Ένας δάσκαλος και τρεις μαθητές

Στην Αντιόχεια του τρίτου αιώνα μ. Χ. διετέλεσε επίσκοπος ο άγιος ιερομάρτυς Βαβύλας, ο οποίος γιορτάζει στις 4 Σεπτεμβρίου. Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας, άνθρωπος χωρίς ήθος, θυσίαζε ανθρώπους στα είδωλα και θέλησε να εισέλθει στον καθεδρικό ναό των χριστιανών, την ημέρα του Πάσχα, για να τον μετατρέψει σε ειδωλολατρικό. Ο άγιος Βαβύλας, ενδεδυμένος τα αρχιερατικά άμφια, στάθηκε μπροστά στον αυτοκράτορα και στους στρατιώτες του και τον εμπόδισε να εισέλθει. Εκείνος φοβήθηκε επανάσταση από την πλευρά των χριστιανών και έκανε πίσω. Την επομένη, συνέλαβε τον άγιο, τον οποίο ακολούθησαν στη φυλακή και τρία παιδιά, μαθητές του, ο Ουρβανός, ο Πριλιδιανός και ο Επολόνιος, οι οποίοι ήταν αδέλφια. Όλοι βρήκαν μαρτυρικό τέλος. Έναν αιώνα αργότερα, ο αυτοκράτορας Γάλλος μετέφερε το λείψανο του αγίου Βαβύλα από την πόλη της Αντιόχειας στο προάστιο της Δάφνης, όπου βρισκόταν ναός και μαντείο του Απόλλωνα. Χτίστηκε ναός. Όταν ο αυτοκράτορας Ιουλιανός ο Παραβάτης θέλησε να επαναφέρει την ειδωλολατρία, το μαντείο  δεν μπορούσε να δώσει κανέναν χρησμό και το δαιμόνιο που επικαλούνταν οι ειδωλολάτρες ομολόγησε ότι το λείψανο του αγίου εμπόδιζε να επανέλθει ο παγανισμός. Ο Ιουλιανός διέταξε να φύγει ο Άγιος, τον οποίο οι χριστιανοί μετέφεραν στην πόλη λιτανεύοντάς το. Τότε κεραυνός έπεσε στο ειδωλολατρικό τέμενος και συνέτριψε το ειδωλείο και το άγαλμα του Απόλλωνα, με αποτέλεσμα, κατησχυμμένος ο αυτοκράτορας να φύγει από την Αντιόχεια. Σχετικό ποίημα έχει γράψει ο μεγάλος μας ποιητής Κ. Π. Καβάφης («Εις τα περίχωρα της Αντιοχείας»).

                Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι τρία παιδιά έγιναν μαθητές σε έναν δάσκαλο, ο οποίος δεν τους δίδασκε μόνο γράμματα, αλλά  «του Θεού  τα πράγματα». Τους έμαθε την αλήθεια της πίστης. Τους έμαθε να είναι ασυμβίβαστοι μπροστά στο ψέμα και το κακό. Να μην φοβούνται ούτε θάνατο, ούτε διωγμό, ούτε θλίψη, ούτε στενοχώρια, αρκεί να παραμένανε πιστοί στην αγάπη του Χριστού. Και οι μαθητές δέθηκαν με τον δάσκαλό τους τόσο, που τον ακολούθησαν στη φυλακή, στην ομολογία της πίστης, στο μαρτύριο, στη βασιλεία του Θεού και στην αγιότητα.

                Μία τέτοια παιδεία θα ήταν αληθινή επανάσταση στους καιρούς μας. Παλεύουμε για την παιδεία της γνώσης, των δεξιοτήτων, της κοινωνικής αρμονίας, του ανθρωπισμού, της συμπερίληψης, αλλά δεν παλεύουμε για την παιδεία της αλήθειας, του νοήματος της ζωής που ξεπερνά το παρόν και την επιβίωση. Παλεύουμε για μια παιδεία διακρίσεων, όχι όμως για μια παιδεία ταπεινώσεως, προσφοράς, αγάπης.  Παλεύουμε για μία παιδεία του παρόντος χρόνου, όχι όμως αναστάσεως. Και στο όνομα του σεβασμού της γνώμης και της ταυτότητας των άλλων, ξεχνούμε τη δική μας ταυτότητα και παράδοση, σαν να είναι κάτι ξεπερασμένο, απόμακρο, άχρηστο.

                Μια τέτοια παιδεία προϋποθέτει δασκάλους με όραμα που να μην περιορίζεται στον τύπο και στο ωράριο, αλλά να περνά στην έμπνευση και την αγάπη για τα παιδιά και την κοινωνία. Αναζητητές πίσω από την εικόνα του κόσμου τού τι είναι αληθινό, συνδεδεμένους με μια πίστη ζωής και όχι στειρότητας. Με θάρρος απέναντι σε ένα σύστημα που μηρυκάζει αξίες, χωρίς να τις έχει χωνέψει και να τις ζήσει αυθεντικά.

Μια τέτοια παιδεία  προϋποθέτει γονείς που δεν θα περιορίζουν τον ρόλο τους στα σχολικά είδη και στην εξασφάλιση δραστηριοτήτων για τα παιδιά τους, αλλά θα επιμένουν μαζί τους για καλλιέργεια ψυχής, για σύγκρουση με το ψεύτικο και το ελλιπές, που θα δίνουν αίμα για να λάβουν Πνεύμα.

Μια τέτοια παιδεία προϋποθέτει μια Εκκλησία όχι ρητορείας, κηρυγμάτων ή απόρριψης του κόσμου, αλλά κατάθεσης με συνέπεια  της πρότασης της ελπίδας και της ελευθερίας, που η αγάπη του Χριστού προσφέρει.

Ας αφυπνιστούμε! 

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Δημοσιεύθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια», στο φύλλο της Τετάρτης 3 Σεπτεμβρίου 2025