Εγκώμιο στην Παναγία την Ελεούσα του Βανάτου

Ομιλία του π. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ, 

κατά την θεία Λειτουργία της 22ας Ιουνίου 2025 στον ναό της Φανερωμένης Βανάτου

Αγαπητοί μου, 

Σήμερα, με την δέουσα σεμνότητα και κατάνυξη, στο πλαίσιο της Ευχαριστιακής επί το αυτό Συνάξεώς μας, τιμάμε καθηκόντως και οφειλετικώς την πανίερη και παλαιότατη εικόνα της Παναγίας της Ελεούσας, που φυλάσσεται στην Ενορία μας, εδώ στο Βανάτο. Πρόκειται για την αρχαιότερη θεομητορική εικόνα της περιοχής, έργο αγνώστου καλλιτέχνη του 16ου αιώνα, δηλαδή της εποχής κατά την οποία μνημονεύεται για πρώτη φορά ο ναός της Παναγούλας Βανάτου, ο οποίος, πιθανώς, ιδρύθηκε με αφορμή την εύρεση της εικόνας αυτής. Πρώτη ιστορική πληροφορία για τον ναό μας αυτόν είναι του 1510.

Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις στην ιστορία της Εκκλησίας που η ανεύρεση μιας εικόνας γίνεται αιτία για τη συγκρότηση κοινότητας. Η εικόνα είναι αφενός μεν σύμβολο ευλάβειας του λαού μας, αφετέρου δε, σημείο θείας συγκατάβασης, εναποτυπωμένη δηλαδή ένδειξη ότι ο Θεός έχει συγκαταβεί διασωστικά και απολυτρωτικά προς τον λαό Του, δια της Θεοτόκου.

Η εικόνα της Ελεούσας —που κρατά τον Χριστό και Τον παρουσιάζει σιωπηλά, μα ελεητικά, στον κόσμο— αποτελεί, λοιπόν, θεολογική πρόταση. Μας υποδεικνύει την στάση που καλείται να έχει ο πιστός: εκζήτηση του θείου Ελέους, υποδοχή του ελεήμονος Χριστού, απόδοση ελέους προς τους συνανθρώπους, καθώς κι εμείς ελεηθήκαμε εξ Ουρανού διά της αγνής Θεομήτορος.

Την Εικόνα της Ελεούσας του Βανάτου την τιμάμε, διότι επί αιώνες στέκει μάρτυρας προσευχής, σιωπηλή συνοδοιπόρος, συμπαραστάτης του λαού του Θεού στην καθημερινότητά του. Εμπιστευόμαστε σ’ Εκείνην λόγους και σιωπές, χαρές και θλίψεις, αιτήματα και ευχαριστίες.

Το πρόσωπο της Παναγίας —λίγο λυπημένο, γλυκό, πάντα σιωπηλό— σκύβει απαλά προς τον μικρό Χριστό που κρατά στην αγκαλιά της, αλλά την ίδια στιγμή σκύβει και προς τον καθένα από εμάς, τον κοπιώντα, τον αμαρτωλό, τον κουρασμένο της ζωής.

Είναι Ελεούσα, διότι δεν παύει να δείχνει έλεος, δεν σταμάτησε ποτέ να μεσιτεύει για την ανθρωπότητα, δεν λησμόνησε κανέναν ποτέ στην παρρησία Της ενώπιον του μεγάλου Θεού και Υιού Της!

Πόσες προσευχές έχουν αναπεμφθεί μπροστά Της!.. Πόσες μανάδες εναπόθεσαν στην ποδιά Της τα δάκρυά τους για το παιδί που πονούσε ή έφευγε στην όποια ξενιτιά!.. Πόσοι γέροντες στάθηκαν μπροστά Της με τα χέρια ενωμένα, ζητώντας συγχώρεση και λύτρωση για τα πάθη και τα λάθη μιας ολόκληρης ζωής!.. Πόσες φορές Την επικαλεσθήκαμε στη σιωπή της νύχτας, και η απάντησή της ήρθε ως στοργή και ανακούφιση βαθιά μες στην ψυχή μας!...

Η Εκκλησία όρισε η ετήσια τιμή της Ελεούσας να πραγματοποιείται στις 21 Ιουνίου. Στη δική μας ενορία, τελούμε σήμερα την εορτή Της, προτάσσοντας για προσκύνημα την Εικόνα Της, αλλά κυρίως και εν πρώτοις τον Χριστό που Εκείνη κρατά και δείχνει προς εμάς. Η Παναγία ουδέποτε κράτησε για τον εαυτό της οποιαδήποτε δόξα· πάντοτε οδηγεί προς τον Υιό Της. Η παρουσία Της σήμερα στο κέντρο της Συνάξεώς μας, υπενθυμίζει το πρόσωπο Εκείνου που είναι το φως του κόσμου.

Αγαπητοί μου, 

Η Ελεούσα καλεί όλους μας σε πνευματική εγρήγορση, σε προσευχή στέρεη. Ας δεχτούμε την παρουσία Της ως κορύφωση του σταυροαναστάσιμου γεγονότος Εκκλησίας, ως χρέος πίστης, ως αφορμή επιστροφής, ως εικόνα του ελέους που και εμείς καλούμαστε να δείξουμε προς κάθε κατεύθυνση της καθημερινότητάς μας.

Και ας αναφωνήσουμε απλά, αλλά εξ ειλικρινούς καρδίας: Παναγία Ελεούσα, "η τον ελεήμονα αποκυήσασα", τον "θελητήν του ελέους", κράτησέ μας κοντά στον Υιό σου, με φρόνημα ταπεινό και συνηγορώντας υπέρ μας να μεταλαμβάνουμε διηνεκώς του Θείου Ελέους! Γένοιτο!