Γράφει η Διονυσία Μούσουρα-Τσουκαλά από τη Μελβούρνη
Μια
κι αναφέρθηκα τον περασμένο μήνα σε βεντέτες και εγκλήματα τιμής, ας μου
επιτραπεί να μοιραστώ μαζί σας σήμερα
κάποιες, όχι ευχάριστες θύμησες, από παρόμοια περιστατικά τιμής, με ιδιαίτερη
αναφορά, στην... τιμή του αδελφού!
Θέλω
να πιστεύω ότι εν έτει 2012 έχει εκλείψει πια ακόμα και σαν έκφραση αυτό. Ποτέ
δεν μπόρεσα να καταλάβω γιατί σώνει και καλά οι ευθύνες των γονιών απέναντι στα
παιδιά τους, μετατίθεντο στον αδελφό, όταν επρόκειτο για τα κορίτσια της
οικογένειας. Γιατί δηλαδή ο αδελφός έπρεπε να θυσιάσει συχνά, την επιθυμία του να σπουδάσει ο ίδιος
ή να αποκτήσει οικογένεια και σε πολλές περιπτώσεις να θαλασσοπνίγεται για
χρόνια «στα καράβια», για να μαζέψει την προίκα και να παντρέψει την αδελφή ή
τις αδελφές που δεν επέλεξε;
Άρα
ήταν δική του ευθύνη αυτό; Τον ρώτησε ο πατέρας (ας μην ξεγελιόμαστε η γυναίκα
τότε σε ελάχιστες περιπτώσεις είχε λόγο πόσα παιδιά θα φέρει στον κόσμο, αφού
δεν υπήρχε οικογενειακός προγραμματισμός ούτε σωστή αντισύλληψη), όταν έσπερνε τις κόρες, αν ήθελε ή αν ήταν
διατεθειμένος να μη ζήσει εκείνος ώστε ν’ «αποκαταστήσει» τις αδελφές; Γιατί να
φορτώνεται με τόσες ευθύνες που στην ουσία δεν ήταν δικές του; Υπάρχουν άπειρα
παραδείγματα όχι μόνο στο Μπανάτο, όχι μόνο σε ολόκληρη τη Ζάκυνθο αλλά σε όλη
την Ελλάδα, θα έλεγα, όπου προορισμός του γιου ήταν η ευθύνη για την αδελφή.
Ουαί κι αλίμονο αν είχε περισσότερες από μία, αν ήταν μοναχογιός ή αν η
αδελφή/ες ήταν... κακοπάντρευτες ή τόσο εκλεκτικές στην επιλογή συζύγου, όπου,
όχι μόνο έφταναν, αλλά περνούσαν κατά πολύ την ηλικία γάμου χωρίς να έχουν
αποφασίσει κι ο αδελφός ούτε που τολμούσε να ζητήσει προτεραιότητα με οδυνηρά,
πολλές φορές, αποτελέσματα, όπου έχανε κι εκείνος το τρένο της ζωής και δεν
είχε πιθανότητες να φτιάξει οικογένεια ή ακόμα, δεν του έμεναν πολλά
περιθώρια στην επιλογή συζύγου, ενώ αν
είχε παντρευτεί στην ώρα του, θα μπορούσε να κάνει καλύτερη επιλογή ή αν
αγαπούσε μια κοπέλα αντί να μαραζώνουν μια ζωή κι οι δυο, θα είχαν κάνει όμορφη
οικογένεια και θα ζούσαν ευτυχισμένοι!
Είμαι
σίγουρη ότι, αν σκαλίσετε λίγο τη μνήμη εσείς της γενιάς μου ή και πιο νέοι
ακόμα, θα βρείτε στο άμεσο ή έμμεσο περιβάλλον σας πολλά τέτοια παραδείγματα,
ναι, και μέσα στο χωριό μας!
Μα το
χειρότερο απ΄ όλα, η ευθύνη αυτή δεν περιοριζόταν στον οικονομικό μόνο τομέα,
επεκτεινόταν και στην «ηθική» τής αδελφής! Φύλακας, και... μαντρόσκυλο (συγνώμη
για την έκφραση, αλλά δεν είναι υπερβολική) της «τιμής» της αδελφής! Κι άντε
τώρα η αδελφή να είναι ομορφούλα και να τραβά το ενδιαφέρον ή λίγο ζωηρή κι ο αδελφός να την κυνηγάει και
να φτάνει μέχρι το έγκλημα, σε κάποιες περιπτώσεις, ξεπλένοντας την... ντροπή(!)
και «προσβολή», όπως για παράδειγμα, ν’ αγαπήσει
κάποιον η αδελφή και να μην παντρευτεί από προξενιό, όπου τον γαμπρό τον
διάλεγε ο πατέρας ως όφειλε, ώστε το μέτωπο του αδελφού να παραμείνει «καθαρό»
και να μπορεί κυκλοφορεί με το κεφάλι ψηλά!...
Δεν
μπόρεσα να ξεχάσω δυο περιστατικά κι ας πέρασαν σχεδόν 60 χρόνια από το ένα και
κοντά μισός αιώνας από το άλλο.
Πατέρας,
ναι Ζακυνθινός, σκότωσε με τα ίδια του τα χέρια την πανέμορφη κόρη του, ούτε 20
χρονών ακόμα γιατί... έμαθε ή υποψιάστηκε πως είχε δεσμό με νέο της περιοχής...
Ταίριαζαν
απόλυτα εδώ οι στίχοι του Σολωμού από το ποίημα Η Φαρμακωμένη:
«Σώπα κόσμε! κοιμάται στο μνήμα, και κοιμάται παρθένα σεμνή».
Όμως,
ας γυρίσουμε στην τιμή του αδελφού. Φοβάμαι πως τα κίνητρα δεν ήταν πάντα τόσο
αγνά και γνήσια. Ενώ υπήρχαν αδέλφια που όντως θυσίασαν τη δική τους ζωή για τη
σωστή αποκατάσταση της αδελφής, υπήρχαν και άλλοι που μόνη τους μέριμνα η δική
τους καλοπέραση, μέσω της αδελφής!
Η
Μαρία (όχι το πραγματικό της όνομα) ήταν από πολυμελή και πολύ φτωχή
οικογένεια. Πλύστρα η μάνα, μέθυσος ο πατέρας, πέντε κορίτσια και τρία αγόρια
στη φαμελιά. Με το που έπιαναν τα 12 περίπου τα κορίτσια, ο μεγάλος αδελφός που
έκανε κουμάντο, τα έβαζε δούλες σε αρχοντικά στη χώρα! Η Μαρία ήταν η μικρότερη
και πολύ όμορφη κι ούτε να ακούσει να πάει δούλα. Τότε πολλές κοπέλες έφευγαν
για Αμερική και Καναδά, η Αυστραλία «δεν είχε ανοίξει» ακόμα. Παρακάλεσε,
έκλαψε, χτυπήθηκε, φοβέρισε πως θα φαρμακωθεί, αν επιμένει να την βάλει δούλα
και δεν την αφήσει να πάει τουλάχιστον στην Αμερική που είχαν ξαδέλφες και δέχονταν να την πάρουν μαζί
τους, ώστε να απαλλάξει τον αδελφό από το βάρος της. Είχε όνειρα η Μαρία, να
ξεφύγει από την άθλια τύχη των αδελφών της, να μάθει γράμματα, τέχνη, κάτι
τέλος πάντων, να δουλέψει εργάτρια αλλά όχι να γίνει δουλικό. Ο αδελφός ο...
αυστηρός ούτε να τ’ ακούσει, στην Αμερική, της έλεγε, όσες πάνε γίνονται
π......ες, κι εκείνος ήθελε το κούτελο καθαρό! Δούλα στη χώρα θα πάει! Αυτό που
δεν της είπε, φυσικά, ήταν πως δούλα στη χώρα θα καρπωνόταν εκείνος τους κόπους
της, μακριά η Αμερική... πού να βασιστεί ότι όντως θα τον συντηρούσε;
Παρά
τις ατέλειωτες διαμαρτυρίες της, δούλα πήγε σε μεγάλο σπιτικό στη χώρα!
Εκείνα
τα χρόνια σε πολλές, δυστυχώς, περιπτώσεις αυτά τα πλάσματα δεν είχαν μόνο
υποχρέωση να υπηρετούν τη φαμελιά, αλλά και ν’ ανέχονται να ικανοποιούν τις
ορέξεις των σερνικών της φαμελιάς, είτε γιος ήταν είτε ο ευυπόληπτος κι
αξιοπρεπέστατος κύριος – αφεντικό! Πάντα με εκφοβισμό και απειλές πως, αν
τολμήσουν και μιλήσουν, όχι μόνο δε θα τις πιστέψει κανένας, γιατί ο «κύριος»
είναι σεβαστός στην κοινωνία και ανώτερος
κάθε υποψίας(!), αλλά επί πλέον θα καταστρέψουν και τη δική τους τη ζωή,
αφού θα μαθευτεί στο μικρό τόπο πως είναι παλιοκόριτσο(!) και κανένας δε θα την
παντρευτεί, ενώ αν είναι «καλό κορίτσι», ο κύριος θα φροντίσει για την
αποκατάστασή της, όταν έλθει η ώρα και θα την καλοπαντρέψει, να του έχει
εμπιστοσύνη, ξέρει εκείνος τι κάνει!
Έσκυψε
το κεφάλι η μικρή κοπέλα, δεν είχε στήριξη από πουθενά, σκοτωνόταν από τα
χαράματα μέχρι τα μεσάνυχτα να υπηρετεί, να τρίβει, να καθαρίζει να γυαλίζει,
να κουβαλάει νερό... Πονούσαν τα χέρια, πονούσαν τα πόδια, πονούσε η μέση...
Ξεπνεωμένη έπεφτε τις νύχτες για ύπνο στο σκληρό κρεβάτι στην αποθηκούλα.
Φυσικά και δεν άργησε το αφεντικό να ικανοποιήσει τις αρρωστημένες ορέξεις του
στο μικρό, παιδικό κορμάκι της όμορφης Μαρίας...
Πανευτυχής
ο αδελφός που την έβαλε σε «καλά χέρια» και την έστελναν πότε-πότε σπίτι της
φορτωμένη δώρα. Η σύζυγος έλειπε συχνά από το σπίτι, ήταν κυρία της κοινωνίας
με υψηλά ενδιαφέροντα, μοδίστρες, χαρτάκι τα βράδια στα διάφορα κοσμικά σαλόνια
που σύχναζε, έτσι ανενόχλητος ο αυστηρός κύριος να κακοποιεί τη Μαρία!
Αναπόφευκτα,
άρχισε να έχει ζαλάδες κι εμετούς η Μαρία... Όταν το έμαθε ο αδελφός, πήρε ένα
χασαπομάχαιρο και πήγε να ξεπλύνει την προσβολή στην τιμή του! Λες και δεν
τόξερε ή δεν το περίμενε, όταν την πίεζε με ξύλο κι εκβιασμούς να πάει δούλα
πως εκεί θα κατέληγε...
Κι
εκεί στο αρχοντικό με το αφεντικό χτυπημένο από το μαχαίρι του αδελφού, αρχίζει
το παζάρεμα... Η σύζυγος κάνει στραβά μάτια και ρίχνει όλα τα βάρη στο
παλιοκόριτσο, όπου, αντί να χρωστάει ευγνωμοσύνη για το καλό που της έκαναν να
ξεφύγει από τη φτώχια και τη δυστυχία, να ζει με αξιοπρέπεια, εκείνη κοίταξε να
ξεμυαλίσει τον άνδρα της, σοβαρό άνθρωπο και καλό οικογενειάρχη και να
προσπαθήσει να της διαλύσει την οικογένεια! Άνδρας είναι κείνος, τι να σου
κάνει, όταν ξεδιάντροπα τον προκαλεί και τον βάζει σε πειρασμό;
Εκεί
επάνω άρχισαν τα παζαρέματα και οι δυο... άνδρες, διαπραγματεύονται την τιμή της Τιμής του αδελφού, ώστε
να αποσοβηθεί το όλο γεγονός για ν’ αποφευχθεί το σκάνδαλο που δεν συνέφερε
κανέναν από τους δυο... Ποιος νοιάστηκε για τη μικρή Μαρία, για το σακατεμένο
της κορμί, τα πεθαμένα της όνειρα για το μωρό, καρπό της άνομης επιβολής και
κακοποίησης του αφεντικού της που με απειλές και ξυλοδαρμούς ξερίζωσαν από μέσα
της... η Τιμή του αδελφού, είχε αποκατασταθεί! Την αποκατέστησαν τα τριάκοντα
αργύρια!
Με
την αγάπη μου σε όλους,
δ.μ.τ.
