Στην εποχή μας δυσκολευόμαστε ιδιαιτέρως να αναλάβουμε την ευθύνη για τις πράξεις μας. Από την μία υπάρχει μία αδιαφορία για το τι είναι καλό και τι είναι κακό, καθώς όλα σχετικοποιούνται με το κριτήριο της υποκειμενικότητας. Οι άνθρωποι δεν αισθανόμαστε την ανάγκη να αποδεχτούμε νόμους και τρόπους συλλογικότητας, ήθος που να πηγάζει από την επιθυμία για το «κοινό καλό». Ζώντας σε μία κατάσταση αυτοθέωσης έχουμε ως μέτρο τον εαυτό μας, το θέλημά μας, ό,τι πιστεύουμε ότι μας δίνει ικανοποίηση, καθώς έτσι πιστεύουμε ότι μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι. Είναι αυταπάτη αυτή η νοοτροπία. Πλαστήκαμε για να σχετιζόμαστε. Για να περνά η ευτυχία μας μέσα από τη συνάντηση με τον άλλον. Η όποια εξουσιαστική αντίληψη, μήτρα αμαρτιών, κατάκρισης, άρνησης της ενσυναίσθησης μάς οδηγεί να χτίζουμε εντός μας ένα αίσθημα ότι αν όλα είναι καλά για μας, δεν έχει σημασία πώς αισθάνονται οι άλλοι. Διαπιστώνουμε όμως είτε μακροπρόθεσμα είτε σύντομα ότι η εξουσία φέρνει και μοναξιά. Ότι οι άλλοι αντιδρούνε και θα αντιδρούνε. Ότι αυτός ο κόσμος, όσο κι αν συλλογικά μοιάζει σβησμένος, στην πραγματικότητα δεν μπορεί να γίνει ζούγκλα. Κι έτσι καταβάλλουμε το τίμημα του ατομισμού στην απουσία χαράς.
Το να αναλαμβάνουμε την ευθύνη για τις κακές μας πράξεις μαρτυρεί μία γενναιότητα που πηγάζει από την επίγνωση ότι όλα έχουν ένα όριο. Η ανάληψη της ευθύνης δεν σημαίνει αμνήστευση για τα λάθη μας ούτε διαγραφή των ενοχών μας. Σημαίνει όμως ότι δεν είμαστε ικανοποιημένοι από τον τρόπο που σκεφτόμαστε, φερόμαστε, αξιολογούμε τον εαυτό μας και το είναι μας και θέλουμε να αλλάξουμε, ακόμη κι αν αυτό προϋποθέτει ένα τίμημα. Διότι όποιος αναλαμβάνει ευθύνες για τα έργα του, θα πληρώσει και τον λογαριασμό, που είναι ένα αίσθημα αιδούς απέναντι στο σύνολο, αλλά και ένα αίσθημα ότι έχει πληγώσει τους συνανθρώπους του και ότι κάπως αλλιώς χρειάζεται να πορευθεί.
Η ευθύνη προϋποθέτει αυτογνωσία. Κριτική του χαρακτήρα και των δυνατοτήτων μας. Απολογία και απόσυρση, έστω και για λίγο από το προσκήνιο. Νέο ξεκίνημα, ακόμη κι αν τα πράγματα δεν θα γίνουν ποτέ όπως πριν. Μπορεί όμως να γίνουν καλύτερα. Τουλάχιστον, θα είμαστε περισσότερο ειλικρινείς και με τον εαυτό μας και με τους άλλους.
Η ασκητική παράδοση έρχεται να συνδεθεί με μία προσευχή που κάνουμε σε όλες τις ακολουθίες της Εκκλησίας. «Καλήν απολογίαν την επί του φοβερού βήματος του Χριστού αιτησώμεθα». Δεν είναι προτροπή με βάση τρόμο. Είναι επίγνωση τού τι μας λείπει. Την ίδια στιγμή, είναι υπενθύμιση ότι πειρασμοί καραδοκούν μέχρι το τέλος. Ο άνθρωπος όμως που αναλαμβάνει την ευθύνη για τις πράξεις του, βρίσκει τον Χριστό συμπαραστάτη. Νιώθει ότι χρειάζεται εμπιστοσύνη και αγάπη, όπως επίσης και μία βαθιά ανάσα πριν πέσει για να κολυμπήσει στη θάλασσα του ελέους του Θεού, αλλά και της συμπάθειας των ανθρώπων. Μπορεί κάποιοι να μην είναι σπλαχνικοί για τα λάθη. Όμως η αγάπη δίνει δεύτερες ευκαιρίες σε όποιον νιώθει ότι είναι δύναμη να μην κρύβεσαι στα βήματα του Θεού.
Ας μάθουμε στα παιδιά μας να αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους με το δικό μας παράδειγμα. Η μετάνοια, η συγγνώμη, η νέα αρχή είναι η βάση για την αληθινή μας πρόοδο. Όταν επανεκτιμούμε την πορεία μας, τότε θα χτίσουμε σχέσεις και νόημα.
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Δημοσιεύτηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια», στο φύλλο της Τετάρτης 8 Οκτωβρίου 2025
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου