Τα Κούλουμα

Γράφει η Διονυσία Μούσουρα-Τσουκαλά

Στον μακαρίτη το θείο μου τον Τιμόθεο, άρεσαν οι χοροί και τα γλέντια.

Έτσι, δεν έχανε ευκαιρία να οργανώνει στο σπίτι του στο Μπανάτο χορό, κάποιες φορές στο άψε-σβήσε, πάντα όμως, στο πανηγύρι της Παναγούλας του Μπανάτου όπου τότε γινόταν αρχές Σεπτεμβρίου και οπωσδήποτε, στις Απόκριες.

Στο πανηγύρι, αφού τελείωνε το γλέντι στη πλατεία του χωριού, κατά τις μικρές ώρες, έπαιρνε τα όργανα στο σπίτι και οι ολίγοι και... εκλεκτοί χωριανοί, (κυρίως λόγω έλλειψης χώρου), συνέχιζαν το γλέντι εκεί μέχρι την ανατολή του Ήλιου, ωραίες, αξέχαστες μέρες. Εγώ, σαν μια από τις αγαπημένες του ανιψιές, φρόντιζα πάντα να τον παρακαλάω να μεσιτεύσει στους γονείς μου που συνήθως έφευγαν σχετικά νωρίς από το πανηγύρι για την Μπόχαλη, να με αφήσουν να μείνω. Και ο αγαπημένος μου θείος, αφού τους διαβεβαίωνε ότι δεν θα με άφηνε να χορέψω με κανέναν απολύτως! (κέρβερος κι ο ίδιος, άλλα χρόνια βλέπετε τότε) έπαιρνε τη συγκατάθεση του παπά προς αγαλλίαση δική μου και της αγαπημένης μου θείας Μαρούλας, συζύγου του, η οποία ενίοτε... μεσολαβούσε κατά τη διάρκεια του χορού για να δώσει την άδεια ο Τιμόθεος που έπρεπε να ρωτηθεί πρώτος, σε νεαρό του χωριού, όπου συνήθως ήταν οικογενειακός φίλος και μισοσυγγενής, να χορέψουμε με... ένα μέτρο απόσταση ταγκό ή κάνα στροβιλιστό βαλσάκι ή κάνα γρήγορο φοξ στους ρυθμούς της Ισπανικής υποχώρησης όπου έπαιζαν οι οργανοπαίχτες.

Ο αποκριάτικος χορός γινόταν συνήθως την τελευταία Κυριακή της Τυρινής, Τρινές τη λέγαμε τότε.

Χρόνια δύσκολα, μα πόσο πιο απλά και εύκολα ήταν όλα... Οι άνθρωποι πιο ζεστοί και πιο κοντά, δεν χρειάζονταν μεγάλες προετοιμασίες, ούτε πολυτέλειες. Ούτε που γνοιάζονταν οι νοικοκυρές για την ακριβή ή όχι επίπλωση του σπιτιού τους, για ακριβές κουρτίνες και πορσελάνινα σερβίτσια ή για τα εδέσματα που θα σερβίριζαν, αφού λίγο-πολύ όλοι στο ίδιο καζάνι έβραζαν και κανείς δεν παρεξηγούσε. Έφταναν λίγα μήλα και πορτοκάλια κομμένα στα τέσσερα σε πιάτο που περνούσε από τους σκεπασμένους με υφαντή κουρελού για μαλακωσιά πάγκους όπου κάθονταν οι καλεσμένοι και λίγα ποτήρια με σπιτικό κρασί για να ανάψει το κέφι κι ο χορός. Άλλες φορές, σέρβιραν κομμάτια ψωμί με ντόπιο τυρί και σε ειδικές περιπτώσεις, κορπέτες, (κεφτέδες) που το ψωμί ήταν το κύριο συστατικό και ο κιμάς αραιός και πού...

Το γλέντι, συνήθως, κράταγε μέχρι τα χαράματα, μετά έφευγαν όλοι για να ξανασμίξουμε σε λίγες ώρες στον Κάμπο ή στο Κυδώνι ή στις Βαρές ή στα γύρω μετόχια για τα παραδοσιακά Κούλουμα. Σπάνια θυμάμαι να είχε βρέξει μια τέτοια μέρα, πάντα λιακάδα και γαλάζιος ουρανός. Σε βαντάκα μέσα, φρεσκοζυμωμένο ψωμί, ελιές, λάδι, απαραίτητος ο χαλβάς, καμιά πιπεριά τουρσί, κρασί. Αν είχαν γίνει τα φρέσκα κουκιά κι οι αγκινάρες, υπήρχαν κι αυτά νερόβραστα κι αυτά ήταν όλα τα σαρακοστιανά μας τότε. Στρώναμε κάτω κουρελούδες, απλώναμε στη μεσάλα, (τραπεζομάντιλο), τα «πλούσια» νηστίσιμα φαγητά μας. Συγχρόνως δε, το ρίχναμε στο τραγούδι, δεν πετούσαμε αϊτούς τότε στη Ζάκυνθο. Αφού εξαντλούσαμε το ντόπιο ρεπερτόριο, προς το τέλος, το γυρίζαμε στους εκκλησιαστικούς ύμνους, τελειώνοντας πάντα σχεδόν με το «Τη Υπερμάχω», έτσι για να μπαίνουμε στο πνεύμα των ημερών. Εκεί μας έβρισκε αργά το απόγευμα όπου κατακουρασμένοι από το ξενύχτι και την εκδρομή, παίρναμε το δρόμο για τα σπίτια μας, ανταλλάσσοντας φιλιά κι ευχές για την Άγια Σαρακοστή που άρχιζε.

Όλες αυτές τις θύμησες δεν τις έσβησε ο χρόνος, σήμερα, όμως, αναπόφευκτα έκανα κάποιες συγκρίσεις παρακολουθώντας σε Ελληνικό κανάλι, (ναι, έχουμε κι απ' αυτό μέσω συνδρομητικής τηλεόρασης), το «νηστίσιμο τραπέζι της Καθαρής Δευτέρας»... Λουκούλλειο γεύμα, με ένα τραπέζι από την μιαν άκρη στην την άλλη που μέχρι... του πουλιού το γάλα είχε επάνω... δεν θα τα απαριθμήσω, δεν χρειάζεται, θα έχανα το χρόνο μου άδικα...

Θα αποφύγω να κάνω και σχόλια, ίσως κριθούν πικρά...

Τα συμπεράσματα τα αφήνω σε σας.

Με πολλή αγάπη μόνο, εύχομαι σε όλους και στον καθένα χωριστά, Καλή και Αγία Σαρακοστή, με πνεύμα και ψυχή Καθαρά.

δ.μ.τ.