Γράφει από τη Μελβούρνη η Διονυσία Μούσουρα-Τσουκαλά
Τσουχνοπέφτη! Ναι, έτσι τη λέγανε οι απλοί άνθρωποι τότε στη Ζάκυνθο! Και το νόημα της ημέρας, ιδιαίτερα για τη νεολαία, όχι να «τσικνίσουμε», αλλά να... τσουχνίσουμε, δηλαδή μια διαρκής «κρυφή» προσπάθεια να περιποιηθούμε τα γυμνά, συνήθως, πόδια των φίλων, συμμαθητών, γειτόνων, με το μάτσο τις τσουχνίδες που είχαμε φροντίσει να προμηθευτούμε πρωί-πρωί και που κρύβαμε επιδέξια πίσω μας, προσπαθώντας να τους πιάσουμε σε ανύποπτη στιγμή ενώ ταυτόχρονα είχαμε και τις τσέπες ή τις σχολικές μας τσάντες γεμάτες μολόχες, για το φόβο των Ιουδαίων, μια και η μολόχα ήταν το μόνο, γνωστό τότε, αντίδοτο για τη φοβερή φαγούρα που προκαλούσαν οι τσουχνίδες κι επειδή, αναπόφευκτα, θα ερχόταν κι η σειρά μας.
Άλλο έθιμο της ημέρας για μικρούς και μεγάλους, τα φρέσκα, ωμά ρεβίθια! Επειδή η Τσικνοπέμπτη έπεφτε συνήθως Μάρτη που είχαν γίνει τα φρέσκα ρεβίθια, τα «πρωτόλουβα», όπως τα ονόμαζαν, γυρνούσαν στη χώρα μικροπωλητές που τα πουλούσαν «τόσο τη χερία», δηλαδή το μάτσο. Τα ξερίζωναν έτσι φρέσκα όπως ήταν κι έκαναν μάτσα μεγάλα όπου η κάθε ρίζα έβγαινε με φύλλα και καρπό. Ήταν πεντανόστιμα και γλύκισμα. Τα περιμέναμε όλοι με μεγάλη χαρά! Λίγο-πολύ, μικροί μεγάλοι κυκλοφορούσαμε γύρω με μια χερία ρεβίθια στα χέρια, που τα απολαμβάναμε δημοσίως, μια και λόγω εθίμου δεν παρεξηγιόμαστε που τρώγαμε στον δρόμο.
Προσωπικά, δεν χρειαζόταν να τα αγοράσω. Ο νόνος μου ο Κωνσταντής έβαζε κάμποσες βραγιές στη Γαργατσούρα και μας προμήθευε τακτικά όσο διαρκούσαν.
Το «έθιμο» του τσουχνίσματος, τηρείτο με θρησκευτική ευλάβεια θα έλεγα από όλους γενικά, και ήταν μία από τις λίγες ημέρες του χρόνου όπου... επιτρεπόταν να αναμειχθούμε με τα αγόρια χωρίς να παρεξηγηθούμε από γονείς και δασκάλους. Μπορεί εκείνα τα χρόνια να υπήρχε ένα και μοναδικό Γυμνάσιο σε ολόκληρο το νησί μας, που υποχρεωτικά ήταν μικτό, τα σύνορα, όμως, δεδομένα, προδιαγραμμένα και απαράβατα, ουδείς τολμούσε να περάσει στο απέναντι... στρατόπεδο αβρόχοις ποσί! Μολονότι μιλούσαμε κι ανταλλάσσαμε καμιά κουβέντα με τα αγόρια, η συναναστροφή μαζί τους ελάχιστη τόσο μέσα στο σχολικό χώρο όσο και στον εξωσχολικό, προ παντός εκεί, προς αποφυγήν δυσμενών σχολίων εις βάρος, πάντα, των κοριτσιών! Είπαμε, άλλα χρόνια, άλλα ήθη, άλλα έθιμα.
Κωμικοτραγικές καταστάσεις μέσα στην τάξη! Πολλές φορές το θύμα δεν είχε γνοιαστεί να προμηθευτεί μολόχες, οι έχοντες πολύ φειδωλοί στην προσφορά τους, η κοκκινίλα και φαγούρα στα πόδια αφόρητη, ιδιαίτερα τις πρώτες ώρες, μετά γινόταν πιο ήπια και φυσικά ουδείς τολμούσε να διαμαρτυρηθεί μέσα στην τάξη, οπότε, από τη μια υπήρχαν αυτοί που προσπαθούσαν σκληρά να ανακουφιστούν από τη φαγούρα χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από καθηγητές κι από την άλλη οι γνωρίζοντες, που με φοβερό... σαδισμό απολάμβαναν το θέαμα προσπαθώντας να πνίξουν τα γέλια.
Μια τέτοια Τσουχνοπέφτη, θυμάμαι, απουσίαζε για κάποιο λόγο ο αγαπημένος μας φιλόλογος που τον είχαμε τις δυο πρώτες ώρες και, επειδή γνωρίζαμε πως ήταν πολύ ήπιος και γεμάτος κατανόηση, το παρακάναμε με τον τσουχνιδοπόλεμο, με το σκεπτικό ότι, εντάξει, είναι καλός και δεν θα δημιουργηθεί πρόβλημα, μέχρι να έλθει η σειρά του επόμενου καθηγητή, θα έχει περάσει το μεγάλο κακό. Λόγω απουσίας του φιλόλογου, όμως, άλλαξε όλο το πρόγραμμα και ο... επόμενος, έγινε πρώτος και μάλιστα όχι για μία αλλά για τις δύο πρώτες ώρες! Κακό που μας βρήκε! Ο αείμνηστος καθηγητής, όχι απλά αυστηρός αλλά αγέλαστος και σχεδόν άγριος που τον τρέμαμε οι περισσότεροι, ιδιαίτερα εμείς τα κορίτσια, άντε τώρα και ν΄ αντέξουν αμίλητοι και ακίνητοι οι φουκαράδες που την είχαν πατήσει... Αλληλοκοιταζόμαστε κρυφά όλοι και οι υπεύθυνοι κοίταζαν με πραγματική μεταμέλεια τα θύματά τους, τα οποία στην κυριολεξία βρίσκονταν σε απόγνωση...
Νεκρική σιγή μέσα στην τάξη όπως απαιτούσε πάντα ο εν λόγω καθηγητής, αλίμονο κι αν ακουγόταν κιχ... Μα η φαγούρα δεν αντέχεται... Με το που γυρνούσε στον πίνακα για να γράψει τα δικά του ο καθηγητής, γινόταν ένα σιωπηλό αλαλούμ, άλλοι ξύνονταν και κινιόνταν στο θρανίο για να ανακουφιστούν απειλώντας θεούς και δαίμονες ψιθυριστά κι άλλοι έπνιγαν τα γέλια. Πολλά από εμάς τα κορίτσια είχαμε λουφάξει και χωρίς υπερβολές τρέμαμε για την εξέλιξη και τις συνέπειες. Με το ψυχρό του ύφος ο καθηγητής, γύρισε μια-δυο φορές κι απαίτησε σιωπή... Μα ήταν -ή έτσι μας φάνηκε- τόσο κωμικός με το κατακόκκινο από θυμό, και όχι μόνο, πρόσωπό του και την κατακόκκινη σαν πιπιριόνο μύτη του, που μας έπιασε ένα νευρικό γέλιο, που όσο προσπαθούσαμε να το πνίξουμε κι όσο πιο απειλητικός γινόταν εκείνος τόσο και δυνάμωνε... Με παγερό ύφος μας προειδοποιεί:
-Αν δεν σταματήσετε αμέσως αυτή τη γελοία συμπεριφορά θα εγκαταλείψω την αίθουσα και θα πάω να σας αναφέρω στον Κο Γυμνασιάρχη!
Εκεί να δεις τι έγινε. Το νευρικό γέλιο δυνάμωσε, τα μάτια τρέχανε δάκρυα, αδύνατον να σταματήσουμε. Βουτάει το καπέλο, από τα νεύρα του αντί να βγει από την πόρτα κόντεψε να πέσει επάνω στο παράθυρο, εμείς να έχουμε πάθει υστερία και να μη γελάμε πια αλλά να ξεφωνίζουμε. Συνήλθαμε μόνο με την ψυχρολουσία που δεχτήκαμε από τον ακόμα πιο βλοσυρό κι αγέλαστο Γυμνασιάρχη, που αφού μας έψαλε τον… εξάψαλμο, μας απέβαλε όλους ανεξαιρέτως με εντολή να μην διαβούμε το κατώφλι του Γυμνασίου χωρίς τους κηδεμόνες μας, στους οποίους θα ανακοινώσει την απόφαση του διδακτικού Προσωπικού για την απαράδεκτη κ.λπ., διαγωγή και συμπεριφορά μας!
Η συνέχεια; Σίγουρα κάθε άλλο παρά ευχάριστη για τους περισσότερους από εμάς, ιδιαίτερα για εμάς τα κορίτσια, που μολονότι στην πλειοψηφία μας είχαμε κάνει τον λιγότερο σαματά, εντούτοις η μπόρα μας πήρε όλους!!!
Τελικά, μετά από συζητήσεις, υποσχέσεις από τους μαθητές και διαβουλεύσεις μεταξύ γονέων και δασκάλων, φτηνά τη γλιτώσαμε οι περισσότεροι με την αυθημερόν αποβολή μόνο, αλλά κάποια από τα αγόρια έφαγαν τριήμερη αποβολή με όλες τις δυσμενείς συνέπειες!
Καλή Σαρακοστή,
Με την αγάπη μου σε όλους σας,
δ.μ.τ.
9 σχόλια:
ΑΓΑΠΗΤΗ ΜΑΣ κ ΜΟΥΣΟΥΡΑ, ΣΕ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΜΕΤΕΦΕΡΕΣ ΜΕ ΤΟΣΗ ΓΛΑΦΥΡΟΤΗΤΑ ΕΙΣ ΕΚΕΙΝΑ ΤΑ ΑΞΕΧΑΣΤΑ ΜΑΘΗΤΙΚΑ ΜΑΣ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕ ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΗΣ ΤΣΟΥΧΝΙΔΑΣ. Ο ΘΕΟΣ ΝΑ ΣΑΣ ΕΧΕΙ ΚΑΛΑ!
Διονυσία ,πρώτη φορά ακούω γιαυτό το έθιμο με τις τσουκνίδες! πρέπει να είχε πολύ γέλιο σίγουρα! πολύ γλαφυρά μας το έδωσες! θυμάμαι μόνο ότι το αντίδοτο στην τσουκνίδα είναι η μολόχα και όπου φυτρώνουν οι πρώτες κάπου εκεί είναι και οι δεύτερες!Μια παρόμοια κατάσταση στο γυμνάσιο πάθαμε στην τάξη με ένα άρωμα πολύ δυνατό που κάποια έφερε και μύρισε τόσο πολύ που μας απείλησαν με αποβολή και μας όλες! τα αποτελέσματα παρόμοια με τα δικά σας!Με ξύπνησες την ανάμνηση αυτή! να είσαι καλά πάντα Διονυσία!
Αγαπητότατε πάτερ Παναγιώτη,
Εγώ οφείλω ευχαριστίες σε όλους σας, που με τιμάτε διαβάζοντας με!
Αν εσείς δεν με διαβάζατε, κι αν δεν με ενθαρρύνατε με τα θετικά σας σχόλια, όπως έκανες εσύ σήμερα, δεν θα υπήρχε και λόγος να γράφω!
Γράφουμε, γιατί πιστεύουμε, καλώς ή κακώς, πως έχουμε κάτι να πούμε, κάτι που μπορεί οι αναγνώστες να το βρουν ενδιαφέρον και, ίσως, να κάπου να ταυτιστούνε με το περιεχόμενο!
Με πολλή αγάπη και νοσταλγία,
δ.μ.τ.
Αγαπητή Ανώνυμη,
Αν είσαι Ζακυνθινιά, με εκπλήσσει το ότι πρώτη φορά ακούς αυτότ ο έθιμο της τσουχνίδας!
Αν πάλι, δεν είσαι, να που άκουσες και κάτι που δεν γνώριζες!!!!
Φυσικά, μιλάμε για την εποχή μου, το 1958 απεφοίτησα από το, τότε, οκτατάξιο Γυμνάσιο, πώς λέμε...τω καιρώ εκείνω;;; ε, κάπως έτσι!
Καλά να είσαι κι εσύ πάντα!
Διονυσία ,είμαι η Ειρήνη! έγραψα το σχόλιο αλλά δεν έγραψα το όνομά μου!
ναι πρώτη φορά το ακούω, αλλά ότι παίζαμε με τις τσουκνίδες και εμείς ναι ! όχι όμως την συγκεκριμένη μέρα!
Χαίρομαι να σε διαβάζω!Εκείνον τον καιρό περίπου ήμουν και εγώ στο γυμνάσιο!τι όμορφα χρόνια ! με τα θυμίζεις!
Εντάξει Ειρήνη μου, κανένα πρόβλημα, άλλωστε πολλοί για διάφορους λόγους επιλέγουν να κρατήσουν την ανωνυμία τους, κάτι που γίνεται σεβαστό και αποδεκτό από τον αγαπητό π.Παναγιώτη, τον υπεύθυνο αυτού του περιοδικού, με την προυπόθεση πάντα, ότι και οι ίδιοι σέβονται και εκφράζονται ευπρεπώς!
Φιλιά.
Dionusia, s'euxaristo polu gia tis orees sou kai enimerotikes sou anamniseis. Pistevo oti polla atoma tha exoun perasei kati paromoio me tous toso austirous kathigutes tis tote epoxis.Gia proti mou fora akouo to ethimo me tis tsouknides, giauto thelo na s'euxaristiso gia akomi mia fora pou dineis tin eukairia se polous apo emas na mathainoume ta diafora Ellinika ethimata. O theos na s'exei panta kala kai na sunexizeis to spoudeo sou ergo. Magda
Καλή κι αγαπημένη φίλη Μάγδα,
Καλώς όρισες και στα...σχόλια, αφού γνωρίζω, ότι διαβάζεις, αλλά μέχρι σήμερα δεν σχολίαζες!
ξέρεις, πολλές φορές θεωρούμε "δεδομένο", άρα γνωστό, πολλά ΄πράγματα. Ελικρινά μέχρι που εσείς οι καλοί κι αγαπητοί μου αναγνώστες, επισημάνατε πως δεν γνωρίζατε αυτότ ο έθιμο, στην άγνοια μου πίστευα πως είναι πανΕλλαδικό έθιμο!!!
Να λοιπόν, που δεν μαθαίνετε μόνο εσείς από μένα, αλλά κι εγώ από εσάς!!!
πολλά ευχαριστώ!!!!
Aγαπητή μου Διονυσία,μ΄έκαμες και γέλασα με την καρδιά μου.Όμορφες οι αναμνήσεις.Να είσαι καλά να μας θυμίζεις τις μάντσιες και τα έθιμα των σχολικών χρόνων. Με πολλή αγάπη Άννα Τσουκαλά Κουφού.
Δημοσίευση σχολίου