχάρακτων. Οἱ ἱερωμένοι ἦταν ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι -ὡς οἱ κοντινότεροι συνεργάτες του καί ὅπως ἄλλωστε διαχρονικά συμβαίνει- θά σήκωναν κατά χρέος τό βαρύ φορτίο τῆς ποιμαντικῆς αὐτῆς εὐθύνης. Γι' αὐτό σέ κάθε περίπτωση ἐπάσχισε (ὅσο τοῦ ἦταν βέβαια κατορθωτό), νά πάψουν νά ὑφίστανται στό νησί χηρεύουσες ἐνορίες, ποίμνιο ἀκέφαλο δίχως ποιμένα καί τέκνα κατά συνέπειαν ὀρφανά, Ὀρθόδοξοι δηλαδή εὐάλωτοι σέ ὁποιονδήποτε πνευματικό κίνδυνο. Εἶναι εὔγλωττη ἡ ἀγωνία του πρός τοῦτο, ὅπως αὐτή ἔχει μάλιστα καταγραφεῖ σέ μακρά ἐπιστολή του ἀπό 14ης Ἰανουαρίου 1838 πρός τόν Ὕπαρχο Ζακύνθου τῆς ἐποχῆς του, τόν Γεώργιο Δε ῥώσση, δέκα μόλις ἡμέρες πρίν ἀπό τήν ἐκδημία του. Διεκτραγωδώντας τίς δυσκολίες καί τόν προβληματισμό, πού ὡς συνεπής Ἐπίσκοπος βιώνει, τοῦ ἀναφέρει μεταξύ ἄλλων τ' ἀκόλουθα:
"Τό ὑψηλόν ἐπάγγελμα τοῦ Ἀρχιερατικοῦ ἀξιώματος τό ὁποῖον φέρει ἡ ἐμή ταπεινότης, ἡ ἐπιστασία τῆς ἐκκλησίας τήν ὁποίαν ὁ ὕψιστος ἐνεχείρησέ μοι, μέ ἀναγκάζουσι νά ἐπαγρυπνῶ πάντοτε διά τήν αὐτῆς διατήρησιν καί λαμπρότητα, νά ἐπιστηρίζωμαι εἰς τούς ἱερούς νόμους της φυλάττων αὐτούς ἀκλονήτους καί ἀδιασείστους μέχρι τελευταίας μου ἀναπνοῆς ὡς ὑπεσχέθην τοῦ ἰδίου Θεοῦ, καί ἐν ταυτῷ τῆς Σεβαστῆς Διοικήσεως ἥτις ἐστί πρόχειρος ὑπερασπίστρια τῆς Ὀρθοδόξου ἡμῶν Θρησκείας.
(...) ἡ Ζάκυνθος Θεοφρούρητος Ἐπαρχία μου, ὑποφέρει εἰς διάφορα μέρη ἔλλειψιν ἱερέων ὅπερ μεγίστην ἀθυμίαν προξενεῖ εἰς τό ποίμνιόν μου, καί καθ' ἡμέραν ἀγανακτεῖ καί ταράττεται ἡ ψυχή μου ἀπό τάς κλαυθμηράς φωνάς καί παραπονέματα τῶν ὀρθοδόξων θεωροῦντες τούς ναούς κεκλεισμένους χωρίς τάς ἀπαιτουμένας λατρείας, τά τέκνα τους νά ἐκπνέωσι χωρίς τήν θεοϋφαντον τοῦ Βαπτίσματος στολήν, καί τούς τεθνεῶτας νά θάπτωνται χωρίς τήν νεκρόσιμον ἀκολουθίαν. (...)".
Πηγές:
Ἔ δ ε σ σ α, Μητρόπολη τῆς ἐπαρχίας Ὀσροηνῆς. Βλ. κατατοπιστικό ἄρθρο μέ ἱκανή βιβλιογραφία, στό R. J a n i n, [σχετικό λῆμμα], ΘΗΕ, Ἀθῆναι 1965, τ. 5, στ. 339-341.
