Το πλεονέκτημα της απόγνωσης

Του π. Δημητρίου Μπόκου

Βαίνων ὁ Χριστὸς μετὰ πλήθους πολλοῦ πρὸς τὸ σπίτι τοῦ ἀρχισυναγώγου Ἰαείρου, γιὰ νὰ θεραπεύσει τὴν ἑτοιμοθάνατη κόρη του, συναντᾶ καθ’ ὁδὸν τὴν αἱμορροοῦσα γυναίκα, ποὺ ὑποκινούμενη ἀπὸ τὴν ἔσχατη ἐλπίδα της, τὸν πλησιάζει κρυφὰ καὶ ἀγγίζει τὴν ἄκρη τοῦ ἱματίου του, ὑποκλέπτοντας ἔτσι τὴν πολυπόθητη ἴαση (Κυριακὴ Ζ΄ Λουκᾶ).

Ἡ αἱμορροοῦσα ἦταν ἕνας ἄνθρωπος ἀπελπισμένος. Εἶχε ἐξαντλήσει, γιὰ νὰ βρεῖ τὴν ὑγεία της, ὅλη της τὴν περιουσία καὶ ὅλα τὰ ἀνθρώπινα μέσα, ποὺ ὄχι μόνο δὲν τὴν ὠφέλησαν καθόλου, ἀλλὰ καὶ ἐπιδείνωσαν κατὰ πολὺ τὴν κατάστασή της. Δὲν ἤξερε πιὰ τί ἄλλο νὰ πράξει. Εἶχε φτάσει σὲ ἔσχατη ἀπόγνωση. Καὶ τότε ἄκουσε «περὶ τοῦ Ἰησοῦ». Ὁ Χριστὸς ἔγινε ἡ τελευταία της ἐλπίδα. Μὲ αὐτὸ τὸ φρόνημα τὸν πλησίασε.

Ἡ στάση της κρύβει κάτι συγκλονιστικό. «Ἕνα σκάνδαλο ἐκπλήξεως». Διακηρύττει ὅτι «ἡ ἀλήθεια εἶναι νὰ φτάσεις στὴν ἀπόγνωση καὶ νὰ μὴν ἔχεις καμμιὰ ἐλπίδα, παρὰ μόνο στὸν Χριστό». Ἡ αἱμορροοῦσα σώθηκε, ὅταν «τῆς ἔμεινε μόνο μία ἐλπίδα, νὰ πάει καὶ νὰ ἀκουμπήσει τὸ κράσπεδο τοῦ Χριστοῦ» (π. Βασίλειος Γοντικάκης).

Ἡ πικρὴ ἀλήθεια εἶναι, ὅτι ἂν ὁ ἄνθρωπος ἐλπίζει στὸν ἑαυτό του, στὶς δικές του δυνάμεις, ὅσο σκληρὰ καὶ ἂν παλέψει, δὲν θὰ νικήσει τὶς παγίδες καὶ τοὺς πειρασμοὺς τοῦ πονηροῦ. Πρέπει νὰ διώξει ἀπὸ μέσα του κάθε ἔπαρση. Νὰ ἀναγνωρίσει τὴν ἔσχατη ἀδυναμία του, νὰ ἀπελπισθεῖ ἀπὸ τὸν ἑαυτό του, νὰ τὸν ρίψει ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, νὰ ἀκουμπήσει στὰ πόδια του, νὰ ταπεινωθεῖ. Ἀπὸ Ἐκεῖνον καὶ μόνο νὰ περιμένει τὴ σωτηρία, ὅπως μᾶς δείχνει εὔστοχα ὁ ἅγιος Σιλουανός.

Νεαρὸς δόκιμος ἀκόμη, δοκιμάσθηκε ἐπὶ πολὺ ἀπὸ τοὺς δαίμονες. Ἔζησε ἕνα μαρτύριο, ποὺ καμμιὰ ἀνθρώπινη δύναμη δὲν μπορεῖ νὰ ἀντέξει. Ἡ φρίκη τῆς ἀπελπισίας, ἡ δαιμονικὴ ἀπόγνωση ὅτι δὲν θὰ σωθεῖ, τὸν εἶχαν κατακυριεύσει. «Ὁ Θεὸς εἶναι ἀδυσώπητος», σκέφτηκε. Ἀμέσως ἕνα αἴσθημα τέλειας ἐγκατάλειψης βύθισε τὴν ψυχή του γιὰ μιὰ ὥρα περίπου σὲ σκότος ἀπερίγραπτης ἀγωνίας. Πηγαίνοντας ὅμως στὸν Ἑσπερινό, εἶδε δεξιὰ τῆς Ὡραίας Πύλης ζωντανὸ τὸν Χριστό, στὸν τόπο τῆς εἰκόνας του. Ὅλη του ἡ ὕπαρξη, σῶμα καὶ ψυχή, γέμισε ἀπὸ τὴ φωτιὰ τῆς χάρης τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Καὶ ὅμως, ὁ δαιμονικὸς πόλεμος συνεχίσθηκε γιὰ ἄλλα δεκαπέντε χρόνια μετά. Ἀποκαμωμένος ὁ ἅγιος λέει: «Κύριε, βλέπεις ὅτι θέλω νὰ προσευχηθῶ μὲ καθαρὸ νοῦ, ἀλλὰ οἱ δαίμονες δὲν μὲ ἀφήνουν. Δίδαξέ με τί πρέπει νὰ κάνω γιὰ νὰ μὴ μὲ ἐνοχλοῦν». Καὶ ἀκούει μέσα του τὴν ἀπάντηση: «Οἱ ὑπερήφανοι πάντοτε οὕτως ὑποφέρουν ἐκ τῶν δαιμόνων». «Κύριε, τί πρέπει νὰ κάνω γιὰ νὰ ταπεινωθεῖ ἡ ψυχή μου;» Καὶ ἡ ἀπάντηση τοῦ Θεοῦ: «Κράτει τὸν νοῦν σου εἰς τὸν ἅδην καὶ μὴ ἀπελπίζου».

Ὁ Χριστὸς τὸν ἀπέσπασε ἀπὸ τὴ δαιμονικὴ ἀπόγνωση, ρίχνοντάς τον σὲ μιὰ ἀπόγνωση «ἑτέρου εἴδους»: Ὅτι «δέον νὰ ἐνδυθῇ τὴν ταπείνωσιν». Νὰ ἀπελπισθεῖ ὅτι θὰ σωθεῖ μὲ τὴ δική του δύναμη, δεκαπέντε χρόνια σκληρῆς ἄσκησης δὲν τὸ κατάφεραν ἄλλωστε, ἀφοῦ «ἡ ρίζα πασῶν τῶν ἁμαρτιῶν καὶ ὁ σπόρος τοῦ θανάτου τυγχάνει ἡ ὑπερηφάνεια». Νὰ θεωρεῖ τὸν ἑαυτό του ἄξιο μόνο γιὰ τὸν ἅδη, ὄχι ἱκανὸ νὰ νικήσει τοὺς δαίμονες (Ἀρχιμ. Σωφρονίου, Ὁ Γέρων Σιλουανός, ἐκδ. Ὀρθόδοξος Κυψέλη, Θεσσαλονίκη, 1973, σ. 24-26. 42-46).

Σωτήρια λοιπὸν αὐτὴ ἡ ἄλλη ἀπόγνωση, ὅταν δηλαδὴ κάποιος ἀπελπίζεται ἐντελῶς ὅτι θὰ σωθεῖ ἀπὸ μόνος του, ταπεινούμενος ἔτσι πλήρως καὶ περιμένοντας ἀπὸ τὸν Θεὸ τὴ σωτηρία του.