Αρχιεπίσκοπος Αθηνών: Η Σύνοδος της Νικαίας αποτέλεσε κορυφαίο της αρχαίας Εκκλησίας γεγονός

Παρουσία του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου πραγματοποιήθηκε το απόγευμα η τελετή έναρξης του Διεθνούς Συνεδρίου για τα 1700 χρόνια από τη σύγκληση της Α’ Οικουμενικής Συνόδου, με τίτλο: «Ἡ σημασία καὶ ἐπικαιρότητα τῆς Α’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου», που οργανώνει η Θεολογική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Η τελετή έλαβε χώρα στη Μεγάλη Αίθουσα του Πανεπιστημίου Αθηνών (κεντρικό κτήριο, Πανεπιστημίου 30). Τον Αρχιεπίσκοπο υποδέχθηκαν οι πρυτανικές αρχές, ενώ παρέστησαν, επίσης, ο Μητροπολίτης Λαοδικείας κ. Θεοδώρητος, Διευθυντής του Γραφείου Εκπροσωπήσεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Αθήνα, ο Μητροπολίτης Γουινέας κ. Γεώργιος, εκπρόσωπος του Πατριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ. Θεοδώρου στην Ελλάδα, ο Αρχιμανδρίτης Ιερώνυμος, Έξαρχος του Παναγίου Τάφου στην Αθήνα, αρκετοί Μητροπολίτες, ο πρώην Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης κ. Ευάγγελος Βενιζέλος, ακαδημαϊκοί, Ομότιμοι Καθηγητές, ο Γενικός Διευθυντής του Ραδιοφωνικού Σταθμού της Εκκλησίας κ. Αλέξανδρος Κατσιάρας, κληρικοί και λαϊκοί. Τον Αρχιεπίσκοπο συνόδευαν ο Διευθυντής του Ιδρύματος Ποιμαντικής Επιμορφώσεως της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών Επίσκοπος Ταλαντίου κ. Θεολόγος και ο Αρχιδιάκονος Δημήτριος Φωκιανός.

Την τελετή προλόγισε ο Πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Γεράσιμος Σιάσος. Ακολούθησε ο χαιρετισμός του Αρχιεπισκόπου και στην συνέχεια αναγνώσθηκαν τα μηνύματα του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου, του Πατριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής, κ. Θεοδώρου, του Πατριάρχη Ιεροσολύμων, κ. Θεοφίλου, από τους εκπροσώπους τους, καθώς και ο χαιρετισμός του Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ, κ. Εμμανουήλ Καραγεωργούδη.

Κατόπιν, ανέγνωσε την εισήγησή του ο Μητροπολίτης Φιλαδελφείας, υπέρτιμος και έξαρχος Λυδίας και Πρόεδρος Βενετίας, κ. Μελίτων με θέμα: «Ἡ Α΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος: Ἑδραίωμα τῆς πίστεως, ἔκφρασις τῆς συνοδικότητος, διαχρονική μαρτυρία ἑνότητος».

Η τελετή ολοκληρώθηκε με ύμνους της εορτής των αγίων Πατέρων της Α΄ Οικουμενικῆς Συνόδου. Έψαλλε ο Βυζαντινός Χορός ΤΡΟΠΟΣ με χοράρχη τον Κωνσταντίνο Αγγελίδη, Πρωτοψάλτη και Διδάσκαλο της Ψαλτικής Τέχνης.

Ακολουθεί ο χαιρετισμός του Αρχιεπισκόπου:

Όπως τυγχάνει γνωστό, ο Άρειος, ορμώμενος από παρερμηνείες της Αγίας Γραφής, λογοκρατικούς, ορθολογιστικούς αριστοτελικούς συλλογισμούς και φιλοσοφίζουσες ερμηνείες του δόγματος, «κατεσμίκρυνε της Τριάδος τον έναν, Υιόν και Λόγον όντα Θεού», αρνούμενος «το ομοούσιον» του Υιού προς τον Πατέρα και «το συναΐδιον» και το «άτρεπτον Αυτού».

Κατ’ αυτό τον τρόπο, ο Άρειος αρνούνταν και τη διδασκαλία περί Αγίας Τριάδος, αλλά και το «ακατάληπτο μυστήριο» της ένσαρκης Οικονομίας του Προαιωνίου Υιού και Λόγου του Θεού, τη Θεία Ενσάρκωση. Κατ’ Άρειον, ο Κύριος Ιησούς Χριστός εν τέλει κατέληγε «άνθρωπος», έστω και σχετικά «τέλειος», εν τούτοις «άνθρωπος», και αυτό ήταν σωτηριολογικά απαράδεκτο και επικίνδυνο. Διότι, όπως παρατηρεί ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, «το γαρ απρόσληπτον, και αθεράπευτον. Ό δε ήνωται τω Θεώ τούτο και σώζεται». (Ό,τι, δηλαδή, δεν προσλαμβάνεται από τον Θεό, δεν θεραπεύεται, διότι μόνον ό,τι ενώνεται με τον Θεό σώζεται). Με άλλα λόγια, ο λόγος της Σάρκωσης του Θεού Λόγου είναι η σωτηρία του ανθρώπου, και επομένως μόνον ο Θεός δύναται να μας σώσει και όχι «κτίσμα» ή κάτι το «ενδιάμεσο».

Προς αποτελεσματική αντιμετώπιση της φοβερής Αρειανικής αίρεσης και των θεολογικών αλλά και σωτηριολογικών για το ανθρώπινο γένος συνεπειών της, η Εκκλησία συνήλθε σε οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια της Βιθυνίας το 325, «νεύματι» του μακαρίου εκείνου Βασιλέως Κωνσταντίνου, και διετράνωσε την Πίστη της στο περίφημο «Σύμβολο της Νικαίας».

Αναντίρρητα, η Σύνοδος της Νικαίας αποτέλεσε κορυφαίο της αρχαίας Εκκλησίας γεγονός, διαχρονικής αξίας και σημασίας για την Ορθόδοξη Εκκλησία και τη Θεολογία της, όχι μόνο για την παρελθούσα ιστορία, αλλά και για το παρόν και μέλλον.

Κατ’ αρχάς, ο περίφημος θεολογικός όρος της Νικαίας, και μάλιστα όπως αυτός συμπληρώνεται από τη Σύνοδο της Κωνσταντινουπόλεως του 381 – το γνωστό «Σύμβολο της Πίστεως Νικαίας – Κωνσταντινουπόλεως» – αποτελεί διατράνωση της θεολογικής αλήθειας, της πίστης και της αυτοσυνειδησίας του Ευαγγελίου και της Εκκλησίας ενώπιον της μεγάλης πρόκλησης από την αίρεση του Αρειανισμού ως αμφισβητούντος τη θεότητα του Υιού και Λόγου, και κατ’ επέκταση το Ομοούσιον της Τριάδος. Η θεολογική αλήθεια του Ομοουσίου των Τριών Προσώπων της Αγίας Τριάδος παραμένει έκτοτε ακλόνητος στύλος της ομολογίας της Ορθής Πίστης, δηλαδή της Πίστης της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Η Σύνοδος της Νικαίας εγκαινίασε επίσης νέα περίοδο για την εν γένει συνοδική λειτουργία και ιστορία της Εκκλησίας διά της καθιέρωσης των Οικουμενικών Συνόδων, ως των κατ’ εξοχήν Οργάνων προς διάσκεψη και επίλυση οικουμενικής σημασίας και βαρύτητος θεολογικών ζητημάτων, αλλά και διά της απόρριψης της πρακτικής της διεκδίκησης της αποκλειστικότητας της ύπατης και καθολικής αυθεντίας από «μονοπρόσωπα Όργανα» ή ψευδώνυμες συνόδους. Η δε αυθεντία των Οικουμενικών Συνόδων συνδέεται οργανικά με τη συνέχιση της παράδοσης της Εκκλησίας και της αποδοχής και αναγνώρισης των αποφάσεων των διαφόρων Συνόδων από το πλήρωμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Επίσης, η Νίκαια δεν υπήρξε ένα αυστηρά ενδοεκκλησιαστικό γεγονός, αλλά ύψιστη μαρτυρία «πολιτικής θεολογίας», διότι ο Μέγας Κωνσταντίνος «ανέθεσε» κατ’ ουσία στην Εκκλησία την «ιδεολογική και αξιακή» ενότητα της ετερογενούς και ετερόκλητης αυτοκρατορίας, ανάγοντας την «πολιτική ενότητα» σε ζήτημα «ενότητας της πίστης». Γύρω από αυτήν δομήθηκε η όλη ενότητα της αυτοκρατορίας, οδηγώντας στο θαύμα της «χιλιόχρονης βυζαντινής διάρκειας».

Η 1700ή επέτειος από τη σύγκληση της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου υπενθυμίζει σε όλους μας τα αρχέτυπα, τις παραδοχές της Εκκλησίας, και τον διηνεκή αγώνα Της κατά των κατά καιρούς διαστρεβλώσεων και παρανοήσεων της αποστολικής Πίστης. Είμεθα βέβαιοι ότι το παρόν διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο της περιπύστου Θεολογικής Σχολής του Εθνικού Πανεπιστημίου Αθηνών θα συμβάλει στην ανάδειξη της σημασίας και της επικαιρότητας της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου για τη μαρτυρίαν της Εκκλησίας, όχι μόνον κατά τους διαρρεύσαντας δεκαεφτά αιώνες αλλά και σήμερον και για το μέλλον.

Κατακλείοντας συγχαίρουμε τους οργανωτές του Συνεδρίου, επικαλούμενοι επί τους Ελλογιμωτάτους και Ελλογίμους Συνέδρους τη ζείδωρη χάρη και την επιφοίτηση του Παναγίου, Τελεταρχικού και Σοφοποιού Πνεύματος «προς ορθοτόμηση λόγου αληθείας».

Μετ’ ευχών διαπύρων

Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Φωτογραφίες: Χρήστος Μπόνης