e-περιοδικό της Ενορίας Μπανάτου εν Ζακύνθω. Ιδιοκτήτης: Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου Παναγιώτης Καποδίστριας (pakapodistrias@gmail.com), υπεύθυνος Γραφείου Τύπου Ι. Μητροπόλεως Ζακύνθου. Οι δημοσιογράφοι δύνανται να αντλούν στοιχεία, αφορώντα σε εκκλησιαστικά δρώμενα της Ζακύνθου, με αναφορά του συνδέσμου των αναδημοσιευόμενων. Η πνευματική ιδιοκτησία προστατεύεται από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Τα νεότερα στα θεματικά ένθετα

Πέμπτη 14 Ιουνίου 2012

Χαιρετισμός του Μητροπολίτου Ζακύνθου κ. Διονυσίου Δ΄ στο Διεθνές Σεμινάριο «Θρησκεία και Διαφωτισμός»

  απόψε στο Πνευματικό Κέντρο Ζακύνθου  

Ελλογιμότατοι Κύριοι Καθηγητές, Εισηγητές των θεμάτων του Σεμιναρίου,
Κυρίες και Κύριοι,

Ως επίσκοπος του τόπου, λαβών την πρόσκλησή σας, μετά χαράς σπεύδω να σας ευχαριστήσω και να σας καλωσορίσω στη μυροβόλο νήσο Ζάκυνθο, γενέτειρα του Διονυσίου Σολωμού, Ανδρέα Κάλβου και Ούγκο Φώσκολο, όπως σωστά διαμνημονεύεται στην πρόσκλησή σας. Και είναι σωστό ότι το νησί μας, πιστό στην ορθόδοξη παράδοση, δεν εμπόδισε την καλλιέργεια του πνεύματος ανεξιθρησκίας και ασφαλώς ούτε θα την εμποδίσει και στο μέλλον. Σας εύχομαι δε εκ προοιμίου καλή επιτυχία στο πνευματικό σκάμμα Σας, με τη χάρη του Θεού και του Πολιούχου μας Αγίου Διονυσίου, ο οποίος είναι και ο διαχρονικός, πνευματικός εστιάτορας στο νησί.
Κι είναι ακόμα αληθές ότι το Ιόνιο, με τα μυροβόλα νησιά του, είναι η δυτική πύλη εισόδου στη φιλτάτη πατρίδα, την Ελλάδα μας, γενέτειρα του σημερινού παγκοσμίου Ευρωπαϊκού Πολιτισμού, αφού σε αυτόν η Ελλάδα προσέφερε τη σοφία, το μέτρο και το κάλλος, η Ρώμη το δίκαιο και ο Χριστιανισμός την αγάπη και την ειρήνη. Όμως, η Ελλάδα προσέφερε και τις δύο έννοιες σαν ιερές, επηρέασαν όλες τις φυλές του κόσμου, ακριβώς όπως τις γέννησε η πόλη των Αθηνών.
Σε σχέση προς το κεφαλαιώδες θέμα «Θρησκεία και Διαφωτισμός» επιθυμώ να παρατηρήσω, εκ προοιμίου, ότι είναι βασικής σημασίας και «δείται δυνάμεων δηλείου κολυμβητού» (έχει ανάγκη ικανοτήτων αρίστου κολυμβητού, ολυμπιονίκη), κατά τον ύπατο των φιλοσόφων Σωκράτη.
Το κεφάλαιο Θρησκεία απαιτεί τους καθ’ ύλην ειδήμονες καθηγητές των Θεολογικών και Φιλοσοφικών Σχολών πρώτον και το κεφάλαιο Επιστήμη τούς εκεί καθ’ ύλην αρμοδίους. Διότι, επιγραμματικώς, έχει γραφεί ότι οι δύο δεν συγκρούονται, αλλά συνεργάζονται αρμονικότατα. Και τούτο, διότι, η μεν Θρησκεία «αποκαλύπτει», η δε Επιστήμη «ανακαλύπτει».
Εν προκειμένω, έχουμε θέμα «Θρησκεία και Διαφωτισμός». Και, εγκυκλοπαιδικώς, είναι πασίγνωστο το ογκώδες κεφάλαιο του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, κεφάλαιο αυτής της φιλοσοφίας, αρχόμενο από της 18ης εκατονταετίας με τις γνωστές φάσεις του. Τα Ιόνια νησιά, μαζί με την δυτική πύλη της πατρίδος, είναι και τα σύνορα της Ορθοδοξίας, την οποία δεν απεμπόλησαν, αλλά μέσα στους κόλπους της βρήκαν το θερμοκήπιο ευγενείς ιδέες, διακινηθείσες και μη παραβλάπτουσες το ορθόδοξο δόγμα. Και αυτό, διότι «είναι άλλη η λογική του λόγου και άλλη η λογική του υπερλόγου». Την διανόηση την υιοθέτησε σε συνδυασμό με την αγία ζωή, «ίνα μη το θεωρητικόν ακοινώνητον και το πρακτικόν αφιλοσόφητον». Το θείον δεν καθυποβάλλει στη λογική του λόγου, «είναι άπειρον και ακατάληπτον και τούτο μόνο καταληπτόν η απειρία και η ακαταληψία». Στις ακραίες θέσεις των ερευνητών ακούει το «καθάπερ της ροδονιάς του άνθους δρεψάμενοι τας ακάνθας εκλίνομεν ούτω και επί των τοιούτων λόγων, όσον χρήσιμον καρπωσάμενοι το βλαβερόν φυλαξόμεθα», του Μεγάλου  Βασιλείου, αλλά και του ρήτορος Ισοκράτους προς τον Δημόνικον, καλούμενον επί του της μελίσης έργου, «συλλέγειν το χρήσιμον και το λοιπόν εά αυτό χαίρειν».
Το περί Θεού φιλοσοφείν, η Ορθόδοξη Ανατολή το κράτησε, με καθαρά χέρια, πολύ υψηλά, δεχόμενη μεν τα θεολογούμενα και τις θεολογικές γνώμες, αλλά επιφυλάσσει τούτο, στα εκλεγμένα όργανα του ιδίου του Θεού, υπ’ Αυτού προς τούτο καλούμενα. Δια τούτο και έχουμε μόνο τρεις Θεολόγους στην Ορθοδοξία, που ακούνε σε αυτό το όνομα μάλλον παρά τίτλο απλό, που τυχόν έχομε όλοι οι της θεολογικής παιδείας τιτλούχοι. Είπε δε ο δεύτερος αυτών υψιπετής «ου παντός το περί Θεού φιλοσοφείν, ουχ ούτω το πράγμα εύωνον και το των χαμαί εχομένων. Προσθήσω δε ουδέ πάντα, ουδέ πάσιν, ουδέ πάντοτε αλλ’ έστιν ότε και εν οις και εφ’ όσον». (Γρηγόριος Ι. Θεολόγος. Μτφρ: Δεν είναι για τον καθένα να θεολογεί. Δεν είναι το πράγμα εύκολο και τετριμμένο και θα προσθέσω ούτε για όλα, ούτε όλοι, ούτε πάντοτε μπορούν να θεολογούν. Αλλά σε ορισμένη περίπτωση και για ορισμένο θέμα και εφ’ όσον είναι ικανός).
Όμως εδώ, στο δικό Σας έργο, αφήκε άλλο αξίωμα, επί του οποίου και οικοδομείται η εργασία σας, χωρίς να άπτεται του, «καθαρόν γαρ καθαρού απτέον και προσομιλητέον». Και αυτό το άλλο, «χωρίς να μεταίρουμε όρια αιώνια ά οι πατέρες ημών έθεντο και μη υπερβαίνοντες την θείαν παράδοσιν» (Δαμασκηνός), είναι η προτροπή του Γρηγορίου του Θεολόγου, «φιλοσόφει μοι περί κόσμου ή κόσμων, περί ύλης, περί ψυχής, περί Χριστού παθημάτων, περί πρώτης και δευτέρας Αναστάσεως».
Με αυτή την θεολογική προτροπή και πάλι Σάς καλωσορίζουμε στο νησί του Αγίου Διονυσίου και των Ποιητών μας, οι οποίοι είναι -μη το λησμονούμε αυτό- «ουρανοβάται μεν, Έλληνες Ορθόδοξοι δε» κι έτσι μεγαλούργησαν!
Καλή επιτυχία, με την ευλογία του Θεού!