e-περιοδικό της Ενορίας Μπανάτου εν Ζακύνθω. Ιδιοκτήτης: Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου Παναγιώτης Καποδίστριας (pakapodistrias@gmail.com), υπεύθυνος Γραφείου Τύπου Ι. Μητροπόλεως Ζακύνθου. Οι δημοσιογράφοι δύνανται να αντλούν στοιχεία, αφορώντα σε εκκλησιαστικά δρώμενα της Ζακύνθου, με αναφορά του συνδέσμου των αναδημοσιευόμενων. Η πνευματική ιδιοκτησία προστατεύεται από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Τα νεότερα στα θεματικά ένθετα

Σάββατο 18 Ιανουαρίου 2025

«Αθανάσιον επαινών, αρετήν επαινέσομαι»: Η ταύτιση της αρετής με το πρόσωπο του Αγίου

Η φράση «Αθανάσιον επαινών, αρετήν επαινέσομαι», όπως διατυπώνεται από τον άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο στο εγκώμιό του για τον Μέγα Αθανάσιο, συνοψίζει τη θεολογική και πνευματική διάσταση του βίου και της πολιτείας του μεγάλου αυτού Πατέρα της Εκκλησίας. Η αναφορά αυτή δεν αποτελεί μόνον εγκώμιο στο πρόσωπο του Αθανασίου, αλλά και μια βαθιά θεολογική αλήθεια: η αρετή, ως θείο δώρο και ανθρώπινη απόκριση στη Χάρη του Θεού, ενσαρκώνεται και αποκαλύπτεται πλήρως στον Άγιο.

Ο Μέγας Αθανάσιος (295–373 μ.Χ.) υπήρξε μία από τις πλέον φωτεινές μορφές της Εκκλησίας, πρωταγωνιστής στους αγώνες κατά της αιρέσεως του Αρειανισμού, ο ο οποίος αμφισβητούσε τη θεότητα του Ιησού Χριστού και ταλαιπώρησε την Εκκλησία. Σε μιαν εποχή που η ορθή πίστη κλυδωνιζόταν, ο Αθανάσιος υπερασπίστηκε "μετά παρρησίας" το δόγμα της Αγίας Τριάδος και τη θεότητα του Λόγου.

Ο βίος του χαρακτηρίστηκε από αδιάκοπους διωγμούς, εξορίες και δοκιμασίες, τις οποίες υπέμεινε με αδιάπτωτη σταθερότητα και ακλόνητη πίστη. Αυτή η θαυμαστή αντοχή και η αφοσίωσή του στην αλήθεια του Ευαγγελίου δεν ήταν απλώς ανθρώπινα χαρίσματα, αλλά εύχυμοι καρποί της Θείας Χάριτος που ενεργούσε μέσα του.

Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, στον εγκωμιαστικό λόγο του για τον Αθανάσιο, τονίζει ότι «η αρετή και ο Αθανάσιος ήταν ταυτόσημες έννοιες» (PG 35, 1080C). Η διατύπωση αυτή δεν είναι υπερβολική, αλλά αποδίδει την πραγματικότητα ενός ανθρώπου που έγινε πλήρως σκεύος εκλογής.

Η έννοια της αρετής στην ορθόδοξη θεολογία δεν ταυτίζεται με την ηθικολογία ή την τήρηση εξωτερικών κανόνων. Είναι η αντανάκλαση της παρουσίας του Θεού στη ζωή του ανθρώπου, η έκφραση της κοινωνίας του με τη Θεία Χάρη. Ο Αθανάσιος δεν ήταν απλώς ένας ηθικός άνθρωπος· ήταν ένας άγιος, δηλαδή ένας άνθρωπος που ζούσε «καθ’ ομοίωσιν Θεού».

Ο Γρηγόριος σημειώνει ότι ο Αθανάσιος ήταν «όλος αρετή» (PG 35, 1081A), γιατί η ζωή του ήταν πλήρως εναρμονισμένη με τη βούληση του Θεού. Η αρετή του δεν ήταν στατική, αλλά δυναμική, καρπός της σχέσης του με τον Ζώντα Θεό.

Στο έργο του Κατά Αρειανών, ο Αθανάσιος γράφει: «Ο Λόγος του Θεού έγινε άνθρωπος, για να θεώσει εμάς εν Αυτώ» (PG 26, 996C). Αυτή η θεολογική αλήθεια αποτελεί τη βάση της αρετής: δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά μέσο κοινωνίας και μετοχής στη Θεία Ζωή.

Ο έπαινος του Γρηγορίου προς τον Αθανάσιο δεν είναι απλώς μια αναγνώριση της προσωπικής του αξίας. Είναι μια πρόσκληση προς όλους τους χριστιανούς να εμπνευσθούν από το παράδειγμά του και να συνοδοιπορήσουν πλάι του. Ο Αθανάσιος δεν υπήρξε απλώς ένας θεολόγος ή υπερασπιστής της πίστης· υπήρξε ένας άνθρωπος που αγίασε μες από τους αγώνες του, αποδεικνύοντας ότι η αρετή είναι ζωντανή πραγματικότητα, προσιτή σε κάθε άνθρωπο που επιθυμεί να ζήσει κατά Χριστόν.

Ο Γρηγόριος τονίζει ότι «εις αυτόν δεν υπήρχε τίποτα υπερβολικό ή ελλιπές· ήταν το μέτρο της τελειότητας» (PG 35, 1081B). Αυτή η περιγραφή αναδεικνύει την ακεραιότητα της προσωπικότητας του Αθανασίου και τον τρόπο με τον οποίο η αρετή του κατέστη φωτεινός σηματοδότης για ολόκληρη την Εκκλησία.

Στην εποχή μας, η έννοια της αρετής συχνά παρερμηνεύεται ως απλώς ηθική βελτίωση ή κοινωνική ευπρέπεια. Το παράδειγμα του Μεγάλου Αθανασίου υπενθυμίζει προς κάθε κατεύθυνση και εποχή ότι η αρετή είναι καρπός της συνάντησης του ανθρώπου με τον Θεό.

Η φράση «Αθανάσιον επαινών, αρετήν επαινέσομαι» αποκτά διαχρονική αξία, καθώς μας καλεί να δούμε την αρετή όχι ως βάρος ή καθήκον, αλλά ως πρόσκληση σε μια ζωή ελευθερίας, αγάπης και αγιότητας.

Ο Αθανάσιος υπήρξε ζωντανό παράδειγμα τού ότι η αρετή δεν είναι ένας στόχος που πετυχαίνεται με δικές μας δυνάμεις, αλλά μια πορεία προς τον Θεό, στην οποία η ανθρώπινη ελευθερία συνεργάζεται γόνιμα και καλλίκαρπα με τη Θεία Χάρη.

π. Παν. Καποδίστριας

Δεν υπάρχουν σχόλια: