Κι ενώ ο ιερέας "θεολογούσε", έκλαψε ένα μωρό...

Γράφει ο π. ΙΑΣΩΝ ΚΕΣΕΝ 

Χθες κοίταζα ένα βίντεο εδώ στο Facebook. Ήταν ένας αδελφός κληρικός που έκανε κήρυγμα στον κόσμο. Κατά την διάρκεια του κηρύγματος ανέφερε ότι του εμφανίστηκε η Παναγία, ότι του είπε να στήσει στο ναό που διακονεί προσκυνητάρι στη χάρη της, ότι με τρόπο θαυματουργικό η Παναγία υπέδειξε το απολυτίκιο που θέλει να ψάλλεται ενώπιον της εικόνας της... και λοιπά. Στο ίδιο κήρυγμα ανέφερε το πως του αποκαλύπτεται η χάρη του Θεού, σ' αυτόν προσωπικά, αφήνοντάς να εννοηθεί ότι ο ναός που διακονεί 'υπερτερεί' σε αγιότητα από οποιονδήποτε άλλον. Κάτω απ' αυτό το βίντεο, τώρα που γράφω, έχει 432 Like, 43 κοινοποιήσεις και 3,3 χιλιάδες προβολές.

Σκέφτομαι, απ' την άλλη, ότι σε τόσους τόμους της Πατρολογίας (τα γραπτά των Αγ. Πατέρων) κανένας δεν έκανε λόγο για τις δικές του πνευματικές εμπειρίες εκτός από ελάχιστους (δυο, τρεις) που η Εκκλησία ονόμασε Μεγάλους ή τους έδωσε το προσωνύμιο του "Θεολόγου". Κανένας απ' τους αγίους δεν κάνει λόγο για δικές του πνευματικές εμπειρίες παρά μόνο οι μαθητές τους, συνήθως, που έγραψαν τους βίους τους.

Πόσο κοντά είναι στην Ορθοδοξία όλο αυτό; Πόσο κοντά είν' όλο αυτό στους Αγίους Πατέρες που 'μασκαρεύονταν' για να μην αποκαλύψουν τις αρετές τους; Βλέποντας την αποδοχή του κόσμου απ' την άλλη, σκέφτομαι, πόσο ανάγκη τελικά ο σύγχρονος άνθρωπος έχει απ' το "υπερφυσικό" και "υπερκόσμιο"... σαφώς, σε μιαν αντιδιαστολή με την σκληρή πραγματικότητα που ζει.

Εμείς προχθές κάναμε αγρυπνία, την Πρωτοχρονιά, με τον δεσπότη μας. Κι είμασταν όλοι μαζί, μια οικογένεια. Αυτό είναι το κατεξοχήν θαύμα της Εκκλησίας: η Θεία Λειτουργία. Το Άγιο Ποτήριο. Ό,τι άλλο συμβαίνει δεν είναι για να το διαλαλούμε, δεν είναι για να το διαφημίζουμε. Πόσο μάλλον μέσα απ' το διαδίκτυο. Μου φαίνεται -δεν είμαι σίγουρος- ότι ο γέρων Ιωσήφ ο Ησυχαστής λέει ότι "όταν διατυμπανίζει κανείς προσωπικά πνευματικά βιώματα, τότε χάνουν την αξία τους". Η Ορθοδοξία είναι σιωπηλή. Ό,τι κάνει κρότο, καλό δεν κάνει. Κι αν σφάλω, συγχωρέστε με. Βλέποντας όλο αυτό εχθές, πληγώθηκα πολύ.

-δεν θα έγραφα τίποτε αλλά χαζεύοντας το βίντεο είδα ότι κατά τη διάρκεια των λεγομένων του ιερέα, έκλαψε ένα μωρό... Τότε, εκείνος εκνευρίστηκε και φώναξε να το βγάλουν απ' την Εκκλησία. Κάθε μωρό που κλαίει μες στο ναό, έλεγεν ο παπάς του χωριού μου, είναι δόξα, ύμνος προς τον Θεό-

"Μισώ, αηδιάζω τις γιορτές σας...", λέγει Κύριος

Γράφει ο π. ΙΑΣΩΝ ΚΕΣΕΝ

Λέει ο Κύριος: "Μισώ, αηδιάζω τις γιορτές σας! Δε με αγγίζουν πια τα πανηγύρια σας… Αντί γι’ αυτά, ας ρεύσει το δίκαιο σαν νερό άφθονο και η δικαιοσύνη σαν χείμαρρος αστείρευτος" (Αμώς 5:21, 23-24).

Όταν εμείς γιορτάζουμε, οι άλλοι πεινάνε στην άκρη. Πονάνε κι εμείς χαιρόμαστε. Κλαίνε και μεις γελάμε. Γι' αυτό μισεί ο Θεός τις γιορτές μας: κλείνουμε τις πόρτες και τα παράθυρα και γιορτάζουμε σα να μαστε μόνοι. Κανένανε μονάχο του ο Θεός δε θέλει. Σε όλους τη δικαιοσύνη του να δίνει. Δικαιοσύνη που δεν έρχεται με "μαγικό τρόπο" αλλά φανερώνεται από 'μας που 'μαστε παιδιά του. Αυτή είναι η όντως γιορτή. Η φανέρωση του Θεού στα πρόσωπα των παιδιών του. Ας γιορτάσουμε απόψε κι αύριο αλλά ας μην ξεχνάμε. Αν ξεχνάμε, τότε κι ο Θεός μας ξεχνάει, τότε είναι που μισεί τις γιορτές μας, αηδιάζει με τα πανηγύρια μας, όταν περνάμε τον καιρό κλεισμένοι φριχτά στη μονωτική μας κοσμάρα.

Χρόνια να 'χουμε πολλά, χρόνια δικαιοσύνης!

[Φωτογραφία απ' την Υεμένη, τραβηγμένη μέσα στο παρελθόν έτος. Όχι προς συναισθηματισμό αλλά προς ενθύμηση.]

Όταν ο Χριστός δεν... αντέχεται

Σχολιάζει ο π. ΙΑΣΩΝ ΚΕΣΕΝ

Μια φορά ο παπάς του χωριού μας, π. Χρυσόστομος, που ήτανε άνθρωπος απλός, χωρίς τα πτυχία του κόσμου τούτου αλλά με αγάπη ανυπέρβλητη Θεού και σοφία βαθιά, ουσιαστική και πρακτική, μου είχε πει: "Παιδάκι μου, αν κηρύξουμε τον Χριστό όπως είναι, όπως μας φανερώθηκε, τότε κανένας την αλήθεια αυτή δεν μπορεί να την αντέξει. Πρώτοι που θα βγούμε τρέχοντας από την εκκλησιά θα 'μαστε 'μεις οι παπάδες. Αν βγάλουμε από τις εκκλησιές τις φιέστες και τις σημαίες τότε κανένας δεν θα μείνει μέσα. Όλοι θα βγούνε όξω, δεν αντέχεται ο Χριστός. Ποιος αντέχει την αλήθεια"; 

Σκέφτηκα τα λόγια του μακαριστού μας του παπά, όταν είδα στο διαδίκτυο τούτη την φωτογραφία. Θυμήθηκα έπειτα έναν σοφό καθηγητή, που έλεγε "όταν ο Χριστός δεν 'αρκεί', τότε η Εκκλησία ακολουθεί τρεις δρόμους: ή θα το ρίξει στα πατριωτικά ή θα το ρίξει στην μαγγανεία ή, το χειρότερο, θα τα συνδυάσει". 

Εμείς, έπειτα, οι αρχαιολόγοι που έχουμε σπουδάσει στην Ελλάδα, γαλουχηθήκαμε μες στο πανεπιστήμιο ως "ιεροφάντες του έθνους", ως κρίκοι αναγκαίοι, ώστε με την ερμηνεία μας πάνω στις αρχαιότητες να μεγαλύνεται η εθνική ιδεολογία, η οποία λαμβάνει διαστάσεις σχεδόν θρησκευτικές. Έννοιες όπως "η συνέχεια της ελληνικής φυλής στους αιώνες" στα μάτια των περισσοτέρων είναι ντυμένες μ' ένα πέπλο ιερότητας που με τη σειρά του εξυπηρετεί την ιεροποίηση της ταυτότητας. 

Οι αδελφοί, λοιπόν, κληρικοί, που τοποθετούν την ελληνική σημαία στην Άγια Τράπεζα, πέφτουν 'θύματα' μιας κατάστασης η οποία περιπλέκεται, πιστεύω, με τα παραπάνω. Ας δείξουμε κατανόηση στους πατέρες, τονίζοντας ωστόσο, το εσφαλμένον της πράξεως. Το γεγονός αυτό είναι μια καλή αρχή για να πάμε πίσω, να βρούμε πάλι τον Χριστό, μακριά από σημαίες εθνικές, οι οποίες ό,τι συμβολίζουν είναι αδύνατο να μέλψει την Βασιλεία Του που χαρίζεται σε όλους απ' την Αγία Τράπεζα.

Η αγία τρέλα του οσίου Γαβριήλ της Γεωργίας

Σχολιάζει ο π. ΙΑΣΩΝ ΚΕΣΕΝ

Μια μέρα, ο Όσιος Γαβριήλ της Γεωργίας -που γιορτάζει στις 2 Νοεμβρίου- ανέβηκε σ' ένα κτίριο στην Τιφλίδα που κρεμότανε από 'κει μια τεράστια αφίσα του Λένιν. Πήρε ένα μπιτόνι βενζίνη, της έβαλε φωτιά και την έκαψε, βλέποντας τον λαό του να προσκυνά τους ηγέτες σα να 'ναι αυτοκράτορες, σα να χρημάτισαν θεοί πάνω στη γη. Σίγουρα, στα σοβιετικά καθεστώτα καλλιεργήθηκε μια 'θρησκευτική' σχεδόν λαγνεία στα πρόσωπα των ηγετών, στο μεταφυσικό κενό που άφησεν η οργανωμένη αθεΐα.

Όταν, λοιπόν, ο γέροντας έκαψε την τεράστια αφίσα του Λένιν, οι άλλοι, που το παίζανε σοφοί και δεν άφηναν τον κόσμο να πιστεύει στον Θεό, τον συλλάβανε λέγοντας πως τάχα είν' τρελός, πως δεν είν' καλά στα λογικά του. Οι ίδιοι είχανε συμβιβαστεί τόσο που τους ήταν αδιανόητο κάποιος με τέτοιο τρόπο, ενώπιον πάντων, το καθεστώς τους να προσβάλει. Τόσο τυφλώνει τα μάτια των ανθρώπων η εξουσία...

Πιάσανε τον γέρο-Γαβριήλ κι αφού τον σαπίσανε στο ξύλο -έσπασε δεκαεπτά πλευρά- τον κλείσανε στο ψυχιατρείο σα να 'ναι για τον κόσμο επικίνδυνος, επικατάρατος για την κοινωνική γαλήνη. Εκεί, οι γιατροί έβγαλαν γνωμάτευση ότι είναι τρελός τάχα γιατί στον Θεό πιστεύει καθώς πίσω απ' όλα τα πράγματα, ο τρελοκαλόγερος, ψάχνει την ελπίδα.

Έζησε πολλά ο Άγιος, προφήτεψε άλλα τόσα και νουθέτησε ξυπνώντας κόσμο και ντουνιά, ο κουρελιάρης που αφύπνισε ένα έθνος ολόκληρο... Κοιμήθηκε το '95 κι άφησε την αγία του 'τρέλα' σε 'μας, ένδειξη και σημάδι ότι η Αγάπη του Θεού μπορεί να μας τρελάνει. Να μας μεθύσει όπως τους Αποστόλους άλλοτε την ημέρα της Πεντηκοστής.

Δεν γίνεται να πιστεύεις στον Θεό και να 'σαι νορμάλ. Μεθύσι το Πνεύμα το Άγιο. Κι όποιος αντέχει, αντέχει. Χριστιανός και συμβιβασμένος είναι αδύνατο ποτέ στ' αλήθεια να υπάρξει. Κι ο Όσιος Γαβριήλ ήταν ασυμβίβαστος! Μακάρι να γίνουμε κι εμείς.

Ο αγιασμένος μπεκρής καλόγερος

Σχολιάζει ο π. ΙΑΣΩΝ ΚΕΣΕΝ

Ήτανε, λέει, στις Καρυές, στ' Αγιονόρος, ένας μοναχός αλκοολικός. Κάθε μέρα έπινε, καθόταν έξω απ' το κελί, έλεγε ό,τι στο μυαλό τού κατέβαινε κι οι προσκυνητές που περνούσαν από 'κει σκανδαλίζονταν σφόδρα: "Μα πώς μπορεί αυτός να 'ναι μοναχός και να 'ναι και μπεκρής συνάμα"; Κι όλοι έφευγαν από κει, γεμάτοι λογισμούς και σκέψεις οχληρές για τον μοναχό που 'χε παραστρατήσει. Όταν κοιμήθηκε ο αδελφός, πήγαν τότε αρκετοί και με χαρά περισσή να το πουν στον άγιο Παΐσιο που 'μενε κι αυτός 'κει κοντά στις Καρυές και γνώριζε το νταβαντούρι.

"Γέροντα, γέροντα, κοιμήθηκεν ο μπεκρής καλόγερος" του είπαν... Ο Γέροντας τούς κοίταξε κι απάντησεν ευθύς "αα, γι' αυτό είδα τις ταξιαρχίες των αγγέλων να παραλαμβάνουν την ψυχή του"; Εκείνοι όμως νόμισαν ότι ο γέροντας δεν κατάλαβε για ποιον μοναχό του μιλούσαν και προσπαθούσαν να του εξηγήσουν. "Κατάλαβα πολύ καλά ποιον απ' τους καλογέρους εννοείτε, απάντησε ο γέροντας, ακούστε τώρα να σας πω τι σημαίνει ν' αγωνίζεται κανείς και πως χαρίτωσεν ο Θεός τον φασαριόζο εκείνο μοναχό με κοίμηση οσιακή και θέα παραδείσου:

...αυτός ο μακάριος ήτανε από την Μ. Ασία. Τα χρόνια 'κείνα πριν την καταστροφή έμπαιναν οι Τούρκοι στα σπίτια και έκλεβαν των ανθρώπων τα παιδιά. Έτσι, οι γονείς του τον έπαιρναν από μικρό μαζί τους στα χωράφια. Μωρό σαν ήταν όμως κι έκλαιγε, για να κάθεται ήσυχος και να μην κάνει φασαρία, του έβαζαν λίγο ρακί στο γάλα. Ρακί στο ρακί, χρόνο με τον χρόνο, εγίνηκεν αλκοολικός. Δεν εμπόρεσε ποτέ ν' απαλλαγεί απ' αυτό το πάθος. Οικογένεια δε μπόρεσε να κάνει. Έτσι, ήρθε στ' Άγιονόρος. Έτσι, ντύθηκε καλόγερος κι ασκήθηκε στην υπακοή δίπλα στον γέροντά του. Ο γέροντάς του τού έβαλε κανόνα και του είπε 'απ' τα τόσα ποτήρια κρασί που πίνεις να πίνεις ένα λιγότερο και θα σε σκεπάσει η Παναγία'. Ένα λιγότερο από δω, ένα λιγότερο από 'κει, έφτασε να πίνει τέσσερα ποτηράκια την ημέρα που κι αυτά του χαλούσαν την εικόνα και του τάραζαν τα λογικά. Έκανε όμως υπακοή, έκανε αγώνα κι ο Θεός τελικά τον ετίμησε με τις χαρές του Παραδείσου"!

Ο αγώνας του καθενός είναι ξεχωριστός. Διαφορετικό σταυρό κουβαλάμε. Μην κρίνουμε με τα δικά μας μέτρα. Μην κρίνουμε καθόλου... Γίνεται; Ξέρει ο Θεός, ξέρει του καθενός τον αγώνα. Γι' αυτό, τσιμουδιά. Ο καθένας τον σταυρό του κι ας λέμε στον Θεό δόξα.

[Την ιστορία την μεταφέρω όπως την θυμάμαι από κάποιον που μου την διηγήθηκε]

Ο συγκεκριμένος Ρώσος Καίσαρας το παράκανε

Σχολιάζει ο π. Ιάσων Κεσέν 

Πώς γινόμαστε έτσι οι άνθρωποι; Όταν δεν έχουμε να φάμε συμπάσχουμε ο ένας στον άλλον κι όταν βρούμε ψωμί και χορτάσουμε, θέλουμε να φάμε και τ' αλλουνού. Ο άνθρωπος βγήκε απ' τον παράδεισο, όταν θέλησε το παραπάνω, αυτό που δεν του ανήκε. Έτσι, και το καρπό έφαγε και τον παράδεισο έχασε κι ο καθένας αδηφάγος γίνεται, να τρώει θέλει και τ' αλλουνού να μη δίνει. Κι ο άνθρωπος πιο παμφάγος από ποτέ, ο πρώην πεινασμένος, γυρνά στον ευεργέτη την πλάτη, τον αρνείται, αυτός που μόνο του χρωστάει.

Η επιθυμία για παραπάνω εξουσία πάντοτε θα ξεπερνά την αξία της οφειλής: νόμος απαράβατος.

Ό, τι συμβαίνει στις μέρες μας με την Εκκλησία της Ρωσίας, σα να επαναλαμβάνει την ιστορία του Αδάμ με τα μεθέορτά της.

Ο πόνος της διαίρεσης μες στην Εκκλησία δεν είναι πόνος θεσμικός. Εύκολα θα γυρίσει να πει κανείς ότι όλα αυτά "των παπάδων είναι παιχνίδια πολιτικά", όμως η Εκκλησία είναι Σώμα κι όταν ένα μέλος του σώματος πονάει, τότε πονάει το σώμα ολόκληρο. Κι αν στο Σώμα το ένα πόδι πάει να μπει μες στο λάκκο, το υπόλοιπο σώμα συγκρατεί στην επιφάνεια. Αν το ένα μέλος σαπίζει, δείχνει ότι δεν επιθυμεί το σώμα, θέλοντας ν' ακολουθήσει την πορεία της μοναξιάς του. Το υπόλοιπο σώμα θα κάνει ό,τι μπορεί, αλλά στο σώμα αυτό, κάθε μέλος παίρνει τις δικές του αποφάσεις.

Το σώμα για να λειτουργεί έχει κανόνες, βίωμα αιώνων. Έτσι, δεν περπατά ποτέ στον αυτόματο, έτσι ούτε το πόδι δύναται να χτυπήσει το κεφάλι. Το μόνο που μπορεί να πάθει το πόδι είναι να σπάσει και να πονέσει. Κι ο πόνος ο πολύς, ενώ το σώμα ολάκερο πονά, επικεντρώνεται συνήθως στο μέλος το σπασμένο. Ωστόσο, κάθε πόνος της Εκκλησίας, παραμένει πόνος ολονών. Είτε πονάμε λίγο ή πολύ, για τα γεγονότα με τους Ρώσους, ευκαιρία για παραπάνω προσευχή. Ένα "Κύριε Ελέησον" για την Ενότητα της Εκκλησίας.

-όπου στα εκκλησιαστικά μπλέχτηκε ο "καίσαρας", τα έκανε μαντάρα. Ο συγκεκριμένος καίσαρας το παράκανε-

Αυτοί οι Ρώσοι είναι σαν τις μπάμπουσκες

Σχολιάζει ο π. Ιάσων Κεσέν

Αυτοί οι Ρώσοι είναι σαν τις μπάμπουσκες. Όταν ανοίγουν το στόμα τους δε ξέρεις τι θα βγει από μέσα που θα σε ταράξει. Βγήκε τώρα ο σύμβουλος του Πούτιν και είπε ότι καλύτερα θα ήταν το Άγιον Όρος να 'τανε αυτόνομο κράτος, να μην ανήκει δηλαδή στην ελληνική επικράτεια όπως συμβαίνει δηλαδή τα τελευταία εκατό περίπου χρόνια. 

Μα και τότε που εντάχθηκε στην Ελλάδα, αυτό δεν καλάρεσε στους Ρώσους. Όπου μπορούσανε βάζανε το δαχτυλάκι τους. Σύστησαν τότε, εκείνα τα χρόνια μια οργάνωση που 'χε στόχο την σλαβοποίηση των ορθόδοξων προσκυνημάτων, είτε μιλάμε για τ' Αγιονόρος, είτε για τα Πανάγια Προσκυνήματα της Παλαιστίνης. Όπως και τότε, έτσι και τώρα, κοιτάνε να επιβληθούν κοσμικώ τω τρόπω: "εμείς έχουμε τα πολλά λεφτά, εμείς πρέπει να 'χουμε το πάνω χέρι"! 

Εμ, στην Εκκλησία τα πράγματα δε λειτουργούνε έτσι. Ήθελα να 'ξερα, μετά από χίλια τόσα χρόνια Ορθοδοξίας, αυτοί οι Ρώσοι, που δηλώνουν "προασπιστές της πίστεως", δεν απέκτησαν εκκλησιαστικό φρόνημα; 

Ας κρατήσουνε τις μπάμπουσκες για τον εαυτό τους και τ' Άγιον Όρος στην Ελλάδα..

Η σπλάτερ εποχή μας

Γράφει, ειδικά για το “Νυχθημερόν”, ο π. ΙΑΣΩΝ ΚΕΣΕΝ

Η εποχή μας είναι "σπλάτερ". Βλέπει κανείς τηλεοπτικές σειρές απ' τις Ηνωμένες Πολιτείες που κατά κοινή ομολογία εκφράζουν μια παγκόσμια αισθητική: Πολύ αίμα ρε παιδί μου. Δίπολα, διαιρέσεις, διεκδικήσεις καταστρεπτικές και λοιπά. Στην παγκόσμια αισθητική ο άνθρωπος παύει να έχει αξία. Απ' το πρώτο μέχρι το πέμπτο επεισόδιο μιας σειράς μπορεί να έχει πεθάνει το μισό κάστινγκ και να δημιουργείται ένα καινούργιο. Αυτό σημαίνει ότι ο τηλεθεατής βαριέται τον ίδιο χαρακτήρα και θέλει ν' αλλάξει γρήγορα ο ρόλος μπροστά στα μάτια του. 

Στην οθόνη περνάνε χιλιάδες εαυτοί κι ακούραστα προσπαθεί ο δόλιος ο τηλεθεατής να ταυτιστεί. Όπως οι πολλοί ρόλοι που καλείται ο καθένας να παίξει μέσα σ' αυτή την κοινωνία. Η εποχή μας δε θέλει αλήθεια κι ό,τι μιλάει γι' αλήθεια πρέπει να σκοτώνεται. Τα πάντα να οδηγούν στην ομοιότητα, πρώτα απ' όλα την εξωτερική: ανάθεμα την παγκόσμια αισθητική! Από έξω προς το μέσα. Να γινόμαστε έρμαιοι ενός πολιτισμού ανθρωποφάγου. Οι πρώτοι νεκροί γινόμαστε εμείς οι ίδιοι.

Η εποχή με το θάνατο έχει ζήτημα. Απ' τη μια βάζει νόμους για να γίνονται οι κηδείες με κάσες κλειστές, λες και θα σηκωθεί ο νεκρός και θα μας φάει κι απ' την άλλη προβάλλεται ο εικονικός θάνατος στην οθόνη σαν καθημερινότητα. Εκτός από τα γνωστά εγκλήματα που έχουν διαπράξει άνθρωποι επηρεασμένοι απ' αυτά τα προγράμματα, κάθε μέρα μες τον μυαλό των ανθρώπων ο θάνατος προβάλλεται εικονικά, ενώ σε διάσταση πραγματική δαιμονοποιείται. Το ζήτημα είναι ότι ο εικονικός θάνατος δεν έχει μεταφυσική. Μπορεί ίσως να λειτουργήσει σε μιαν αναζήτηση αλλά το μυστήριο του ανθρώπινου θανάτου ούτε κατά διάνοια δε δύναται να προσεγγίσει. 

Το πιο διδακτικό πράγμα που είδα εδώ και καιρό, ήταν όταν ως εφημέριος εβδομάδος στο Κοιμητήριο, τέλεσα μια κηδεία στην οποία η γηραιά κεκοιμημένη, πλήρης έκειτο με μια λάμψη, μια πληρότητα. Και γύρω καθ όλη της διάρκειας της νεκρωσίμου παιδιά, εγγόνια τις κρατούσαν το χέρι και κοίταζαν το γαλήνιο πρόσωπό της με αμέριστο σεβασμό. Αυτή η δύναμη πολεμάται. Η ενότητα διασπάται. Και όσο η παγκόσμια αισθητική θα γίνεται σπλάτερ, τόσο τα σπίτια θα διαλύονται, η κοινή προσπάθεια θα πηγαίνει στον βρόντο. Κάθε πνοή ζωής να καταστρατηγείται. 

Ταύτα εκόμισεν η λατρεία του κέρδους.

Στα χωριά, το κοιμητήριο είναι στον περίβολο συχνά της εκκλησιάς. Παντρεύεσαι, βαφτίζεις, πεθαίνεις: εκεί. Η ενότητα με τον τόπο, η σύνδεση μεταξύ μας. Η συνειδητοποίηση της αλήθειας του παρόντος -κι όχι εκείνου που θα θέλαμε. Αυτό είναι, αυτοί είμαστε, δεν είμαστε υπεράνθρωποι, είμαστε όλοι όμως μαζί. 

Στόχος πια είναι ο καθένας να είναι μόνος, για να 'ναι ευάλωτος κι αδύναμος που.... "πιστεύει στον εαυτό του", όμως κι αυτός, ο εαυτός, κάποτε θα πεθάνει.

-δυο σκέψεις στην απόπειρα παρακολούθησης αμερικανικής τηλεοπτικής σειράς. 

Η Ευλογία, σύμβολο απελευθέρωσης

Γράφει ο π. ΙΑΣΩΝ ΚΕΣΕΝ

Στον αρχαίο κόσμο, η Ευλογία, όπως δηλαδή ευλογεί ο παπάς στην εκκλησία, ήτανε σύμβολο απελευθέρωσης. Γονάτιζαν οι δούλοι και οι κύριοί τους -έχοντας νόμιμο δικαίωμα απ' το ρωμαϊκό κράτος- τους εχάριζαν την ελευθερία, έπαυαν να ανήκουνε δηλαδή ως αντικείμενα σε κάποιον. Μάλιστα άλλαζαν και τα ονόματά τους. Έπαιρναν σαν επώνυμο -θα λέγαμε σήμερα- το όνομα του κυρίου τους που τους έδωσε την ελευθερία. Αυτό με κάποιο τρόπο του το χρώσταγαν. Έτσι, ακόμη και στους τάφους τους χάρασαν αυτή την τόσο σημαντική στιγμή της ζωής τους. Υπάρχουνε νεκρικά ανάγλυφα που το μαρτυράνε απ' τα ρωμαϊκά χρόνια στο σήμερα. 

Έπειτα, την ένδειξη της Ευλογίας την είχανε και οι φιλόσοφοι, στις αναπαραστάσεις πάνω στις σαρκοφάγους. Ήταν σημάδι ότι ως προσωπικότητες δεν ανήκουν στον κόσμο τούτο. Ανήκουνε στον κόσμο "τον από δω προς τα 'κει", που τόσο εύηχα στα ιταλικά ακούγεται: ο κόσμος ο "al di là". 

Κι έρχεται η λατρεία της Εκκλησίας και συνδιαλέγεται μ' ένα σύμβολο που ήδη βρήκε. Σύμβολο ελευθερίας για τα δεδομένα της ανθρώπινης κοινωνίας, η απελευθέρωση του δούλου από τον κύριό του, κι έπειτα στο χέρι των φιλοσόφων σύμβολο της επίμονης αναζήτησης μιας αλήθειας, που ξεπερνά τα στεγανά αυτού του κόσμου, ανήκοντας σ' εκείνον τον κόσμο "al di là". Παίρνει τους αρχαίους συμβολισμούς και τους ονοματίζει πλέον σε Αλήθεια που βλέπει και ζει. Κι Αυτός που βλέπουμε και ζούμε μες την Εκκλησία δεν είναι κανένας άλλος παρά ο Ιησούς Χριστός. Το αόριστο al di là δεν υπάρχει. Υπάρχει η πολύ συγκεκριμένη Βασιλεία των Ουρανών. 

Όταν μας ευλογεί ο Χριστιανός ιερέας, τα δάχτυλά του σχηματίζουνε το ίδιο το Όνομα του Χριστού: ΙC XC. Δεχόμαστε λοιπόν την ευλογία στο όνομα Εκείνου που μας ελευθέρωσε. Ζούμε την Αλήθεια της Βασιλείας Του. Έτσι αρχίζει κάθε χριστιανικό έργο, κάθε προσπάθεια, κάθε αγώνας. Ο παπάς στις Ακολουθίες δε μας ευλογεί για το "καλό", ούτε για να μας πάνε καλά τα πράγματα. Η αποδοχή της ευλογίας "τας κεφαλάς ημών τω Κυριώ κλίνομεν- Σοί Κύριε (=σ' Εσένα Κύριε)" σημαίνει πολλά πράγματα. Μα όλα αρχίζουν απ' την Αλήθεια και καταλήγουν στην Ελευθερία. 

Να γνωρίζετε την Αλήθεια κι Αυτή θα σας ελευθερώσει, άλλωστε- είπεν ο Κύριος!

Περί "νηστευτικών" ομολογιών

Γράφει ο π. ΙΑΣΩΝ ΚΕΣΕΝ 

Τώρα που μπαίνει η Σαρακοστή θ' αρχίσουμε εκείνα τα γνωστά: "Αα, ευχαριστώ! Δε θα πάρω... Ξέρετε... νηστεύω"! Θα ανασηκώνουμε έπειτα το βλέμμα για να δούμε των άλλων την αντίδραση αναζητώντας μιαν επιβράβευση πως τάχα είμαστε ευσεβείς, πως τηρούμε τις παραδόσεις.

Πριν λίγο στο φούρνο συνάντησα μια κυρία που πήρε μια τυρόπιτα. Κοιτάει, βλέπει το ράσο και μου λέει: "έλα πάτερ! Δύο μέρες μείνανε! Μετά; Αυστηρή νηστεία! Έτσι πρέπει να κάνουμε οι χριστιανοί"! Τίγκα ο φούρνος από κόσμο κι η κυρία με το κλασικό ανασηκωμένο βλέμμα στη "νηστευτική" ομολογία της αναζητούσε τα μπράβο των παρευρισκομένων.

Έπειτα με τη νηστεία -και τα τόσα υποκατάστατα των τροφών- μπαίνουμε στη διαδικασία των ερωτήσεων: "έχει λάδι; Ξέρετε νηστεύω! Είναι αρτύσιμο; Α πα πα! Είναι Σαρακοστή, δεν τρώμε"! Βρε ευλογημένε, ευλογημένη, κάνε αυτό που λέει η Εκκλησία κι άσε την διαφήμιση κατά μέρος... Δε νηστεύεις για τους άλλους, ούτε καν για τον Χριστό! Για τις αμαρτίες σου νηστεύεις! Μια φορά, Μεγάλη Βδομάδα -αν θυμάμαι καλά- μου λέει ένας "πάτερ, πολύ Τον λυπάμαι τον Χριστό γι' αυτά που πέρασε στον Σταυρό! Ε, τι να κάνω...; Του συμπαραστέκομαι με τη νηστεία"! Όχι, άνθρωπε. Μη λυπάσαι τον Χριστό. Τον εαυτό σου να λυπάσαι κι ο καθένας τον εαυτό του αντίστοιχα.

Δε νηστεύουμε για να "συμπαρασταθούμε" στον Χριστό. Ο ίδιος άλλωστε -λέει- ότι αν ήθελε, θα κατέβαζε τις ταξιαρχίες των Αγγέλων για να Tου σταθούνε. Νηστεύουμε για τα δικά μας λάθη.

O Χριστός δεν έχει ανάγκη κανενός την συμπαράσταση. Εμείς έχουμε ανάγκη την συμπαράσταση του Χριστού. Αυτός να μας στηρίζει την Σαρακοστή που έρχεται και κάθε στιγμή της ζωής μας.

Αυτός είν' ο Νικητής. Η νίκη ανήκει σ' Αυτόν, στο Αρνίον, το εσφαγμένον από καταβολής κόσμου!

Καλή Σαρακοστή!

“...συμμετεχόντων ορέ, συμμετεχόντων!”

Γράφει ο π. ΙΑΣΩΝ ΚΕΣΕΝ για το “Νυχθημερόν”

Παλιότερα, την ώρα που ψάλλονταν ο Χερουβικός Ύμνος, τελούνταν ταυτόχρονα η Ακολουθία της Προσκομιδής, της προετοιμασίας δηλαδή των Τιμίων Δώρων ώστε να προσκομισθούν στο Θυσιαστήριο κι έπειτα να προσφερθούν για του κόσμου τη ζωή και σωτηρία. Το Θυσιαστήριο είναι αμόλυντο. Κι ο ιερέας -που το θυσιαστήριο τελοσπάντων αποτελεί μέρος της καθημερινότητας του- προτού το αγγίξει, πλένει τελετουργικά τα χέρια του. Σα ν' αφήνει τον εαυτό του και να εισέρχεται αμόλυντος στην τέλεση του Μυστηρίου. Βέβαια, οι Πατέρες βάλανε τον παπά να πλένει τα χέρια του μόνο για την τέλεση της Θ. Λειτουργίας: νίψη χειρών για τον Εσπερινό ή τον Όρθρο δεν υπάρχει. Μα ούτε για το Βάπτισμα, παρά μόνο μια μικρή εισαγωγική προσευχή που προετοιμάζει του Μυστηρίου τον λειτουργό, το ίδιο και για το Ευχέλαιο...

Οι Πατέρες ήταν σοφοί. Ακόμα και μέσα απ' αυτή την απλή λειτουργική πράξη, μας διδάσκουν ότι τίποτε δεν έχει αξία αν δεν συνδέεται με τη Θ. Λειτουργία με το Σώμα του Χριστού και το Αίμα, με το θυσιαστήριο: από 'κει ξεκινάνε τα πάντα κι όλα τελειώνουνε σ' αυτό. Αν δεν προσφέραμε τον Άρτο και τον Οίνο κι αν δεν απαντούσε ο Χριστός με το Σώμα και Αίμα Του, τότε δεν θα μπορούσαμε καν να μιλάμε για Εκκλησία! Στην Εκκλησία όχι μόνο βλέπουμε τον Χριστό, αλλά Τον γευόμαστε και Τον ζούμε. Χωρίς Αυτόν, ζωή δεν έχει.

Οπότε, ας μη μας φαίνονται αυστηροί κάποιοι εκκλησιαστικοί κανόνες των πρώτων χριστιανικών χρόνων που λένε ότι όποιος δε κοινωνεί για τρεις Κυριακές θεωρείται απόβλητος της Εκκλησίας. Η Θυσία που προσφέρουμε στον Θεό είναι συμμετοχική. Συμμετέχουμε τόσο στην προσφορά, την προσκομιδή δηλαδή των Δώρων όσο και στην προσευχή. Η γραμματική πτώση της Εκκλησίας είναι το α΄ πληθυντικό: προσφέρουμε, ικετεύουμε, παρακαλούμε. Κάποιοι ιερείς, λανθασμένα, στις αιτήσεις τους, την ώρα της Ακολουθίας, λένε "υπέρ των παρακολουθούντων την ιεράν (π.χ) παράκλησιν ταύτην...". Μια φορά, ένας παπάς από 'να χωριό είχε σχολιάσει σ' έναν αρχιμανδρίτη Αθηναίο: "τι λες ορέ παρακολουθούντων; Συμμετεχόντων να λες! Τι είν' η Λειτουργία; Σινεμάς;"

Η Ακολουθία της Προθέσεως έχει χαρακτήρα ξεκάθαρα κοινοτικό. Αναφέρεται η Εκκλησία ως κοινότητα, ως κοινωνία που ήδη βιώνει τη Βασιλεία των Ουρανών. Τα Άγια, τα Τίμια Δώρα προσφέρονται στους Αγίους. Κι Αγίους μόνο στη Βασιλεία των Ουρανών μπορούμε να δούμε. Κι οι Άγιοι -εκτός από αυτούς που 'ναι απάνω στης εκκλησιάς τον τοίχο- είμαστε 'μεις που καλούμαστε ν' αγωνιζόμαστε γι' αυτή την αγιότητα όπως έπραξαν κι εκείνοι που καθ' ημέραν τιμάμε... Η σχέση μας με τον Χριστό είναι εδώ, στο παρόν που ζούμε, ώστε μέσα σ' αυτό το παρόν, ν' αγιασθούμε και να γευτούμε τη Βασιλεία που Αυτός μας υποσχέθηκε. Αυτό σημαίνει να είσαι "Άγιος".

Προσφέρουμε Άρτο και Οίνο, προσφορά των χεριών μας, προσφέρουμε τους εαυτούς ώστε ο Χριστός να μας μεταμορφώσει σε Αγίους ώστε άξια απ' τα χέρια Του να κοινωνάμε. Αγιαζόμαστε γιατί μετέχουμε ενεργά, σώμα και ψυχή, στην Αγιότητα. Ο Χερουβικός Ύμνος για 'μας ακριβώς μιλάει, για 'μας που εικονίζουμε μυστικά τα Χερουβείμ, του ασώματους αγγέλους που δεν έχουν ανάγκες σαν κι εμάς και ψάλλουν στον Τριαδικό Θεό. Πώς θα γίνουμε Χερουβείμ; Αν πετάξουμε κάθε του βίου μέριμνα, ακόμη και για κείνη της στιγμή, για κείνη την ώρα της Λειτουργίας. Είναι αρχή, καλή κι ευλογημένη.

Ο Χριστός θέλει τον αληθινό μας εαυτό. Αυτό απ' όλους μας ζητάει. Συμμετοχή θέλει ο Χριστός, όχι παρακολούθηση. Η Ακολουθίας της Προσκομιδής αρχινά όταν εργαζόμαστε σιωπηλά την προσκομιδή του εαυτού μας. Πώς θα δώσω κάτι στον Χριστό άμα δεν το 'χω; Τρέξε νά 'βρεις τον εαυτό σου πρώτα. Κι αφού τον έχασες κι ο Χριστός σ' έκανε να τόνε βρεις, πήγαινε και την αλήθεια σου σ' Αυτόν αντιδώρισε. Αυτό παλεύουμε στην Εκκλησία, να ζήσουμε την Αλήθεια. Κι όλο αυτό, αν δεν είναι μετοχή, τι στ' αλήθεια είναι; Καλά έλεγε, λοιπόν, σοφά ο παπα-Κώστας: "συμμετεχόντων ορέ, συμμετεχόντων"...

και κανείς τίποτε να του πει δεν εμπόργιε...

Από χριστιανός... "χριστιανούλης"

Γράφει ο π. ΙΑΣΩΝ ΚΕΣΕΝ

Όλα αυτά που λέει ο Χριστός "ήμουν ξένος και δεν με αγκαλιάσατε, ήμουν στη φυλακή και δεν μ' επισκεφτήκατε, ήμουν απότιστος και δε με ποτίσατε", μας ακούγονται ξεκάθαρα κοινωνικά και το μυαλό πηγαίνει, με τη μια, σε μιαν υλική παροχή την οποία καλούμαστε οι χριστιανοί να προσφέρουμε στον πεινασμένο, στον φυλακισμένο, στον απότιστο και γυμνό. Ανοίγεις το παράθυρο και βλέπεις τον άλλονε να 'χει μπει κυριολεκτικά μες στον κάδο των σκουπιδιών για να βρει να φάει. Η σκληρή καθημερινότητα μας οδηγεί σ' έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο ανάγνωσης των λόγων του Χριστού. Είναι σχετικά φυσικό... 

Μετά, μπαίνει κι ο εγωισμούλης κι ανακατεύει τα πράγματα κι αρχινάμε να ερμηνεύουμε την καλή μας πράξη αντάμα με την καλή εικόνα που πρέπει να δείξουμε. Αν μείνουμε μόνο στις καλές πράξεις, σίγουρα οι άλλοι θα γυρνάνε να μας κοιτάνε και να λένε "αχ.. τι καλός, τι καλή που είναι" κι έτσι ο εγωισμούλης θα ησυχάσει κι εμείς θα 'χουμε κάνει χρήση του δρόμου της Αγάπης για να γίνει δρόμος της δικής μας αυταπάτης. 

Βρίσκω τον άλλον, τον αγαπώ και τον σέβομαι δίχως ν' αγωνιώ για μια κάποια πνευματική σχέση μ' αυτόν, τότε από χριστιανός γίνομαι "χριστιανούλης": ίσα ίσα δηλαδή να κανακέψω το λογισμό μου. Μες στη Λειτουργία, ο ιερέας μάς παρακαλεί να προσευχηθούμε για τους πάντες: αρρώστους, ταξιδιώτες, εξόριστους, πονεμένους, διψασμένους, πεινασμένους. Η ευχή της Αναφοράς του Μ. Βασιλείου είναι το καλύτερο παράδειγμα. 

Ο πόνος του άλλου να μην είναι πόνος ξένος, αλλά πόνος κοινός στου καθένα το σώμα χώρια. Προσεύχομαι για μένα, μαθαίνω να προσεύχομαι για τον άλλον σα να ήμουν εγώ. Σα να ήμουν αληθινά ξένος, πεινασμένος, φυλακισμένος, διψασμένος και γυμνός. Αυτό θαρρώ πως θα 'θελε πρώτα ο Χριστός.

Η Τσικνοπέμπτη και το Αγιοπότηρο

Γράφει ο π. Ιάσων Κεσέν

Δεν υπάρχει καμιά γιορτή στο έτος που να μην έχει να κάνει με τη Λειτουργία, με την Κοινωνία, με το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Ό,τι συμβαίνει στην Παράδοσή μας, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, σχετίζεται με τη Μυσταγωγία, η οποία πριν απ' το τραπέζι που καθόμαστε να φάμε, έχει προηγηθεί. Βαφτιζόμαστε ή παντρευόμαστε και μετά πάμε και τρώμε, όλοι μαζί, γύρω από ένα τραπέζι, αφού πρώτα μες την Εκκλησία λειτουργηθήκαμε στην κοινή προσευχή και ομολογία. Αυτός, δηλαδή, που μας ενώνει, ο Χριστός, είναι Αυτός που μας χάρισε τη ζωή που δεν τελειώνει.

Στις μέρες μας βέβαια χάνεται κάπως το νόημα, μπήκε κι η διαφήμιση στη μέση: χάθηκε στ' αλήθεια ο πνευματικός μας μπούσουλας. Μεταφέρουμε τη Γιορτή στο τραπέζι κι αφήνουμε στην άκρη την πνευματική γιορτή που στο τραπέζι οδηγεί. Το τραπέζι θα τελειώσει, θα μαζέψουμε τα πιάτα και ο καθένας με μια καλή ανάμνηση θα γυρίσει στο σπίτι του. Η Θ. Λειτουργία που γίνεται πριν το τραπέζι όμως υπόσχεται ότι η χαρά δεν θα μείνει στην ανάμνηση, η χαρά μας, η λειτουργημένη, είναι αθάνατη.

Όσο κι αν μας φαίνεται περίεργο, η Τσικνοπέμπτη έχει να κάνει με τ' Αγιοπότηρο, με τη Θ. Λειτουργία, όπως και κάθε πράγμα μες την Εκκλησία. Απ' τα παλιά τα χρόνια, η σημερινή ημέρα είναι μέρα που τρώμε κρέας γιατί έπειτα αρχίζει η τυρινή βδομάδα που τρώμε μόνο γαλακτοκομικά ώστε ομαλά στη Σαρακοστή να μπούμε. Σίγουρα, πριν απ' τη σημερινή γιορτή δε συναντηθήκαμε λειτουργικά. Η σημερινή γιορτή όμως έχει αξία γι' αυτούς που ζουν λειτουργικά, που σημαίνει ότι θα αγωνιστούν τις μέρες της Σαρακοστής που έρχονται για να φτάσουν στ' Αγιοπότηρο της Κυριακής του Πάσχα.

Όταν φεύγει τ' Αγιοπότηρο κι ο στόχος ο πνευματικός, τότε οι γιορτές δεν έχουν αξία πέρα απ' την πρόσκαιρη χαρά που χαρίζουν (σημαντική αλλά πάνω απ' όλα πρόσκαιρη). Ο Θεός μάς έταξε για τη Χαρά της Βασιλείας Του. Κι η Χαρά του Χριστού ούτε στην ανάμνηση μένει, ούτε στις όμορφες εμπειρίες: για τον Χριστό δεν υπάρχει παρελθόν... υπάρχει μόνο παρόν που γεύεται το μέλλον.

[Στην ανωτέρω εικόνα: Ευχαριστιακό δείπνο από τις κατακόμβες της Ρώμης, 3ος αιώνας]

Η προσωπική κούραση γίνεται θυσία της Εκκλησίας

Γράφει ο π. Ιάσων Κεσέν

Φίλος παιδικός μού έστειλε να δω μιαν ανάρτηση σε ιστοχώρο τοπικών νέων, στην οποία διαφημίζεται ένα κρασί ως "ιδανικό" για την Θεία Κοινωνία ακολουθώντας την περαιτέρω ρότα ενός διαφημιστικού σποτ. Καλά κάνουνε οι άνθρωποι... δε λέω. Μακάρι το κρασί τους να 'ναι έτσι. Αλλά εδώ δε μιλάμε για το δικό τους κρασί αλλά για το δικό μας κρασί: το κρασί που προσφέρουμε και το ψωμί για να γίνουν κοινή τροφή και μάλιστα πνευματική. Όταν πρόσφερε ο Χριστός τον άρτο και τον οίνο, ψωμί και κρασί ήταν τα πρώτα πράγματα που έφτιαχνε δικά του κάθε σπίτι. Ο καρπός των κουρασμένων χεριών γίνεται το Σώμα και το Αίμα του Θεού.

Τι να σήμαινε αυτό άραγε για τους ανθρώπους τότε; Δε θα ξεχάσω πριν δυο βδομάδες που ήρθε ένας μαθητής απ' το Φροντιστήριο στο ναό και μου 'φερε ένα πρόσφορο που 'χε ζυμώσει ο ίδιος. Παράλληλα, ενώ είχα κι άλλα πρόσφορα, δε μπορούσα ν' αντισταθώ στο ευλογημένο άγχος αυτού του παιδιού σε σχέση με το αν θα προσκομίσω το δικό του ή όχι. Καθότανε λοιπόν στο Ιερό... και όταν με είδε να υψώνω το πρόσφορο που 'χε ζυμώσει..., τέτοια χαρά καιρό είχα να δω από κοντά!

Η προσωπική κούραση γίνεται θυσία της Εκκλησίας. Όταν ο Θεός έδιωξε τον Αδάμ απ' τον Παράδεισο του είπε ότι θα πρέπει να εργάζεται και να κουράζεται για την τροφή. Εε, ο Χριστός την κούραση αυτή Αθανασία την έκανε για να μας ξαναβάλει στον Παράδεισο. Κι εμείς ψωνίζουμε το κρασί από το μάρκετ... Ε, τι να κάνουμε; Δε μπορούμε να έχουμε αμπέλια μέσα στην Αθήνα κι είναι λογικό. Να έχουμε όμως συναίσθηση τι σημαίνει το κάθε τι. Μες την Εκκλησία τίποτε δεν ανήκει σε κανέναν και τα πάντα στους πάντες ανήκουν γιατί πάνω απ' όλα σ' όλους χαρίστηκε Ζωή.

Το πρόσφορο που ζυμώνουμε, είναι μια καλή αρχή. Ας πηγαίνουμε επίσης εμείς τη προσφορά μας στον ιερέα, ας μη την αφήνουμε απρόσωπα στο νεωκόρο. Κάτι είναι κι αυτό, είναι ένα βήμα!

Την ώρα της θείας Λειτουργίας

Γράφει ο π. Ιάσων Κεσέν 

Εμείς οι παπάδες την ώρα της Λειτουργίας βρισκόμαστε στο Ιερό, πλάτη στον κόσμο, κοιτάζοντας προς την Ανατολή. Αυτό μας στερεί σε μεγάλο βαθμό το να προσέχουμε το εκκλησίασμα, να βλέπουμε τη στάση των ανθρώπων: προσεύχονται ή δεν προσεύχονται; Ο κόσμος στέκεται με σεβασμό την ώρα της Λειτουργίας ή βρίσκεται τυπικά μες το ναό; Τι γίνεται τελοσπάντων;

Είναι εντελώς διαφορετικό το να πηγαίνει κανείς στο θέατρο ή στο σινεμά και εντελώς διαφορετικό να πηγαίνει Εκκλησία. Όταν πάμε Εκκλησία, δεν παρακολουθούμε απλώς την Λειτουργία αλλά ενεργά συμμετέχουμε σ' αυτήν. Αυτό φαίνεται στις πολλές λειτουργικές προτροπές του ιερέα προς τον κόσμο: όταν λέμε “τὰς κεφαλὰς ἡμῶν τῷ Κυρίῳ κλίνομεν”, τότε κατεβάζουμε προς τα μπρος ελαφρά το κεφάλι. Όταν λέμε “Σοφία. Ὀρθοί”, αυτό το “ὀρθοί” γράφεται με -οι (και όχι με -η) που θα πει “να σηκωθούμε όρθιοι”. Όταν λέμε επίσης “Δύναμις”, στην ουσία ο παπάς μάς λέει να ψάλουμε πιο δυνατά...

Η αλήθεια είναι ότι έχουμε τεράστιο πρόβλημα συγκέντρωσης. Είναι αρκετά δύσκολο ν᾽ αφεθούμε με τη μία στο λειτουργικό χρόνο της Εκκλησίας, το χρόνο δηλαδή της αιωνιότητας. Ωστόσο, μόνο και μόνο που βρισκόμαστε στη Λειτουργία φέρουμε ευθύνη. Η δική μας στάση μπορεί να παρακινήσει και τους άλλους.

Πριν ένα μήνα, μια νέα κοπέλα μου είπε ακριβώς αυτό “πάτερ, δε μπορώ να συγκεντρωθώ μέσα στη Λειτουργία. Το μυαλό μου φεύγει σε ό, τι με απασχολεί”. Πριν μια βδομάδα, στο αντίδωρο, ρώτησα την κοπέλα αν βρήκε την χαμένη της συγκέντρωση. Εκείνη, χαρούμενη μου απάντηση ότι “συνήθως, πάτερ, είναι μια κυρία δίπλα μου που προσεύχεται τόσο έντονα, η οποία με παρακινεί με τον τρόπο της να συγκεντρωθώ στα λόγια της Λειτουργίας και να προσευχηθώ κι εγώ”.

Το κορίτσι αυτό, ούτε ο παπάς το παρακίνησε, μήτε η δεξιοτεχνία του ψάλτη. Μια προσευχόμενη γυναίκα έγινε γι' αυτήν το ζωντανό παράδειγμα. Οπότε, να προσέχουμε τη στάση μας μες την Εκκλησία. Ο καθένας είναι υπεύθυνος για τον άλλον, ακριβώς γιατί μες την Εκκλησία μόνος του δεν είν᾽ κανένας. Μες στην Εκκλησία είμαστε όλοι μαζί σαν οικογένεια. Αν δεν έχουμε αυτό το σκοπό, τότε είναι σα να μην πήγαμε στην εκκλησιά ποτέ μας.

Το συγκλονιστικό video της κοίμησης του Μητροπολίτου Μάνης Χρυσοστόμου την ώρα του "Σε υμνούμεν..." (Αρεόπολη, 8.11.2017)

Σχολιάζει ο π. Ιάσων Κεσέν

Τέτοια μέρα πριν κάποια χρόνια, χειροτονήθηκα Διάκονος. Όταν βγήκαμε απ' το Ναό, ο Άγιος Κερκύρας που χειροτόνησε την αναξιότητά μου, με πιάνει πατρικά από τον ώμο και μου λέει “διάκο, σου εύχομαι να πεθάνεις πάνω στην Αγία Τράπεζα”. 

Πριν λίγο, είδα το βίντεο που κυκλοφόρησε με την οσία τελευτή του μακαριστού Μάνης Χρυσοστόμου. Τα τελευταία λόγια που είπε ήταν “τα σα εκ των σων, Σοι προσφέρομεν”. 

Όταν χειροτονήθηκα πρεσβύτερος, ένας καλός Κερκυραίος παπάς μου έκανε δώρο ένα πλαστικοποιημένο χαρτάκι που έγραφε “τέλεσε την κάθε Λειτουργία, σα να είναι η τελευταία της ζωής σου”. 

Την ευχή του μακαριστού Επισκόπου Μάνης να έχουμε. Μεγάλο σχολείο η κοίμησή του για όλους τους παπάδες, ανεξαρτήτως βαθμού! Μακάρι όλοι μας να λήξουμε έτσι!

Μικρή ιστορία της Μίτρας του Επισκόπου

Γράφει ο π. Ιάσων Κεσέν 

Οι αρχαίοι Έλληνες όταν λάτρευαν τους θεούς τους δεν εφόραγαν στο κεφάλι τίποτε. Ήταν με κεφάλι ακάλυπτο σε αντίθεση με τους ανατολικούς λαούς όπως τους Πέρσες, οι οποίοι ό,τι και να έκαναν φόραγαν πάνω στο κεφάλι καπέλο, πόσο μάλλον δε όταν λάτρευαν τους θεούς τους. Αν δούμε τα αγγεία των Ελλήνων δεν υπάρχουνε θρησκευτικές σκηνές που οι συμμετέχοντες να φοράνε κάποιο καπέλο: άντε φύλλα δάφνης ή άλλων φυτών, κάποιο ύφασμα -το πολύ-πολύ- αλλά ως εκεί. Οι ανατολικοί όμως κάλυπταν το κεφάλι με καπέλο κι απ' το ρούχο τους ξέχωρο, σε ένδειξη σεβασμού προς το θείο.

Αντίστοιχα έπρατταν κι οι Αιγύπτιοι, ομοίως κι οι Εβραίοι. Μην ξεχνάμε ότι ο γενάρχης των Εβραίων ήταν από τη Μεσοποταμία. Το χωριό του Αβραάμ ήταν η Ουρ-καζντίμ, ένα μέρος στα βάθη της Ανατολής. Έπειτα, αν σκεφτεί κανείς ότι οι Εβραίοι, πριν τον Μωυσή, έζησαν τόσα πολλά χρόνια στην Αίγυπτο, εύκολα θα καταλάβει κατά πόσον ο πολιτισμός τους συναντήθηκε με τον αιγυπτιακό. Η λατρεία των Εβραίων δημιουργείται στην έρημο αφότου έφυγαν απ' την Αίγυπτο. Στιλιστικά, η ένδυση του Αρχιερέα των Εβραίων μοιάζει πάρα πολύ μ' εκείνη των Αιγυπτίων αλλά και των λαών της Ανατολής: Πάρθοι, Μήδοι, Ελαμίτες. Όλοι αυτοί έχουν καλυμμένο κεφάλι σε ένδειξη απόλυτου σεβασμού και αφοσίωσης στους θεούς. Ας θυμηθούμε πως εικονίζει η Βυζαντινή Τέχνη τους τρεις Μάγους ή τους τρεις Παίδες εν καμίνω, μ' εκείνο το χαρακτηριστικό καπελάκι που λέγεται “φρυγική καλύπτρα”.

Η χριστιανική λατρεία ξεπηδά σ' ένα εβραϊκό περιβάλλον. Ωστόσο, για εκατό χρόνια μετά απ' την Πεντηκοστή, δεν υπήρχε άλλο άμφιο εκτός από τη μάλλινη ταινία γύρω απ' το λαιμό του αρχιερέα και πάνω στους ώμους που ονομάζεται Ωμόφορο. Ο λόγος που το άμφιο αυτό φτιάχνονταν από μαλλί προβάτου ήταν για να θυμίζει τον Καλό Ποιμένα Χριστό, ο οποίος έψαξε, βρήκε και σήκωσε στους ώμους το χαμένο πρόβατο, δηλαδή τη φύση των ανθρώπων. Έπειτα, προστίθεται κι η ράβδος, σε ανάμνηση της μπαστούνας του βοσκού. Μίτρα ή κάλυμμα στο κεφάλι δεν είχανε, μάλιστα ξύριζαν το πάνω μέρος των μαλλιών για να θυμούνται ότι σ' εκείνο το μέρος έβαλε ο επίσκοπος το χέρι του και τους χειροτόνησε.

Στη Ρώμη ωστόσο, υπήρξε μια μικρή ιδιομορφία καθώς το μεγαλύτερο μέρος των χριστιανών επρόκειτο για εκχριστιανισμένους Εβραίους. Η Ρώμη ήταν μια πόλη με πάρα πολλούς Εβραίους. Υπάρχουνε κατακόμβες, επιγραφές και τάφοι της εποχής που μαρτυρούν αυτό το γεγονός. Η τιάρα του Πάπα συνδέεται με την εβραϊκή λατρεία κι ανακαλεί τις ρίζες της στον Εβραίο Αρχιερέα.

Οι άνθρωποι όμως τότε, αναζητούσαν το ξένο. Θαύμαζαν το μακρινό και μάλιστα θέλγονταν πολύ απ' τον εξωτισμό της Ανατολής. Πολλά έθιμα απ' την Ανατολή, ήρθανε στο Βυζάντιο και επέζησαν. Γύρω στον 6ο αιώνα, ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου θα φορέσει ένα στέμμα, το οποίο μοιάζει πολύ μ' εκείνο των ανατολικών. Πριν τον Ιουστιανιανό δεν σκέφτηκε κανείς απ' τους αυτοκράτορες να βάλει στο κεφάλι του κάτι άλλο, εκτός από δάφνες, περικεφαλαίες και τα συναφή. Το ζεύγος Ιουστινιανού-Θεοδώρας στα ψηφιδωτά της Ραβένας -που δείχνουνε τους εαυτούς τους- φοράει στο κεφάλι κάτι σαν τη σημερινή μίτρα και κρέμονται κάτι διαμαντάκια στη σειρά σαν κολιέ: τα περπενδούλια.

Απ' τον Ιουστινιανό και πέρα, η μίτρα έγινε αυτοκρατορική μόδα. Όταν έπεσε η Πόλη, η μίτρα είχε περάσει στο συλλογικό ασυνείδητο των ανθρώπων και σήμαινε την εξουσία με το Έλεος του Θεού. Τη μίτρα του Αυτοκράτορα, την έλαβε ο Πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης, σύμβολο της Ρωμιοσύνης. Έπειτα με τα χρόνια την επήρε και ο κάθε επίσκοπος. Έτσι, περνώντας από χιλιάδες κύματα το κάλυμμα της κεφαλής των ανατολικών, έγινε σημείο εξουσίας στο Βυζάντιο και σύμβολο διακονίας στη ζωή της Εκκλησίας σήμερα, σύμβολο του αιματοβαμμένου ακάνθινου στεφάνου του Σταυρωθέντα.

Το χέρι του παπά

Γράφει ο π. Ιάσων

Ήρθε σήμερα το πρωί στο ναό μια μανούλα με την οκτάχρονη κόρη της. Στο αντίδωρο, γυρνά η μανούλα στο κοριτσάκι και του λέει “φίλα το χέρι του παπούλη” ενώ το παιδί παράλληλα με κοίταζε μ' ένα αγουροξυπνημένο βλέμμα γεμάτο απορία. “Φίλα το χέρι του παπούλη” συνέχισε η μητέρα να λέει επιτακτικά στην κόρη της. Τέλος πάντων, το κοριτσάκι φίλησε το χέρι του παπούλη -με το “έτσι θέλω”- πήρε αντίδωρο κι αναχώρησε με τη μητέρα του για το σπίτι.

Το να φιλά κανείς το χέρι του παπά δεν είναι κοινωνικό σύμβολο, ούτε ορίζεται στα πλαίσια του καθωσπρεπισμού. Το να φιλά κανείς το χέρι του παπά είναι πράξη λειτουργική, δηλαδή σχετίζεται απόλυτα με το Μυστήριο της Θείας Λειτουργίας που ο παπάς τελεί.

Όταν παίρνουμε αντίδωρο, ασπαζόμαστε το χέρι του ιερέα επειδή πριν από λίγο, ύψωσε με τα χέρια τον Άγιο Άρτο και Τον τεμάχισε σε κομματάκια ώστε να κοινωνήσουμε. Σ' αυτό δε παίζει κανέναν απολύτως ρόλο ούτε η ηλικία του παπά, ούτε το αξίωμα –ή διακόνημα- μέσα στην Εκκλησία. Είτε ο παπάς είναι γέρος, είτε είναι νέος, είτε είναι ηγούμενος ή παντρεμένος, είτε είναι Πατριάρχης ή ιερομόναχος τον ίδιο Χριστό με τους άλλους λειτουργάει. Δεν είναι -φερ' ειπείν- ανώτερος ο Χριστός ενός Πατριάρχη απ' τον Χριστό του παπά στο χωριό που έχει βγάλει μονάχα το Δημοτικό.

Τον ίδιο Χριστό κοινωνάμε όλοι, την κοινή ιεροσύνη του Χριστού μοιραζόμαστε. Όλοι οι κληρικοί άλλωστε, ανεξαρτήτως αξιώματος κάποτε χειροτονήθηκαν. “Χειροτονούμαι” σημαίνει ότι κάποιος βάζει το χέρι του πάνω στο κεφάλι μου, όπως ακριβώς έκανε ο Χριστός στους Αποστόλους πριν την Ανάληψή Του.

Βλέποντας τον ιερέα της ενορίας μας κι αν δούμε ποιος επίσκοπος τον χειροτόνησε -ποιος δηλαδή τον έκανε παπά- κι από 'κει ανατρέξουμε στο παρελθόν, ρωτώντας ποιος χειροτόνησε ποιον, τότε θα φτάσουμε στον ίδιο τον Χριστό που χειροτόνησε τους Αποστόλους. Ο ιερέας μας έλαβε την ιεροσύνη απ' τα χέρια του Θεού. Αυτό σημαίνει ότι η ιεροσύνη δεν ανήκει στον παπά αλλά στον Χριστό που του την έδωσε.

Αν φιλάμε λοιπόν το χέρι του παπά τυπικά και διδάσκουμε το χειροφίλημα στα παιδιά μας στα πλαίσια του σαβουάρ βίβρ, τότε ο λειτουργικός χαρακτήρας χάνει την αξία του, τότε το να ασπάζεται κανείς το χέρι του ιερέα γίνεται απλώς ένας τύπος μέσα στους άπειρους που μας επιβάλλονται. Θυμάμαι έναν παλιό δεσπότη που όταν τελούσε χειροτονία, πρώτος αυτός φιλούσε το χέρι του παπά ή του διάκου, που μόλις είχε χειροτονήσει, για να διδάξει με την πράξη του τον λαό.

Προτού επιμείνουμε στα παιδιά μας ώστε ν' ασπάζονται το χέρι του ιερέα, ας βρούμε έναν τρόπο κάπως να τους το εξηγήσουμε. Βέβαια, αν θέλουμε να μεταφέρουμε μια γνώση, πρέπει πρώτα απ' όλα να την βιώνουμε κι εμείς, αλλιώς μάταια, γίνεται τύπος.

Ας έχει ο καθένας μας, αγώνα καλό μέσα στην Εκκλησία, απ' τους τύπους στην ουσία.

Των συγχρόνων Μαρτύρων η σιωπή

Γράφει ο π. Ιάσων 

Στην Αίγυπτο, εδώ και καιρό, απόγονοι του αρχαίου Χριστιανισμού, παπάδες και λαϊκοί, γίνονται Μάρτυρες κι ομολογούν το “Χριστός Ανέστη”, δίνοντας ώς και την τελευταία ρανίδα του αίματός τους. 

Εμείς όμως, οι Έλληνες Ορθόδοξοι, ζούμε τη Μεγάλη Παρασκευή της διαίρεσης και του οπαδισμού σε όλα τα επίπεδα: είτε πρόκειται για νομοσχέδια, είτε για των δεσποτάδων τις εκλογές, είτε για τη Σύνοδο της Κρήτης και τον Οικουμενισμό, είτε ακόμη αν θα πρέπει οι παπάδες να 'χουνε μούσια μακριά ή όχι. Κι άλλα πολλά, που σταματημό δεν έχουν. 

Όλοι αυτοί που ουρλιάζουν (και τούτο στα πλαίσια της διαδικτυακής ασφάλειας), ας διδαχθούν -ας διδαχθούμε- απ' των συγχρόνων Μαρτύρων τη σιωπή. 

Ο παππούλης αυτός της διπλανής φωτογραφίας, μαρτύρησε προχθές...

Για την Αγία Verena ή Παρασκευή

Γράφει ο π. Ιάσων

Αν μιλούσε κανείς ελληνικά στην Αγία Παρασκευή όσο ζούσε σε τούτο τον κόσμο, πολλές θα ήταν οι πιθανότητες να μην τον καταλάβαινε. Επίσης, αν την φώναζε κανείς με το ελληνικό της όνομα, Παρασκευή, άλλες τόσες θα ήταν οι πιθανότητες να μη γυρνούσε. Γεννημένη στη Ρώμη, είχε το όνομα Venera, μιλούσε λατινικά και ανήκε στη τάξη των αφιερωμένων στον Χριστό γυναικών, κάτι δηλαδή σα μοναχή, χωρίς να είναι μοναχή με την έννοια που σήμερα έχουμε στο μυαλό μας. Η Ρωμαία Venera μαρτύρησε για τον Χριστό και τιμήθηκε ιδιαίτερα στη Δύση, γι' αυτό και δημιουργήθηκαν γύρω απ' το όνομά της διάφοροι θρύλοι και παραδόσεις. Στην Ανατολή ωστόσο κατά τα πρώτα χίλια χρόνια χριστιανικής ιστορίας ήταν παντελώς άγνωστη. Το Συναξάρι της Κωνσταντινούπολης που ανήκει περίπου στον 11ο αιώνα, δε γνωρίζει την ύπαρξή της. Την 26η Ιουλίου μνημονεύει τον Αγ. Ερμόλαο, μα την Αγ. Παρασκευή την λησμονά. Χίλια χρόνια στην Ανατολή, ούτε μια εκκλησία, ούτε μια εικόνα, ούτε μια αγιογραφία δε μνημονεύει την ύπαρξή της. Στην Κάτω Ιταλία όμως, τόπος που υπήρχαν πληθυσμοί που μιλούσαν ελληνικά, το όνομά της, Venera, μεταφράστηκε σε Παρασκευή. Μάλιστα, στην Κάτω Ιταλία, η Αγία Venera/ Παρασκευή τιμήθηκε ιδιαίτερα. Απ' την Κάτω Ιταλία ωστόσο πέρασαν και οι Σταυροφόροι κάνοντας το μεγάλο τους ταξίδι προς την Ανατολή. Απ' την Κάτω Ιταλία ξεκινούσαν τα καράβια, τα οποία θα τους πήγαιναν στους Αγίους Τόπους.

Οι Σταυροφόροι, είδαν στην Αγία Παρασκευή την μητέρα εκείνη που μαζί με την Παναγία θα φρουρούσε τα βήματά τους. Το παράδειγμα της Αγίας Παρασκευής, μιας γυναίκας που δεν ήταν κατ' ουσία μοναχή αλλά αφιερωμένη στον Χριστό και για τον Χριστό έδωσε τη ζωή της ήταν ό, τι καλύτερο για τη περίπτωση των Σταυροφόρων. Άλλωστε, κι αυτοί ήταν “αφιερωμένοι” στον Χριστό, χωρίς να είναι μοναχοί και για τον Χριστό θα έδιναν ακόμη και τη ζωή τους. Έτσι, η τιμή της Αγίας Παρασκευής έφθασε στην Ανατολή. Δεν είναι τυχαίο που η μορφή της εμφανίζεται κυρίως στην τέχνη μετά τις σταυροφορίες και στα μέρη που κατακτήθηκαν από τους σταυροφόρους σιγά-σιγά άρχιζαν να ιδρύονται μονές και ναοί στο όνομά της. Η παράδοση δεν έχει στεγανά. Η Αγία Παρασκευή υπήρξε μια μεγάλη μάρτυρας των πρώτων χριστιανικών χρόνων στη Δύση και έγινε προστάτης όλου του χριστιανικού κόσμου.

Η τιμή των Αγίων δεν κοιτά διαβατήρια. Οι Άγιοι όλα αυτά τα υπερβαίνουν. Μιλούν σ' όλες τις γλώσσες. Κοιτάζουν διαφορετικά πράγματα από 'κείνα των ανθρώπων. Είναι ελεύθεροι: ας παραδειγματιστούμε απ' αυτούς όσοι είμαστε σκλαβωμένοι.