Η πρώτη σκηνή

“Εἶχεν ἡ πρώτη σκηνὴ δικαιώματα λατρείας τό τε ῞Αγιον κοσμικόν” (Εβρ. 9,1). 

“ἡ πρώτη διαθήκη εἶχε λατρευτικὲς διατάξεις κι ἕνα γήινο θυσιαστήριο”.

    Το εκκλησιαστικό έτος κλείνει στις 31 Αυγούστου με τη γιορτή της κατάθεσης της Τιμίας Ζώνης της Παναγίας στον ναό των Χαλκοπρατείων στην Κωνσταντινούπολη το 919.  Η Εκκλησία, υπενθυμίζοντας αυτό το γεγονός, ζητά από εμάς να αναλογιστούμε, μεταξύ άλλων, τρία σημεία που μας συνδέουν με την Υπεραγία Θεοτόκο, αλλά και αλλάζουν και τη δική μας πορεία ζωής.

    Το πρώτο είναι ότι η τιμή προς το πρόσωπο της Θεοτόκου, όπως και προς όλους τους Αγίους, δεν είναι μόνο τιμή νοερή, προσευχητική, πνευματική. Έχει να κάνει και με το υλικό στοιχείο της ζωής, τον αγιασμό μας κατά πάντα. Η Τιμία Ζώνη μας δείχνει ότι η Παναγία ήταν άνθρωπος, όπως εμείς, ακολουθούσε τις παραδόσεις και τα ήθη των καιρών της, έδενε τη μέση της με την ζώνη, θέλοντας να δείξει και την αγνότητα, την εγκράτεια, την άσκηση που χαρακτήριζε τις γυναίκες των καιρών εκείνων, στοιχεία που είχαν να κάνουν και με το σώμα και με την ψυχή. Η πίστη δεν αγιάζει μόνο την ψυχή, αλλά και κάθε στοιχείο της ύπαρξής μας. Ο άνθρωπος δεν πλάστηκε για να ζει μόνο σε κοινωνία με τον Θεό ή μόνο για την αιωνιότητα, αλλά και γι’ αυτόν εδώ τον κόσμο. Το σώμα μας είναι ενωμένο με την ψυχή. Μπορεί να χαρεί την ομορφιά της ζωής, όλα όσα ο Θεός μας έδωσε ως δώρο κατά τη δημιουργία μας, με μέτρο όμως, με άσκηση, με εγκράτεια, δηλαδή χωρίς υπερβολές, με πιστότητα στις σχέσεις μας, με χάρη και αξιοπρέπεια. Και τότε η χάρις του Αγίου Πνεύματος μας επισκιάζει και μας επιστηρίζει.

    Το δεύτερο είναι ότι η τιμή προς την Υπεραγία Θεοτόκο περνά μέσα από την Εκκλησία και τη θεία λατρεία. Διαβάζοντας τα λόγια του αποστόλου Παύλου από την προς Εβραίους επιστολή, τα οποία περιλαμβάνονται στο αποστολικό ανάγνωσμα της εορτής, νιώθουμε ότι η σχέση του ανθρώπου με τον Θεό δεν είναι μία σχέση αυτόνομη, ατομοκεντρική, περιορισμένη στην ανάγκη μας να έχουμε ελπίδα, αλλά συνδέεται με την κοινότητα, με το σώμα του Χριστού, την Εκκλησία. Τύπος αυτής της κοινότητας στην Παλαιά Διαθήκη ήταν η πρώτη σκηνή, αυτή του μαρτυρίου, όπου φυλασσόταν η κιβωτός της Διαθήκης με τις πλάκες του Νόμου που έδωσε ο Θεός στον Μωυσή στο όρος Σινά, την μανναδόχο στάμνα, τη ράβδο του Ααρών, την χρυσή λυχνία, τα ομοιώματα των Χερουβείμ που στόλιζαν την κιβωτό, αλλά και τα Άγια των Αγίων, το μέρος εκείνο όπου η Κιβωτός έμενε και εισερχόταν σ’ αυτό μία φορά τον χρόνο ο Αρχιερέας των Ιουδαίων, για να προσφέρει τη θυσία του εξιλασμού για τις αμαρτίες του λαού. Η κίνηση των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων να εναποθέσουν την Τιμία Ζώνη της Παναγίας προς προσκύνηση στον ναό των Χαλκοπρατείων, όπως επίσης και η διάσωση τμήματος της Ζώνης στην Μονή Βατοπαιδίου του Αγίου Όρους, δείχνει πως η όποια ευλογία λαμβάνουμε διά της πίστεως περνά από τη λατρευτική ζωή και παράδοση της Εκκλησίας. Τα ιερά αντικείμενα, τα άγια λείψανα, οι εικόνες δεν λειτουργούν ως αυτόνομοι φορείς χάριτος, αλλά συνδέονται με το θυσιαστήριο, όπου τώρα δεν είναι ο επίγειος Αρχιερεύς που προσφέρει το αίμα των ζώων ως εξιλασμό, αλλά ο Χριστός, ο Οποίος προσέφερε τον εαυτό Του θυσία στον Σταυρό άπαξ, για να λυτρωθούμε από την αμαρτία και τον θάνατο, το Σώμα και το Αίμα του Οποίου κοινωνούμε στη ζωή της πίστης. Δεν αρκεί η προσκύνηση, χωρίς τη λατρεία.

    Το τρίτο έχει να κάνει με την αίσθηση ότι ο αγιασμός μας είναι αυτόματος, μαγικός, όταν προσκυνούμε την Τιμία Ζώνη, τα λείψανα των Αγίων, τις ιερές Εικόνες. Κάτι τέτοιο όμως θα καταργούσε τη δική μας συνέργεια στο έργο της σωτηρίας του κόσμου, αλλά και της προσωπικής μας. Κάθε ευλογία που μας δίδεται, κάθε προσευχή της Παναγίας και των Αγίων μας χρειάζεται και τη δική μας συνεργασία, συνοδοιπορία, μετάνοια, αγάπη, αλλαγή, αρετή. Κυρίως όμως την απόφασή μας να ζούμε τη σχέση με τον Χριστό ως ευθύνη. Η χάρις δίδεται, αλλά δεν ενεργοποιείται αν δεν συμμετάσχουμε κι εμείς στο μυστήριο της σωτηρίας μας εν τη Εκκλησία.

    Ας παρακαλούμε την Υπεραγία Θεοτόκο, η οποία άφησε στον απόστολο Θωμά και δι’ αυτού σε όλους μας απτά σημάδια της παρουσίας και της αγάπης της, να προσεύχεται για μας και να μας στηρίζει, αλλά κι εμείς να κάνουμε αυτό που περνά από το χέρι μας για να οικειωθούμε τη σωτηρία που μας δίδεται εν τη Εκκλησία.

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

31 Αυγούστου 2025

Κυριακή ΙΒ΄ Ματθαίου- ανάμνηση της κατάθεσης  της Τιμίας Ζώνης της Παναγίας