Συνοδικό πολίτευμα: η δημοκρατική ζωή της Εκκλησίας

Του Σωτηρίου Θεολόγου

«Πόλου νοητοῦ ἀστέρες σελασφόροι.
Ἀκτῖσιν ὑμῶν φωτίσατέ μοι φρένας» 

Αυτή την εβδομάδα, εορτάσαμε την εορτή της Αναλήψεως, την ανάληψη του Κυρίου στους ουρανούς, για να αποστείλει ο Πατέρας το Παράκλητο Πνεύμα, την Κυριακή της Πεντηκοστής και να καταστεί η γενέθλιος ημέρα της Εκκλησίας.

Στην Ορθόδοξη Εκκλησία, ο τρόπος ζωής και διακυβέρνησής της είναι το συνοδικό πολίτευμα, το οποίο είναι «ἡ τῶν πλειόνων ἀρχὴ» και όχι «ἡ ἀρχή τοῦ ἑνός», με βάση τη σύνοδο επισκόπων.

Ανάμεσα στις δύο εορτές, η Εκκλησία όρισε, αυτή την Κυριακή, να εορτάζουμε τους 318 Θεοφόρους Πατέρες, οι οποίοι συνεκρότησαν την Α’ Οικουμενική Σύνοδο το 325 μ.Χ., στη Νίκαια της Βιθυνίας.

Λίγα χρόνια αργότερα, το 313 μ.Χ., υπογράφεται το Διάταγμα των Μεδιολάνων, με το οποίο θεσπίζεται η ανεξιθρησκεία των πολιτών· να πιστεύουν σε όποιο Θεό θέλουν -και αν θέλουν- και να πρεσβεύουν όποια θρησκεία επιθυμούν.

Όμως, η Εκκλησία βασανίζεται από τους πειρασμούς και τις δοκιμασίες, οι οποίες ταλανίζουν το σώμα της. Έρχεται ο Άρειος για να αποκόψει την κοινωνία και τη συνοχή της Εκκλησίας και να καταστρέψει την πνευματικότητα. Ο Άρειος, λοιπόν, διακήρυττε ότι ο Χριστός είναι τέλειος Θεός και όχι και τέλειος άνθρωπος.

Η διδασκαλία, όμως, της Εκκλησίας είναι ότι στο πρόσωπο του Χριστού ενώθηκε η θεία και η ανθρώπινη φύση για να μπορέσει και ο άνθρωπος να γίνει θεός κατά χάριν. Ο άνθρωπος είναι εικόνα Θεού και αξίζει τιμής και σεβασμού από όλους. Ο άνθρωπος μπορεί να γίνει ένα με το Θεό.

Σπουδαίοι Άγιοι συμμετείχαν στις εργασίες της Α’ Οικουμενικής Συνόδου. Άγιος Αθανάσιος, Άγιος Νικόλαος, Άγιος Αχίλλειος και τόσοι άλλοι, οι οποίοι κήρυξαν τη διττή φύση του Χριστού. Ο Μέγας Αθανάσιος τονίζει για το Χριστό, ότι: «Αὐτός γάρ ἐνηνθρώπησεν, ἵνα ἡμεῖς θεοποιηθῶμεν»[1]. Όλοι αυτοί αναδείχθηκαν «ἀστέρες πολύφωτοι, τοῦ νοητοῦ στερεώματος, τῆς μυστικῆς Σιὼν οἱ ἀκαθαίρετοι πύργοι, τὰ μυρίπνοα ἄνθη τοῦ Παραδείσου, τὰ πάγχρυσα στόματα τοῦ Λόγου, Νικαίας τὸ καύχημα, οἰκουμένης ἀγλάϊσμα».

Όλοι οι Πατέρες, «τοὺς μελῳδήσαντας ἐν μέσῳ τῆς Ἐκκλησίας, μέλος ἐναρμόνιον θεολογίας, Τριάδα μίαν, ἀπαράλλακτον, οὐσίαν τε καὶ Θεότητα, τοὺς καθαιρέτας Ἀρείου, καὶ ὀρθοδόξων προμάχους», όπως ψάλλουμε στο δοξαστικό των Στιχηρών του Εσπερινού, ενωμένοι προσπάθησαν να πολεμήσουν την αίρεση. Να πολεμήσουν την διαστρεβλωμένη εκδοχή της Εκκλησίας και της δογματικής διδασκαλίας.

Αν ανατρέξουμε και στο σημερινό Ευαγγελικό ανάγνωσμα, ο Ευαγγελιστής Ιωάννης μάς παρουσιάζει την αρχιερατική προσευχή του Χριστού, λίγο πριν το μαρτύριό Του. Ο Χριστός προσεύχεται στον Θεό να κρατήσει ενωμένους τους μαθητές Του, όπως είναι και οι ίδιοι: «τήρησον αὐτοὺς ἐν τῷ ὀνόματί σου οὓς δέδωκάς μοι, ἵνα ὦσιν ἓν καθὼς ἡμεῖς».

Μετά την Ανάληψη, έρχονται οι Πατέρες για να μάς υπενθυμίσουν τον σκοπό της αποστολής του ανθρώπου. Είμαστε για τον ουρανό και να γίνουμε κληρονόμοι της αιωνίου Βασιλείας.

Ας παρατηρήσουμε την εικονογραφία της Α’ Οικουμενικής Συνόδου. Οι Πατέρες κάθονται ο ένας δίπλα στον άλλον και σχηματίζουν έναν κύκλο, ο οποίος δεν κλείνει. Δεν κλείνει γιατί στο χώρο της Εκκλησίας μπορούν να μπουν όλοι. Όλοι είναι ευπρόσδεκτοι να μπουν στην Εκκλησία. Η δημοκρατία της Εκκλησίας είναι ανοιχτή σε όλους. Επίσης, στο κέντρο, εικονίζεται το Ευαγγέλιο, δηλαδή ο Χριστός. Ο Χριστός είναι πάντοτε παρών στην Εκκλησία και η Εκκλησία υπάρχει λόγω του Χριστού.

Όλοι οι Πατέρες της Α’ Οικουμενικής Συνόδου αναδείχθηκαν «ἀκριβεῖς φύλακες» της δογματικής διδασκαλίας της πίστης μας.

Καλούμαστε όλοι να φανούμε αντάξιοι των 318 Θεοφόρων Πατέρων. Να γίνουμε και εμείς υπερασπιστές των δογμάτων της πίστης μας. Ενωμένοι με την Εκκλησία να αντιμετωπίσουμε κάθε αίρεση και κάθε πλάνη, η οποία προσπαθεί να καταστρέψει το σώμα της Εκκλησίας.

---

[1] Ἀθανασίου τοῦ Μεγάλου, Λόγος περί τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Λόγου, PG 25, 192