Γράφει η ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΜΟΥΣΟΥΡΑ
-Καλή κοπέλα η Κατινούλα τση Μαριέττας, δε λέω βρε παιδί μου, αλλά έχει «στόμα».
-Αν δεν είχε τη «γλώσσα» η Ντίνα, θα ήταν η καλύτερη του κόσμου, νοικοκυρά, και τίμια, αλλά η γλώσσα της, άλλο πράγμα.
-Είναι μια «γλωσσοκοπάνα» η Τασία, ο Θεός να σε φυλάει!
-Μωρέ σου λέω, εκείνη η Μαντίνα δε βάνει γλώσσα στο στόμα της όλη μέρα!
-Η γλώσσα, κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει!
Εκφράσεις, που είμαι σίγουρη όλοι τις έχουμε ακούσει πολλές φορές, καθόλου απίθανο, κάποτε να τις χρησιμοποιήσαμε κι εμείς.
Με την πάροδο του χρόνου, όλοι στο σπίτι, προσπαθούν να του μάθουν λεξούλες και λογάκια για να μιλάει! Χαρές και παλαμάκια με κάθε λεξούλα που αρθρώνει το μωρό! Και ιδιαίτερα, όταν δεν μπορεί να τις πει καθαρά και ψευδίζει ή τις προσαρμόζει έτσι, ώστε να μπορεί να τις προφέρει με τον δικό του, αστείο, τρόπο!
Φτάνει σε ηλικία όπου πηγαίνει Σχολείο, στην Α΄ Μικρή, όπως την λέγαμε παλιά, ή στα Νήπια ή Πρωτάκια όπως τα λένε τώρα!
Από τις πρώτες κιόλας μέρες αρχίζει η πειθαρχία. Μέχρι τώρα όλοι προσπαθούσαν να το ενθαρρύνουν να μάθει να μιλάει, να είναι φιλικό και κοινωνικό παιδί όπως πρέπει να είναι ο άνθρωπος! Ξαφνικά, όλοι προσπαθούν να του μάθουν να σιωπά και να μιλά μόνο, εφ' όσον ζητήσει και του δοθεί ο λόγος, δηλαδή, το δικαίωμα να μιλήσει!
Η λέξη «ησυχία», δηλαδή μη μιλάς, ακούγεται όλο και περισσότερο όσο μεγαλώνει το παιδί. Την ακούει στο σπίτι, την ακούει και στο Σχολείο! Το πηγαίνει στην εκκλησία η Μαμά και ασφαλώς του εξηγεί από πολύ μικρή ηλικία ότι μέσα στην εκκλησία δεν μιλάμε!
Κι όσο μεγαλώνει ο άνθρωπος, όλο και περισσότερο μαθαίνει «να μη μιλάει».
Αυτό το «σώπα, μη μιλάς», τον ακολουθεί παντού. Είτε στο χώρο εργασίας του, είτε στις κοινωνικές του συναναστροφές, ακόμα και στις διαπροσωπικές του σχέσεις, επιβάλλεται πολλές φορές να μην μιλάει, ακόμα κι αν τον πνίγει το δίκιο, ιδιαίτερα τότε!
Παλιά λέγανε, «τα δόντια βαστάν την γλώσσα».
Αυτή η σιωπή, είναι το θέμα του Τούρκου Συγγραφέα και Ακτιβιστή Αζίζ Νεσίν, στο υπέροχο ποίημά του «Σώπα, μη μιλάς».
Πολλές φορές έχουμε ακούσει τη φράση: Θα πάω σκαστή/σκαστός! Ή ακόμα:
-Α, να μπόρια… Δηλαδή να μπορούσα, να μιλήσω!
Λίγο-πολύ κάθε άνθρωπος έχει τέτοια βιώματα, όπου, αδυνατούσε να μιλήσει, είτε γιατί του το απαγόρευαν είτε γιατί και να μιλούσε, δημοσίως, π.χ., του αφαιρούσαν το λόγο.
Όμως, θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι δια μέσου των αιώνων και μέχρι πρόσφατα, αυτό το «Σώπα μη μιλάς», χρυσός Κανόνας, ιδιαίτερα, για την Γυναίκα! «Γλωσσού» λοιπόν, μα ποιο άλλος, η γυναίκα. Τι σημαίνει όμως αυτό;
Τόσο η γλώσσα όσο και το στόμα, αποτελούν μέρος του προσώπου πολύ βασικό! Φανταστείτε άνθρωπο που να μην έχει γλώσσα ή, ακόμα χειρότερα, που δεν έχει στόμα! Ούτε να φάει μπορεί μα ούτε και να μιλήσει.
Οπότε, τι εννοούν με αυτά τα απαξιωτικά σχόλια που ακούγονται εις βάρος των γυναικών; Μήπως γιατί η Κατινούλα τση Μαριέττας, η Ντίνα, η Τασία, η Μαντίνα και πολλές άλλες γυναίκες «τολμούν» να ανταπαντήσουν στον πατέρα, τον αδελφό τον σύζυγο, και για αυτό το λόγο θεωρούνται «γλωσσούδες»; Και μήπως «τα κόκαλα» δεν τα τσακίζει η γλώσσα, αλλά οι αλήθειες που λέει, όπου ασφαλώς τσακίζουν κόκαλα, γιατί είναι αλήθειες που πονάνε;
Οι περισσότερες Γυναίκες, δυστυχώς, σιωπούν και αδυνατούν να αντιδράσουν! Για πολλούς αιώνες, η Γυναίκα δεν είχε φωνή! Δεν είχε το δικαίωμα ούτε γνώμη να εκφέρει, ακόμα και για ό,τι αφορούσε άμεσα τη ζωή της, ούτε να αρνηθεί κάτι αλλά ούτε και να αντιμιλήσει! Ίσχυε κι επιβαλλόταν, ο άγραφος Νόμος του «Σώπα, μη μιλάς»!
Γυναίκες που τολμούσαν να έχουν γνώμη και άποψη, θεωρούνταν ακατάλληλες για σύζυγοι. Η σύζυγος έπρεπε να είναι υποτακτική, υπάκουη και να μην αντιμιλάει ποτέ! Όχι μόνο στον σύζυγο, αλλά και στα πεθερικά, κουνιάδα, κουνιάδο, συννυφάδες! Γιατί η «καλή νύφη», στόμα έχει και μιλιά δεν έχει. Άλλος Χρυσός κανόνας! Ουαί κι αλί στην νύφη που, συγκατοικώντας, όπως γινόταν τότε, με πεθερικά και κουνιάδες/κουνιάδους ανύπαντρους ή ακόμα με συννυφάδες, αγανακτισμένη πολλές φορές όχι μόνο ανταπαντούσε, αλλά και έβριζε!
Όταν οι συμπέθεροι έκαναν παράπονα στην Τασία για την κόρη της, (ο πατέρας είχε πεθάνει όταν ήταν μικρή), πως η Λένα όχι μόνο έχει γλώσσα, αλλά βρίζει και δυο φορές βλαστήμησε τα θεία, η Τασία αγρίεψε κι απάντησε:
- Εγώ τη θεγατέρα μου την μεγάλωσα και την έμαθα να μη βρίζει. Για να βρίζει πα να πει πως την αναγκάζετε. Να μην την σκάτε τη θεγατέρα μου, να μη βρίζει! Και αν κοτίσετε άλλη φορά να μου κάνετε παράπονα ή να της αγριομιλήσετε, να με φτύσετε αν δεν έρθω να την πάρω πίσω μοναχή της. όπως σας την έδωσα, χωρίς τα τρία παιδιά, γιατί από το σπίτι μου δεν έφυγε με παιδιά, στο σπίτι σας τα έκαμε κι αναστήστε τα όπως θέλετε! Α, μα πια, δεν υποφερόσαστε, άμετε στην ευχή μου!
Λεβέντισσα η Τασία! Γιατί έχασε νωρίς το Νικόλα τον άνδρα της και «έμαθε να μιλάει». Κανείς δεν της έλεγε, σώπα μη μιλάς! Ο πεθερός της τόλμησε να της φωνάξει μια φορά γιατί του αντιμίλησε και του λέει,
-Κάτσε στα αυγά σου πατέρα, τρώε πίνε όσο έχω και μπορώ να ξενοδουλεύω για ούλους σας αλλά μη με σκοτίσεις άλλη φορά εμένα! Εγώ θα μιλάω, όταν «μου το σκαλώνεις». Όταν δηλαδή με φτάνεις στο αμήν.
Όμως, πόσες Γυναίκες της εποχής εκείνης της παλιάς, ακόμα και στη δύσκολη θέση της Τασίας να είχαν βρεθεί, είχαν το θάρρος και το σθένος να σταθούν αντιμέτωπες σε πεθερικά ή συμπεθέρους ή άλλους; Οι περισσότερες έσκυβαν ταπεινά το κεφάλι, και κατέληγαν δούλες σχεδόν στο ίδιο τους το σπίτι, υπόλογες στους άλλους! Πόσες νέες κοπέλες, τόλμησαν να φέρουν αντίρρηση στον αδελφό ή στον πατέρα που επέλεξαν γαμπρό για κείνες χωρίς να τις ρωτήσουν;
-Μου τον έφερε ο πατέρας μου μια Κυριακή απόγευμα και μου είπε, αυτός είναι ο άνδρας που θα πάρεις! Τα κανονίσαμε όλα εμείς οι γονέοι, εννοώντας τον εαυτό του και τον πατέρα του γαμπρού.
-Δεν ήμουν ούτε δεκαεννέα χρονών, λέει η Κική! Μόλις είχα τελειώσει το εξατάξιο Γυμνάσιο, με πολύ καλούς βαθμούς. Το όνειρό μου ήταν να συνεχίσω σε Ανώτερη Σχολή, ήθελα να γίνω Γυμνάστρια. Ήμουν ψηλή, λεπτή και πολύ ευλύγιστη! Επί πλέον, μοναχοκόρη με τρία αδέλφια. Όταν έφυγαν το βράδυ γαμπρός και σία, αγρίεψα και με κλάματα αγανάκτησης, προσπάθησα να εξηγήσω στον πατέρα μου πως ΔΕΝ ήθελα να παντρευτώ τόσο μικρή κι επί πλέον ΔΕΝ ήθελα αυτόν που μου κουβάλησαν! Οικονομικό πρόβλημα δεν υπήρχε, ήμαστε πολύ ευκατάστατοι κι εγώ μικρή και με όνειρα!
Το ηχηρό χαστούκι που έφαγα ξαφνικά, μου προξένησε περισσότερη έκπληξη παρά πόνο, δεν πίστευα στα μάτια μου! Ο πατέρας ποτέ δεν είχε σηκώσει χέρι επάνω μου. Αλλά δεν μπορούσε να χωνέψει ότι του «έβγαλα γλώσσα»! Άκου έβγαλα γλώσσα, επειδή δεν συμφωνούσα με αυτά που αποφάσιζαν για τη ζωή μου, για μένα, χωρίς εμένα! Και μιλάμε απόφαση για όλη μου τη ζωή! Διαμαρτυρήθηκα όσο μπορούσα.
-Μα γιατί βιάζεται τόσο ο πατέρας να με ξεφορτωθεί; Είπα στη μάνα μου.
-Πατέρας σου είναι, κι ο δικός μου το ίδιο έκανε κι ήμουν πιο νέα από σένα. Δεν μπορείς παιδάκι μου να πας κόντρα στη βούλησή του. Μην του αντιμιλάς, την απόφαση του την πήρε, για το καλό σου είναι. Όλοι λένε πως ο Λάμπρος, είναι καλός άνθρωπος, θα περάσεις καλά μαζί του.
-Έσκυψα το κεφάλι και τον πήρα. Μα ξέχασα να μιλάω, δεν έβγαινε τίποτα. Κάποιες άλλες μικροπαντρεμένες στο χωριό, με καλοτυχίζανε, γιατί εκείνες είχαν και την πεθερά πάνω από το κεφάλι τους. Υποτάχτηκα τελικά, ήρθαν και τα παιδιά κι αυτό ήταν. Δεν ήταν κακός άνθρωπος ούτε αγροίκος ο άνδρας μου. Δεν μπορούσα να του καταλογίσω κάτι αρνητικό! Με τον καιρό έμαθα και να τον αγαπάω. Μα δεν ήταν ερωτική αγάπη, δεν ήταν η ψυχική αγάπη που υποτίθεται ότι δένει το ζευγάρι. Ήταν η αγάπη της συνήθειας και του καθήκοντος! Το «σ΄ αγαπώ», ούτε το άκουσα ποτέ μα ούτε και το είπα. Δεν έβγαινε αυθόρμητα, πώς να το πω; Καημός μου που σαν νέο κορίτσι, δεν είχα ποτέ την ευκαιρία όχι να αγαπήσω και να αγαπηθώ, να ακούσω και να πω ένα τρυφερό σ΄ αγαπώ, αλλά ούτε καν να φλερτάρω, να νιώσω εκείνο το όμορφο σκίρτημα της καρδιάς που άκουγα φίλες μου να μιλούν και να το περιγράφουν! Εμένα, μου έφεραν έναν άγνωστο και μου είπαν, αυτός είναι θα τον πάρεις! Κι ασφαλώς τον πήρα. Δεν είχα λόγο εγώ, δεν μπόρεσα να μιλήσω εγώ! Σε ένα τόσο σημαντικό για μένα θέμα, μου επέβαλαν τον άγραφο Νόμο του «Σώπα, μη μιλάς».
Όμως, ορκίστηκα στον εαυτό μου ότι οι κόρες μου θα έχουν φωνή, θα έχουν γνώμη, θα έχουν άποψη για όλα! Το κυριότερο, κανένας πατέρας δεν θα τους «φέρει τον γαμπρό», όπως εμένα στα 19 μου χρόνια, αναγκάζοντας τις να τον παντρευτούν! Αυτό το μη μιλάς, δεν θα το ακούσουν τα παιδιά μου!
Σήμερα, τις καμαρώνω και τις δυο, παντρεμένες με κείνους που διάλεξαν οι ίδιες! Ευτυχώς, οι συνθήκες άλλαξαν. Νομίζω, πως είναι ευτυχισμένες. Αλλά και μικροπροβλήματα να αντιμετωπίζουν, όπως όλα τα ζευγάρια, τουλάχιστον έζησαν το όνειρό τους, ανεξάρτητα πόσο κράτησε, και γνωρίζουν πως ήταν καθαρά δική τους επιλογή, δεν τις πίεσε κανένας!
Επί πλέον, την ημέρα του Γάμου τους, δίνοντάς τους το κλειδί του σπιτιού, τους είπα,
-Μη διστάσετε ποτέ να γυρίσετε σπίτι σας!
Η Γυναίκα έχει φωνή πια!
Οι περισσότερες γυναίκες της γενιάς της Κικής, όμως, δεν απέκτησαν ποτέ φωνή.
-Αύριο, έχω καλέσει τον προϊστάμενό μου με τη γυναίκα του για τραπέζι Κοίτα μην ξεχαστείς όπως συνήθως και κάψεις το φαΐ και με ρεζιλέψεις. Κι όχι πολλά-πολλά. Καλύτερα να κρατάς το στόμα σου κλειστό, γιατί έτσι και το ανοίξεις, βλακείες θα πεις ως συνήθως. Εκείνη είναι σοβαρή γυναίκα και σπάνια ανοίγει το στόμα της. Βάλε τα καλά στο μυαλό σου αυτά που σου είπα. Το τελευταίο με κάπως απειλητικό ύφος!
Τάδε έφη ο κύριος Δημήτρης στην κυρά Σοφία τη γυναίκα του! Λες και υπήρχε περίπτωση να κάψει το φαΐ ή να αρχίσει φλυαρίες η Σοφία! Είχε μάθει από πολύ νεαρή ηλικία ποια ήταν η «θέση της γυναίκας».
Η Κούλα, ήταν γύρω στα δεκαπέντε κι έπαιζε γκιούστρο με τα παιδιά της γειτονιάς, όταν την φώναξε η Νόνα της:
-Έλα μέσα ψυχή μου, γιατί είναι μέσα ο Κώστας, κουβεντιάζουν κάμποση ώρα με τον πατέρα σου κι είπε να πάτε μέσα κι η Μάνα σου κι εσύ.
Έτσι όπως ήταν το κορίτσι πήγε μέσα χοροπηδώντας, μόνο για να μάθει ότι εκείνος ο μουστακαλής που φαινόταν λίγο πιο νέος από τον πατέρα της, τη ζήτησε σε γάμο κι ο πατέρας είπε το ναι, γιατί είχε περιουσία κι εκείνη φτωχή! Την άλλη μέρα, πήγε ο γαμπρός με τον αδελφό του με ένα δίσκο με κουφέτα και γλυκά, ως όριζε το έθιμο και «έκλεισαν το γάμο». Τριανταενός ετών ο γαμπρός, δεκαπέντε η νύφη. Γιατί ούτε το κοριτσάκι-νύφη μπορούσε να μιλήσει, αλλά ούτε η Μάνα ούτε και η Νόνα. «Σώπα, μη μιλάς».
Η Κιττούλα, όμως, αν και ανήκε στην ίδια γενιά είχε και παραείχε φωνή! Και μιλούσε! Αρραβωνιασμένη και ο πεθερός, σχολίασε με πολύ δηκτικό τρόπο μπροστά της ότι δήθεν, κάποιες κοπέλες, δεν πλένονται ούτε λούζονται τακτικά και μυρίζουν.
-Αυτή τη βρόμα, μην τη φοβάσαι, του απάντησε, με μια πλάκα σαπούνι κι ένα σίγλο νερό, σε πέντε λεπτά έφυγε! Τις άλλες βρόμες να κοιτάς, που δεν φεύγουν με τίποτα!
Αυτό, γιατί ήταν από το διπλανό χωριό η Κιττούλα και όλοι μιλούσαν για την εξωσυζυγική δράση του πεθερού! Θάρρος; Θράσος; Ανάγκη; Πληρωμένη απάντηση; Ίσως, λίγο απ΄ όλα. Όμως, δεν κατάπιε την βαριά προσβολή ότι δήθεν μυρίζει!
Ακόμα και στην σεξουαλική παρενόχληση ή και κακοποίηση από όπου κι αν προερχόταν, δεν υπήρχε περίπτωση να ανοίξει στόμα και να μιλήσει η γυναίκα. Υπήρξαν Γυναίκες (ναι, και μέσα σε πολύ μικρές κοινωνίες όπως η ευρύτερη οικογένεια ή το χωριό), όπου κακοποιήθηκαν γυναίκες, από κουνιάδο ή και τον πεθερό ή ξαδέλφια ή φίλους οικογενειακούς! Κι όμως, καμιά δεν τόλμησε να μιλήσει. Όχι μόνο γιατί θα στιγματιζόταν ανεξίτηλα, αλλά κυρίως γιατί όλοι, θα έριχναν την ευθύνη στην ίδια! Κι αυτό το βάρος που τις κατέτρωγε και προκαλούσε βαριά ψυχολογικά προβλήματα, το κουβαλούσαν μέσα τους μέχρι το τέλος της ζωής τους χωρίς να τολμήσουν να μιλήσουν ποτέ!
Η «Μαρία», ζούσε στην Αυστραλία, νέα και όμορφη γυναίκα με δυο μικρά παιδιά και τον άνδρα της που είχαν παντρευτεί από αγάπη. Την ημέρα που έφτασε εδώ ο ανύπανδρος κουνιάδος της, ο άνδρας της, που δούλευε νυχτερινός, από τη χαρά του που είχε κοντά του πλέον τον αδελφό του δεν πήγε στη δουλειά. Λίγες μέρες, μάλλον νύχτες μετά, ο άνδρας της στη δουλειά, κι ενώ η Μαρία ήταν κοιμισμένη με τα μικρά της σε διπλανά κρεβατάκια, τρύπωσε στο κρεβάτι ο κουνιάδος και την βίασε. Έκλαιγε βουβά όλη νύχτα… Τα χαράματα και λίγο πριν επιστρέψει ο άνδρας της, μισάνοιξε την πόρτα της και της λέει ο κουνιάδος,
-Μην τολμήσεις και πεις κουβέντα, γιατί δεν σε συμφέρει. Θα πω στον αδελφό μου ότι λες ψέματα, για να καλύψεις ότι μου ρίχτηκες εσύ τη νύχτα, κι εκείνος θα με πιστέψει. «Σώπα, μη μιλάς»… και σιώπησε η Μαρία, για τον βιασμό. Αλλά χάθηκε πια το όμορφο χαμόγελό της και η ξεγνοιασιά της.
Όμως, δεν έμεινε άπραγη. Βασιζόμενη σε άλλα στραβά κι ανάποδα του κουνιάδου, έπεισε τον άνδρα της να του πει να ψάξει να μείνει αλλού. Μια ακόμα «στρίγγλα νύφη, που έδιωξε από το σπίτι της τον αδελφό του άνδρα της».
Σώπα, μη μιλάς Γυναίκα! Όμως, η κυρά Γκιοβάνα του Νικολή από το Μπανάτο, όταν της έλεγε να το βουλώσει και να μη μιλεί, του φώναζε:
-Εγώ, ούτε έπαψα ούτε θα πάψω! Γλωσσού την ανέβαζαν, γλωσσού την κατέβαζαν!
Μα εκείνης το αυτί δεν ίδρωνε! Το «Σώπα μη μιλάς», όπως πολλές φορές έλεγε στο χωριό γελώντας, όταν ακόμα και άλλες γυναίκες την έλεγαν γλωσσοκοπάνα, δεν ίσχυε για αυτήν! Ας είναι αναπαυμένη εκεί που βρίσκεται!
δ.μ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου